ሰላማዊ ትáŒáˆ እና ባህሪያቱ
ስáˆáŒ ና áŠáሠአራትᥠሰላማዊ ትáŒáˆá£ áˆáˆáŒ« እና መáˆáŠ•á‰…ለ-መንáŒáˆµá‰µ
ቅዳሜ ታህሳስ 5 ቀን 2006 á‹“.áˆ. [December 14, 2013]
የስáˆáŒ ና áŠáሠአራት áŒá‰¥ የሚከተሉትን ማጥናት áŠá‹á¥ (1ኛ) ስለ ሰላማዊ የá–ለቲካ ትáŒáˆ áˆáŠ•áŠá‰µ እና ሰላማዊ
የá–ለቲካ ትáŒáˆ ለá‹áŒ¥ የሚያመጣባቸዠ3 መንገዶችᣠ(2ኛ) በዴሞáŠáˆ«áˆ² አገሮች የሚደረጉ áˆáˆáŒ«á‹Žá‰½ áŒá‰£á‰¸á‹
እና áŽáˆáˆ™áˆ‹á‰¸á‹ áˆáŠ• እንደሆáŠá£ (3ኛ) አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ• መንáŒáˆµá‰¶á‰½ የሚያደáˆáŒ‰á‹‹á‰¸á‹ áˆáˆáŒ«á‹Žá‰½ áŒá‰£á‰¸á‹ እና
áŽáˆáˆ™áˆ‹á‰¸á‹ áˆáŠ• እንደሆáŠá£ (4ኛ) አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ• መንáŒáˆµá‰¶á‰½ በሚጠራቸዠáˆáˆáŒ«á‹Žá‰½ ተቃዋሚ የáˆáˆáŒ« á“áˆá‰²á‹Žá‰½
áˆáŠ• ማድረጠእንዳለባቸዠእና በመጨረሻ (5ኛ) በህá‹á‰¥ የተመረጠን መንáŒáˆµá‰µ ከስáˆáŒ£áŠ• ለማá‹áˆ¨á‹µ የሚáˆáŒ¸áˆáŠ•
መáˆáŠ•á‰…ለ-መንáŒáˆµá‰µ እንዴት በሰላማዊ ትáŒáˆ መከላከሠእና ማስወገድ እንደሚቻሠማጥናትá¢
(1ኛ) ሰላማዊ የá–ለቲካ ትáŒáˆ ለá‹áŒ¥ የሚያመጣባቸዠ3 መንገዶችá£
አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ–ች ስáˆáŒ£áŠ• ላዠለመቆየት ህጋዊáŠá‰µá£ የህá‹á‰¥ ድጋá እና ትብብáˆá£ የአገሠተáˆáŒ¥áˆ® እና የኢኮኖሚ ሃብት
ባለቤትáŠá‰µ የተባሉትን የá–ለቲካ ኃá‹áˆ áˆáŠ•áŒ®á‰½ መቆጣጠሠአለባቸá‹á¢ የá–ለቲካ ኃá‹áˆ áˆáŠ•áŒ®á‰½ የሚኖሩት
ሰማዠá‹áˆµáŒ¥ ወá‹áŠ•áˆ አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ–ች ደሠá‹áˆµáŒ¥ ሳá‹áˆ†áŠ• ባለቤታቸዠከሆáŠá‹ ህá‹á‰¥ ጋሠእንደሆአበስáˆáŒ£áŠ“ áŠááˆ
ሶስት አጥንተናáˆá¢ እáˆáŒáŒ¥ አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ–ች በእáŠá‹šáˆ… የá–ለቲካ ኃá‹áˆ áˆáŠ•áŒ®á‰½ ላዠያላቸá‹áŠ• á‰áŒ¥áŒ¥áˆ የሚያገኙት
ህá‹á‰¥ áˆá‰…ዶላቸዠወá‹áŠ•áˆ áˆáˆá‰¶á‹‹á‰¸á‹ ወá‹áŠ•áˆ የተወሰáŠá‹ ህá‹á‰¥ áˆá‰…ዶላቸዠየቀረዠህá‹á‰¥ á‹°áŒáˆž áˆáˆá‰·á‰¸á‹
ሊሆን á‹á‰½áˆ‹áˆá¢ ያሠሆአá‹áŠ½ የእáŠá‹šáˆ… የá–ለቲካ ኃá‹áˆ áˆáŠ•áŒ®á‰½ ባለቤት እራሱ ህá‹á‰¥ እንደሆአáŒáˆáŒ½ áŠá‹á¢
ለዚህሠáŠá‹ የá–ለቲካ ኃá‹áˆ áˆáŠ•áŒ ማለትሠየመንáŒáˆµá‰µ ስáˆáŒ£áŠ• áˆáŠ•áŒ ወá‹áŠ•áˆ ባለቤት ህá‹á‰¥ áŠá‹
የሚባለá‹á¢ ህá‹á‰¥ የá–ለቲካ áŠáƒáŠá‰±áŠ• የሚáŠáŒ ቀá‹áˆ á‹áŠ½áŠ• የá–ለቲካ (የመንáŒáˆµá‰µ) ስáˆáŒ£áŠ• ባለቤትáŠá‰±áŠ• በኃá‹áˆ
በአáˆá‰£áŒˆáŠáŠ–ች ሲáŠáŒ ቅ áŠá‹á¢ áŠáƒ ሆኖ የተወለደ የሰዠዘሠለáˆáŠ• áŠáƒáŠá‰±áŠ• ለጥቂት አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ• ገዢዎች አስረáŠá‰¦
ካለáŠáƒáŠá‰µ መገዛትን á‹á‰€á‰ ላáˆ? የሚለá‹áŠ• ጥንታዊ የá–ለቲካ áˆáˆ‹áˆµáŽá‰½ እና ተመራማሪዎች ጥያቄ አንስተን በáŠááˆ
ሶስት ማጥናታችን á‹á‰³á‹ˆáˆ³áˆá¢
ሰላማዊ ትáŒáˆ ህá‹á‰¥ እራሱን በራሱ ከአáˆá‰£áŒˆáŠáŠ–ች áŠáƒ የሚያወጣበት የትáŒáˆ ዘዴ áŠá‹á¢ ህá‹á‰¥ የáŠáƒáŠá‰µ ሰላማዊ
ትáŒáˆ‰áŠ• የሚያራáˆá‹°á‹ እራሱ በራሱ ሊáˆáŒ½áˆ›á‰¸á‹ በሚችላቸዠ(1) ተቃá‹áˆž እና ማáŒá‰£á‰£á‰µá£ (2) ትብብáˆ
መንáˆáŒ እና (3) ጣáˆá‰ƒ መáŒá‰£á‰µ በተባሉት በሶስት አብዠáŠáሎች á‹áˆµáŒ¥ በሚካተቱ á‰áŒ¥áˆ«á‰¸á‹ 200 áŒá‹µáˆ
በሚደáˆáˆ± የሰላማዊ ትáŒáˆ ማራመጃ መሳሪያዎች áŠá‹á¢ ለዚህሠáŠá‹ ሰላማዊ ትáŒáˆ ህá‹á‰¥áŠ• የራሱ áŠáƒ አá‹áŒ
á‹«á‹°áˆáŒˆá‹‹áˆ የሚባለá‹á¢
የስáˆáŒ£áŠ• áˆáŠ•áŒ ባለቤት እራሱ ህá‹á‰¥ እንደሆአከá ብለን አስተá‹áˆˆáŠ“áˆá¢ ስለዚህ የስáˆáŒ£áŠ• áˆáŠ•áŒ ባለቤት እራሱ
ህá‹á‰¥ በመሆኑ በቀላሉ ለገዢዎቹ የለገሰá‹áŠ• የá–ለቲካ ኃá‹áˆ áˆáŠ•áŒ®á‰½ (ስáˆáŒ£áŠ•) በሰላማዊ ትáŒáˆ በመንáˆáŒ
እራሱን áŠáƒ ያወጣሠእንጂ እáˆáˆµ በáˆáˆµ የሚያገዳድሉትን ጠብ-áˆáŠ•áŒƒá£ ቦንብᣠታንáŠá£ መድá እና የመሳሰሉትን የáˆáˆµ
በáˆáˆµ ጦáˆáŠá‰µ ማራመጃ መሳሪያዎች አá‹áŒ ቀመáˆá¢ የሰላሠትáŒáˆ ማራመጃ መሳሪያዎችን በስáˆáŒ ና áŠáሠሶስት
አጥንተናáˆá¢ ስለዚህ ከ200 á‹áˆµáŒ¥ ትቂቱን ሰላማዊ ትáŒáˆ ማራማጀ መሳሪያዎች በመጠቀሠብቻ ህá‹á‰¥
በáˆá‰ƒá‹°áŠ›áŠá‰µ ወá‹áŠ•áˆ በáራቻ ለአáˆá‰£áŒˆáŠáŠ–ች የለገሰá‹áŠ• ህጋዊáŠá‰µá£ ድጋá እና ትብብáˆá£ የአገሠተáˆáŒ¥áˆ® እና
ኢኮኖሚ ሃብት የመሳሰሉትን የá–ለቲካ ኃá‹áˆ áˆáŠ•áŒ®á‰½ በመንáˆáŒ በራሱ á‰áŒ¥áŒ¥áˆ ስሠሊያደáˆáŒ‹á‰¸á‹ á‹á‰½áˆ‹áˆá¢
የá–ለቲካ ኃá‹áˆ áˆáŠ•áŒ®á‰½áŠ• በመቆጣጠሠየመንáŒáˆµá‰µáŠ• ኃá‹áˆ መቆጣጠሠá‹á‰½áˆ‹áˆá¢ ከሞቆጣጠሠአáˆáŽ ሙሉ
የተደራጀ ህá‹á‰£á‹Š እáˆá‰¢á‰°áŠ›áŠá‰µ በመáˆáŒ¸áˆ ህá‹á‰¥ የአáˆá‰£áŒˆáŠáŠ• መንáŒáˆµá‰µáŠ• የá–ለቲካ ኃá‹áˆ (አቅáˆ) ከáˆáŠ•áŒ©
ማድረቅ እንደሚችሠáŒáˆáŒ½ áŠá‹á¢
ማንኛá‹áˆ አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ• መንáŒáˆµá‰µ የአገሠሃብት እና የኢኮኖሚ ባለቤትáŠá‰µ የመሳሰሉት የá–ለቲካ ኃá‹áˆ áˆáŠ•áŒ®á‰½
ከደረá‰á‰ ት á‹°áŒáˆá‹á‰µ የቆሙ የመንáŒáˆµá‰µ መስሪያ ቤት ሰራተኞች ማለትሠሲቪሠሰáˆá‰«áŠ•á‰µ (ቢሮáŠáˆ«áˆ²á‹)á£
á–ሊስᣠየጦሠኃá‹áˆá£ የሚዲያ ሰራተኞችᣠካድሪዎችᣠወ.ዘ.ተ. ለሚለáŒáˆ±á‰µ ድጋá እንደቀድሞዠáŠáá‹« ማድረጠ(ድሞዠመáŠáˆáˆ) á‹áˆ³áŠá‹‹áˆá¢ የከáˆáˆˆ ያዛሠየሚለዠአባባሠበá–ለቲካሠá‹áˆ°áˆ«áˆá¢ ስለዚህ ደሞዠመáŠáˆáˆ
ለማá‹á‰½áˆ መንáŒáˆµá‰µ የሚታዘዠአá‹áŠ–áˆáˆá¢ á‹áŠ½áŠ• ለማድረጠደáŒáˆž ህá‹á‰¥ ቦንብ እና ታንአመጠቀሠቀáˆá‰¶ áŠá‰
ቃሠመጠቀሠእንኳን እንደማያስáˆáˆáŒˆá‹ áŒáˆáŒ½ áŠá‹á¢
የሰላማዊ ትáŒáˆ‹á‰½áŠ• áŒá‰¥ ጉለበተኛá‹áŠ• አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ• ደሞዠከá‹á‹ በሰላማዊ ትáŒáˆ ማስወገድ እና ሃቀኛá‹áŠ• የአገáˆ
ሃብት እና ኢኮኖሚ ባለቤት (ሃቀኛ ደሞዠከá‹á‹)ማድረጠáŠá‹á¢ ሃቀኛá‹áŠ• የáŒá‹´áˆ«áˆ እና የáŠáˆáˆŽá‰½ á–ለቲካ ኃá‹áˆ
áˆáŠ•áŒ®á‰½ ባለቤት የáŒá‹´áˆ«áˆ መንáŒáˆµá‰µ እና የáŠáˆáˆ መንáŒáˆµá‰¶á‰½ ስáˆáŒ£áŠ• ባለቤት ለማድረጠáŠá‹á¢ በኢትዮጵያ 9
ያህሠየáŠáˆáˆ መንáŒáˆµá‰¶á‰½ ያሉ á‹áˆ˜áˆµáˆˆáŠ›áˆá¢ የሆáŠá‹ ሆኖ ሰላማዊ ትáŒáˆ ለá‹áŒ¥ እንዴት እንደሚያመጣ ማለትáˆ
ሰላማዊ ትáŒáˆ ለá‹áŒ¥ የሚያመጣባቸá‹áŠ• መንገዶች (Ways/Mechanics) ማጥናት ያስáˆáˆáŒ‹áˆá¢
ሰላማዊ ትáŒáˆ ለá‹áŒ¥ የሚያመጣዠበሶስት መንገዶች áŠá‹á¢ አንደኛዠመንገድ የሰá‹áŠ• እáˆáŠá‰µá£ አስተሳሰብá£
á‹áŠ•á‰£áˆŒá£ á–ሊሲᣠበሰላማዊ መንገድ በመቀየáˆ/መለወጥ (Peaceful conversion) áŠá‹á¢ á‹áŠ½ ለá‹áŒ¥ ማáˆáŒ«
መንገድ በአብዛኛዠተቃá‹áˆž እና ማáŒá‰£á‰£á‰µ በተባለዠየሰላሠትáŒáˆ ማራመጃ አብዠáŠáሠá‹áˆµáŒ¥ የተዘረዘሩትን
የሰላማዊ ትáŒáˆ ማራመጃ መሳሪያዎች á‹áŒ ቀማáˆá¢ á‹áŠ½ ለá‹áŒ¥ ማáˆáŒ« መንገድ በተለያዩ áˆáŠáŠ•á‹«á‰¶á‰½ ቀደáˆ
ብለዠየመንáŒáˆµá‰µ ደጋአየሆኑ እና በáˆáˆáŒ«áˆ ድáˆáŒ»á‰¸á‹áŠ• á‹áˆˆáŒáˆ±á‰µ የáŠá‰ ሩ ሰዎችንᣠባለስáˆáŒ£áŠ–ችንᣠየመንáŒáˆµá‰µ
ሰራተኞችን (ቢሮáŠáˆ«áˆ²á‹á£ á–ሊስ እና የቀረዠመለዮ ለባሽ)ᣠየኢንዱስትሪ ሰራተኛá‹áŠ•á£ ተማሪá‹áŠ•á£ áˆáˆáˆ©á£
áŠáŒ‹á‹´á‹ እና ሌላá‹áŠ• የህብረተሰብ áŠáሠአስተሳሰብ በመለወጥ ሰላማዊ ትáŒáˆ‰áŠ• እንዲቀላቀሉ á‹«á‹°áˆáŒ‹áˆá¢
በá‹áŒ¤á‰±áˆ የሰላማዊ ትáŒáˆ‰áŠ• አቅሠá‹áŒˆáŠá‰£áˆ á‹áŠ½ መንገድᢠየሰላማዊ ትáŒáˆ አቅሠመገንባት á‹°áŒáˆž የመንáŒáˆµá‰µáŠ•
የá–ለቲካ ኃá‹áˆ (አቅáˆ) ለመቆጣጠáˆá£ በáˆáˆáŒ« ለማሸáŠááˆá£ ከáˆáˆáŒ« በኋላ ድáˆáŒ½ ቢሰረቅ የህá‹á‰¥ ድáˆáŒ½
ለማስከበሠአስáˆáˆ‹áŒŠáŠá‰± áŒáˆáŒ½ áŠá‹á¢ á‹áŠ¼áŠ• ለá‹áŒ¥ ማáˆáŒ« መንገድ የአሜሪካዠማáˆá‰²áŠ• ሉተሠኪንጠበአሜሪካ
እኩáˆáŠá‰µ ለማáˆáŒ£á‰µ ተጠቅሞበታáˆá¢ ጋንዲ በህንድ ሰላማዊ ትáŒáˆ‰áŠ• ለመገንባት ተጠቅሞበታáˆá¢ የáˆáˆµáˆ«á‰…
አá‹áˆ®á“ አገሮች እና ብራዚáˆáŠ• የመሳሰሉ የላቲን አሜሪካ አገሮችሠየሰላማዊ ትáŒáˆ‹á‰¸á‹áŠ• አቅሠለመገንባት
ተጠቅመá‹á‰ ታáˆá¢
áˆáˆˆá‰°áŠ›á‹ ለá‹áŒ¥ ማáˆáŒ« መንገድ መቻቻሠ(accommodation) የተባለዠáŠá‹á¢ በየአራት እና አáˆáˆµá‰µ አመቶች
የሚካሄድ áˆáˆáŒ« በዚህ በáˆáˆˆá‰°áŠ›á‹ የሰላማዊ ትáŒáˆ ለá‹áŒ¥ ማáˆáŒ« መንገድ á‹áˆµáŒ¥ á‹áŠ«á‰°á‰³áˆá¢ áˆáˆáŒ«
በኢትዮጵያሠህገ መንáŒáˆµá‰µ ተካቷáˆá¢ አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ–ች የሚጠሩት áˆáˆáŒ« áŒáŠ• ዴሞáŠáˆ«áˆ² አገሮች ከሚያካሂዱት
áˆáˆáŒ« á‹áˆˆá‹«áˆá¢ አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ–ች áˆáˆáŒ«áŠ• የሚáˆáˆáŒ‰á‰µ ህጋዊáŠá‰µáŠ• ለማáŒáŠ˜á‰µ ብቻ áŠá‹á¢ ተቃዋሚ á“áˆá‰²á‹Žá‰½ በáˆáˆáŒ«
መካከሠእና በáˆáˆáŒ« ሰሞን የመጀመሪያá‹áŠ• ለá‹áŒ¥ ማáˆáŒ« መንገድ በመጠቀሠያላቸá‹áŠ• የህá‹á‰¥ ድጋá ማሳደáŒ
አለባቸá‹á¢ የህá‹á‰¥ ድጋá መጠን የá–ለቲካ ኃá‹áˆáŠ• (አቅáˆáŠ•) መጠን á‹á‹ˆáˆµáŠ“áˆá¢ በሰላማዊ ትáŒáˆ á‹°áŒáˆž ድáˆ
አድራጊáŠá‰µáŠ• የሚወስáŠá‹ የህá‹á‰¥ ድጋá á‰áŒ¥áˆ እና á‹áŒáŒ…ት ናቸá‹á¢
ሶስተኛዠለá‹áŒ¥ ማáˆáŒ« መንገድ á‹°áŒáˆž አንደኛá‹áŠ•á£ áˆáˆˆá‰°áŠ›á‹áŠ• እና ሶስተኛá‹áŠ• አብዠየሰላሠትáŒáˆ
መሳሪያዎች እንደ አስáˆáˆ‹áŒŠáŠá‰³á‰¸á‹ እና ጠቃሚáŠá‰³á‰¸á‹ አቀናብሮ በመጠቀሠበአáˆá‰£áŒˆáŠáŠ• መንáŒáˆµá‰µ ላዠሰላማዊ
ቅጣት á‹áˆáŒ½áˆ›áˆá¢ á‹áŠ½ መንገድ የአáˆá‰£áŒˆáŠáŠ• መንáŒáˆµá‰µ የá–ለቲካ ኃá‹áˆ áˆáŠ•áŒ®á‰¹ á‹°áˆá‰€á‹ የድጋá áˆáˆ¶áˆ¶á‹Žá‰¹
በራሳቸዠመቆሠተስኗቸዠእንዲደረመሱ እና የተሸከሙት መንáŒáˆµá‰µ ወድቆ እንዲáˆáˆ¨áŠ«áŠ¨áˆµ á‹«á‹°áˆáŒ‹áˆá¢ ሶስቱáˆ
ለá‹áŒ¥ ማáˆáŒ« መንገዶች ተጋጋዦች ናቸá‹á¢ áˆáˆˆá‰µ áˆáˆ³áˆŒá‹Žá‰½ እንመáˆáŠ¨á‰µá¢
áˆáˆ³áˆŒ 1ᥠከ1997 ቀደሠብሎ ጀáˆáˆ® እስከ 2000 á‹“.áˆ. ድረስ በሰáˆá‰¢á‹« በተደረገዠሰላማዊ ትáŒáˆ ተቃዋሚ
የáˆáˆáŒ« á“áˆá‰²á‹Žá‰½ ከአንደኛዠለá‹áŒ¥ ማáˆáŒ« መንገድ እስከ ሶስተኛዠለá‹áŒ¥ ማáˆáŒ« መንገድ ተጠቅመዋáˆá¢
በዚህን ጊዜ በሰáˆá‰¢á‹« áˆáˆˆá‰µ áŠáƒ á‹«áˆáŠá‰ ሩ áˆáˆáŒ«á‹Žá‰½ ተካሂደዋáˆá¢ የመጀመሪያዠáˆáˆáŒ« እንደ ኢትዮጵያ ሳá‹áˆ†áŠ•
እንደ አá‹áˆ®á“ አቆጣጠሠበ1997 በስáˆáŒ£áŠ• ላዠየáŠá‰ ረዠየሞáˆáˆ¶á‰ªá‰½ መንáŒáˆµá‰µ የጠራዠáˆáˆáŒ« ሲሆን በዚያ
áˆáˆáŒ« ተቃዋሚዎች ብዙሠህብረት አáˆáŠá‰ ራቸዠአáˆáŽáˆ በገጠሠያገኙትን ድáˆáŒ½ የአáˆá‰£áŒˆáŠáŠ‘ ሞሊሶቪች
መንáŒáˆµá‰µ áŠáŒ ቃቸá‹á¢ በተወሰኑ ከተሞች ያገኙዋቸá‹áŠ• ድሎች መስረቅ ስላቃታዠአሸናáŠáŠá‰³á‰¸á‹áŠ• ተቀበለá¢
ለአáŒáˆ ጊዜ ድáˆáŒ½ በመሰረበመጣራት አለበት እና á“áˆáˆ‹áˆ› አንገባሠየሚሉ ጫጫታዎች ካሰሙ በኋላ ሰላማዊ
ትáŒáˆ አቅማቸá‹áŠ• ሳá‹áˆµáˆ˜á‰± እና ከáˆáˆáŒ«á‹ ያገኙትን á–ለቲካዊ እና ድáˆáŒ…ታዊ ድሠሳያባáŠáŠ‘ ታቃዋሚዎች
á“áˆáˆ‹áˆ› ገቡᢠየሆáŠá‹ ሆኖ ከ1997 á‹“.áˆ. ቀደሠብለዠጀáˆáˆ¨á‹ ተቃዋሚዎች የመጀመሪያá‹áŠ• ለá‹áŒ¥ ማáˆáŒ«
መንገድ በመጠቀሠየሞáˆáˆ¶á‰ªá‰½áŠ• መንáŒáˆµá‰µ አጋáˆáŒ á‹‹áˆá¢ የህá‹á‰¥ ድጋá መሰረታቸá‹áŠ• አሳድገዋáˆá¢
የመራጫቸá‹áŠ• ህá‹á‰¥ á‰áŒ¥áˆ አሳድገዋáˆá¢ á“áˆáˆ‹áˆ› ከገቡሠበኋላ በ2000 á‹“.áˆ. የሚደረገዠáˆáˆáŒ« እስኪደáˆáˆµ
ድረስ ባለዠረጅሠጊዜ 16 ተቃዋሚ á“áˆá‰²á‹Žá‰½ በመለስተኛ á•áˆ®áŒáˆ«áˆ ለመስማማት እና ህብረት ለመáጠáˆáˆ
ችለዋáˆá¢ á‹áŠ½áŠ• ረጅሠጊዜ በመጠቀሠተቃዋሚዎች በከተማሠሆአበአብዛኛዠገጠሠድáˆáŒ½ እንዳá‹áˆ°áˆ¨á‰…
ለማድረጠየሚያስችሠቀጣá‹áŠá‰µ ያለዠሰላማዊ ትáŒáˆ ማድረጠየሚያስችሠá‹áŒáŒ…ት አድáˆáŒˆá‹‹áˆá¢ ከá‹áŒáŒ…ቶቹ
á‹áˆµáŒ¥ ጥቂቶቹ ህá‹á‰¥ በብዛት ወጥቶ እንዲመáˆáŒ¥ እና ድáˆáŒ¹áŠ• ከስáˆá‰†á‰µ እንዲጠብቅ ማሰáˆáŒ ንᣠበሰላማዊ ትáŒáˆ ድስá•áˆŠáŠ• የታáŠáŒ¹ በየáˆáˆáŒ« ጣቢያዠየሚሰማሩ የáˆáˆáŒ« ታዛቢዎች ማሰáˆáŒ ን እና ተáŽáŠ«áŠ«áˆª እጩዎች
ማዘጋጀትᣠበተጠራ ጊዜ ለጥሪዠቀጣá‹áŠá‰µ ያለዠተገቢ áˆáˆ‹áˆ½ መስጠት የሚችሠበሚሊዮኖች የሚቆጠሩ አባላት
ያሉት የሰላሠትáŒáˆ ሰራዊት መገንባት እና የመሳሰሉት áŠá‰ ሩᢠáˆáˆáŒ«á‹áŠ• ተከትሎ የአáˆá‰£áŒˆáŠáŠ‘ን መንáŒáˆµá‰µ áጡáˆ
የሆáŠá‹ áˆáˆáŒ« ቦáˆá‹µ áˆáŒ£áˆªá‹áŠ• አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ• መንáŒáˆµá‰µ የáˆáˆáŒ«á‹ አሸናአአድáˆáŒŽ ሲያá‹áŒ… የ16 ተቃዋሚ
á“áˆá‰²á‹Žá‰½ ህብረት ህá‹á‰¥ ድáˆáŒ¹áŠ• እንዲያስከብሠሶስተኛá‹áŠ• የሰላማዊ ትáŒáˆ ለá‹áŒ¥ ማáˆáŒ« መንገድ ማለትáˆ
ስኬታማ የህá‹á‰¥ እáˆá‰¢á‰°áŠ›áŠá‰µ ሰላማዊ ትáŒáˆ ጠራᢠተቃዋሚዠቀደሠብሎ የተለያዩ áˆáŠ”ታዎችን (Scenarios)
ከáŒáŠ•á‹›á‰¤ አስገብቶ በእያንዳንዱ áˆáŠ”ታ (Scenario) ላዠ“á‹áˆ… ቢሆንስ? ባá‹áˆ†áŠ•áˆµ? (What if)†የሚሉ ሰአጥናቶች
አድáˆáŒŽ ስለáŠá‰ ሠለአáˆá‰£áŒˆáŠáŠ‘ ሞሊሶቪች መንáŒáˆµá‰µ የሚያመቹ ቀዳዳዎችን በሙሉ ለመድáˆáŠ• የሚያስችሉ á‹áŒáŒ…ቶች
አድáˆáŒŽ ስለáŠá‰ ሠካለአንዳች መደናገሠህá‹á‰£á‹Š እáˆá‰¢á‰°áŠ›áŠá‰µáŠ• ጠáˆá‰¶ መራᢠአáˆá‰£áŒˆáŠáŠ‘ ሞሊሶቪች በá–ለቲካ ኃá‹áˆ
áˆáŠ•áŒ®á‰½ ላዠየáŠá‰ ረá‹áŠ• á‰áŒ¥áŒ¥áˆ እንዲለቅ ተገደደᢠለሚያገለáŒáˆ‰á‰µ የመንáŒáˆµá‰µ ሰራተኞች (መለዮ ለባሹን
ጨáˆáˆ®) ደሞዠመáŠáˆáˆ ተሳáŠá‹á¢ መለዮ ለባሹ ከዳá‹á¢ የሞሊሶቪች አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ• መንáŒáˆµá‰µ በሰላሠየመንáŒáˆµá‰µ
ስáˆáŒ£áŠ• ከማስረከብ የተሻለ አማራጠእንደሌለዠበአá‹áŠ‘ እንዲያ ተደረገ በተቀናበረ ህá‹á‰£á‹Š እáˆá‰¢á‰°áŠ›áŠá‰µá¢ በዚህ
አá‹áŠá‰µ áŠá‰ ሠየ16ቱ ተቃዋሚ á“áˆá‰²á‹Žá‰½ የሰáˆá‰¢á‹«áŠ• ህá‹á‰¥ በታሪኩ ለመጀመሪያ የመንáŒáˆµá‰µ ስáˆáŒ£áŠ• ባለቤት
ማድረጠየቻለá‹á¢
ስለዚህ በ2000 á‹“.áˆ. በተደረገዠáˆáˆáŒ« የሰáˆá‰¢á‹« ተቃዋሚ áˆáˆáŒ« á“áˆá‰²á‹Žá‰½ በህብረት ለáˆáˆˆá‰°áŠ› ጊዜ የሰላማዊ
ትáŒáˆ ለá‹áŒ¥ ማáˆáŒ«áŠ• መንገድ በመጠቀሠበáˆáˆáŒ« 1997 ያገኙትን á–ለቲካዊ እና ድáˆáŒ…ታዊ ድሠወደ ከáተኛ
ደረጃ ማለትሠህá‹á‰£á‰¸á‹áŠ• የመንáŒáˆµá‰µ ስáˆáŒ£áŠ• ባለቤት መሆን ከቻለበት ደረጃ አድáˆáˆ°á‹á‰³áˆá¢ ከዚያ ቀደáˆ
ብለዠበተስማሙበት á‹áˆ መሰረት ሶስት ወá‹áŠ•áˆ አራት አመቶች 16ቱ á“áˆá‰²á‹Žá‰½ በህብረት ህá‹á‰£á‰¸á‹áŠ•
ካስተዳደሩ በኋላ በሰáˆá‰¢á‹« ታሪአለመጀመሪያ ጊዜ áŠáƒ áˆáˆáŒ« ተደረገᢠአብላጫ የህá‹á‰¥ ድáˆáŒ½ ያገኘዠá“áˆá‰²
የመንáŒáˆµá‰µ ስáˆáŒ£áŠ• ገዢ á“áˆá‰² ሆáŠá¢ የቀሩት á“áˆá‰²á‹Žá‰½ ተቃዋሚ á“áˆá‰² ሆኑᢠበዚህ አá‹áŠá‰µ የዴሞáŠáˆ«áˆ² ስáˆá‹“ት
áŒáŠ•á‰£á‰³ በሰáˆá‰¢á‹« ጉዞá‹áŠ• ቀጠለá¢
áˆáˆ³áˆŒ 2ᥠየáŒá‰¥áŒ½ ወጣቶች የáˆáŒ¸áˆ™á‰µáŠ• እንመáˆáŠ¨á‰µá¢ የመጀመሪያá‹áŠ• እና ሶስተኛá‹áŠ• የለá‹áŒ£ ማáˆáŒ« መንገዶች
ተጠቅመዠአáˆá‰£áŒˆáŠáŠ‘ን የሙባረአመንáŒáˆµá‰µ ከስáˆáŒ£áŠ• አወረዱᢠከዚያ ወደ ዴሞáŠáˆ«áˆ² ለመሸጋገሠየሰላማዊ
ትáŒáˆ áˆáˆˆá‰°áŠ›á‹áŠ• ለá‹áŒ¥ ማáˆáŒ« መንገድ ተጠቀሙᢠáˆáˆˆá‰°áŠ›á‹áŠ• የለá‹áŒ¥ ማáˆáŒ« መንገድ ሲጠቀሙ áŒáŠ• ሶስት
ዴሞáŠáˆ«á‰¶á‰½ ለá•áˆ¬á‹˜á‹³áŠ•á‰µáŠá‰µ ስለተáŽáŠ«áŠ¨áˆ© የዴሞáŠáˆ«áˆ² ኃá‹áˆŽá‰½ ለዴሞáŠáˆ«áˆ² ሽáŒáŒáˆ የሰጡትን 25 በመቶ ድáˆáŒ½
ለሶስት ተካáˆáˆ‰á‰µá¢ ስለዚኽ እያንዳንዱ ዴሞáŠáˆ«á‰µ እጩ ያገኘዠድáˆáŒ½ የሙá‹áˆŠáˆ ብራዘáˆáˆá‹± ብቸኛ
á•áˆ¨á‹œá‹³áŠ•á‰³á‹Š እጩ ሞáˆáˆ² ለብቻዠካገኘዠ12 ከመቶ ድáˆáŒ½ á‹«áŠáˆ° ሆáŠá¢ ስለዚህ የሙá‹áˆŠáˆ ብራዘáˆáˆá‹µ እጩ
አሸáŠáŽ የአገሪቱ á•áˆ¬á‹˜á‹³áŠ•á‰µ ሆáŠá¢ á‹áˆáŠ• እንጂ ሞሪስ በስáˆáŒ£áŠ• ላዠሳለ á‹á‰ áˆáŒ¥ አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ• እየሆአበመሄዱ የáŒá‰¥áŒ½
ወጣቶች ለáˆáˆˆá‰°áŠ› ጊዜ አንደኛá‹áŠ• እና ሶስተኛá‹áŠ• የሰላማዊ ትáŒáˆ ለá‹áŒ¥ ማáˆáŒ« መንገዶች ተጠቅመá‹
ስáˆáŒ£áŠ• እንዲለቅ እንዳደረጉት እናስታá‹áˆ³áˆˆáŠ•á¢ ሶስቱ ዴሞáŠáˆ«á‰µ á•áˆ¨á‹˜á‹³áŠ•á‰³á‹Š እጩዎች የáŒáˆ á“áˆá‰²á‹«á‰¸á‹áŠ• áŒáˆˆáŠ›
áላጎት ወደጎን አድáˆáŒˆá‹ ህá‹á‰£á‰¸á‹áŠ• ወደ ዴሞáŠáˆ«áˆ² ማሸጋገáˆáŠ• አስቀድመዠበáˆáˆáŒ«á‹ አንዳቸዠብቻ
ከሞáˆáˆ² ጋሠመáŽáŠ«áŠ¨áˆ áŠá‰ ረባቸá‹á¢ ታላላቅ ሰዎች የሚወስዱትን ያን አá‹áŠá‰µ áˆáˆáŒ« የáŒá‰¥áŒ½ ዴሞáŠáˆ«á‰µ እጩዎች
ማድረጠስለተሳናቸዠá‹áŠ¸á‹ ዛሬ áŒá‰¥áŒ½ ወደ ዴሞáŠáˆ«áˆ² የሚያደáˆáˆ°á‹áŠ• ረጅሙን መንገድ á‹á‹›áˆˆá‰½á¢
(2ኛ) እንደ አሜሪካ እና እንáŒáˆŠá‹ አá‹áŠá‰¶á‰¹ ዴሞáŠáˆ«áˆ² አገሮች የሚደረጉዋቸዠáˆáˆáŒ«á‹Žá‰½ áŒá‰£á‰¸á‹ እና
áŽáˆáˆ™áˆ‹á‰¸á‹ áˆáŠ•á‹µáŠ• áŠá‹?
የዴሞáŠáˆ«áˆ² አገሮች áˆáˆáŒ« áŒá‰¥á¥ ህá‹á‰¡ ለሚቀጥሉት አራት ወá‹áŠ•áˆ አáˆáˆµá‰µ አመቶች አስተዳደሪዎቹን በáŠáƒ
እንዲመáˆáŒ¥ ማድረጠáŠá‹á¢ በእáŠá‹šáˆ… አገሮች ህá‹á‰¡ አስተዳዳሪዎቹን የሚመáˆáŒ¥á‰ ት መንገድ áŠá‹ áˆáˆáŒ«á¢ በእáŠá‹šáˆ…
አገሮች áˆáˆáŒ« ህá‹á‰¡ አስተዳዳሪዎቹን የሚቀጥáˆá‰ ት እና ከስራ የሚያሰናብትበት መንገድ áŠá‹ ማለት á‹á‰»áˆ‹áˆá¢
የዴሞáŠáˆ«áˆ² አገሮች áˆáˆáŒ« áŽáˆáˆ™áˆ‹ (ተቋሞች እና የáˆáˆáŒ« ደንቦች)ᥠበእáŠá‹šáˆ… አገሮች መንáŒáˆµá‰µ እና á“áˆá‰²
የተለያዩ በመሆናቸዠበቅድመ-áˆáˆáŒ«á£ በáˆáˆáŒ« እለት እና የáˆáˆáŒ« á‹áŒ¤á‰µ á‹á‹ ተደáˆáŒŽ ተቀባá‹áŠá‰µ እስኪያገáŠ
ድረስ ባሉት ቀናት (1) በተáŽáŠ«áŠ«áˆª á“áˆá‰²á‹Žá‰½ መካከሠመቻቻሠእንጂ የገዢ እና የተገዢ á“áˆá‰²á‹Žá‰½ áŒáŠ•áŠ™áŠá‰µ
አá‹áŠ–áˆáˆá£ (2) የቀድሞ ገዢ á“áˆá‰²áˆ ሆአተáŽáŠ«áŠ«áˆª á“áˆá‰²á‹Žá‰½ ለሚያደáˆáŒ‰á‰µ የáˆáˆ¨áŒ¡áŠ ዘመቻ የመንáŒáˆµá‰µ ንብረት
(ገንዘብá£áˆ˜áŠªáŠ“ዎችᣠየመንáŒáˆµá‰µ ሰራተኞችᣠወ.ዘ.ተ.) አá‹áŒ ቀሙáˆá£ (3) áˆáˆáŒ«á‹ áŠáƒ áŠá‹á£ (4) የáˆáˆáŒ« ቦáˆá‹µ
እና የáˆáˆáŒ« አስáˆáŒ»áˆšá‹Žá‰½ ገለáˆá‰°áŠžá‰½ ናቸá‹á£ (5) ተáŽáŠ«áŠ«áˆª á“áˆá‰²á‹Žá‰½ የየራሳቸá‹áŠ• የድáˆáŒ½ አሰጣጥ እና ድáˆáŒ½
ቆጠራ ታዛቢዎች አሰáˆáŒ¥áŠá‹ በየáˆáˆáŒ« ጣቢያዠወá‹áŠ•áˆ በሚጠራጠሩባቸዠየáˆáˆáŒ« ጣቢያዎች ብቻ
ማስቀመጥ á‹á‰½áˆ‹áˆ‰á£ (6) ህáŒ-ተáˆáŒ“ሚዠየመንáŒáˆµá‰µ ዘáˆá (ዳáŠáŠá‰µ) ከá–ለቲካ ገለáˆá‰°áŠ› áŠá‹á¢ እንደ áˆáŠ•áˆ³á‹
ባሉት አገሮች á‹°áŒáˆž ከá–ለቲካ áŠáƒ የሆአስራዠህገ-መንáŒáˆµá‰µ መተáˆáŒŽáˆ እና ማስከበሠብቻ የሆኑ ገለáˆá‰°áŠ› ááˆá‹µ
ቤቶች አሉá¢
በእáŠá‹šáˆ… አገሮች የáˆáˆáŒ« መመሪያዎችᣠደንቦችᣠተቋሞችᣠየህá‹á‰¡ የረጅሠጊዜ የáˆáˆáŒ« ባህሠእና áˆáˆ›á‹µ
ለረጅሠጊዜ በስራ ላዠመዋላቸዠተደማáˆáˆ¨á‹ ድáˆáŒ½ መስረቅን ከባድ á‹«á‹°áˆáŒˆá‹‹áˆá¢
(3ኛ) አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ• መንáŒáˆµá‰¶á‰½ የሚያደáˆáŒ‰á‹‹á‰¸á‹ áˆáˆáŒ«á‹Žá‰½ áŒá‰£á‰¸á‹ እና áŽáˆáˆ™áˆ‹á‰¸á‹á£
የአáˆá‰£áŒˆáŠáŠ• መንáŒáˆµá‰¶á‰½ áˆáˆáŒ« áŒá‰¥á¥ የሶቪየት ህብረትን መá‹á‹°á‰… ተከትሎ ካá’ታሊá‹áˆ በአለሠአቀá ደረጃ የበላá‹áŠá‰µáŠ• ካገኘበት ጊዜ ወዲህ ጀáˆáˆ® በስáˆáŒ£áŠ•
ላዠየሚገኙ አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ–ች በየአራት ወá‹áŠ•áˆ አáˆáˆµá‰µ አመቶች áˆáˆáŒ« መጥራት ጀáˆáˆ¨á‹‹áˆá¢ áˆáˆáŒ« የሚያደáˆáŒ‰á‰µ
በáˆá‹•áˆ«á‰¡ አለሠዘንድ ህጋዊáŠá‰µ ለማáŒáŠ˜á‰µ ብቻ áŠá‹á¢ ህጋዊáŠá‰µáŠ• የሚáˆáˆáŒ‰á‰ ት áˆáŠáŠ•á‹«á‰µ á‹°áŒáˆž ህá‹á‰£á‰¸á‹áŠ•
አáŠá‰¥áˆ¨á‹ ሳá‹áˆ†áŠ• ዛሬ ካá•á‰³áˆŠá‹áˆ በአለሠአቀá መድረአየበላá‹áŠá‰µáŠ• ስለያዘ የáˆá‹•áˆ«á‰¥ አገሮችን እá‹á‰…ና
ለማáŒáŠ˜á‰µ እና ተከትሎሠድጋá እና እáˆá‹³á‰³ ለማáŒáŠ˜á‰µ áŠá‹á¢
ህጋዊáŠá‰µáŠ• በáŠáƒ áˆáˆáŒ« ማáŒáŠ˜á‰µ áጹሠáŒá‰£á‰¸á‹ አá‹á‹°áˆˆáˆá¢ áŠáƒ á‰áŠáŠáˆ ማድረጠየአáˆá‰£áŒˆáŠáŠ–ች ባህሠአá‹á‹°áˆˆáˆá¢
ስáˆáŒ£áŠ• ከወጡበት ጊዜ አንስቶ በአáˆá‰£áŒˆáŠáŠ•áŠá‰³á‰¸á‹ የáˆáŠ•áŠ¨áˆ³á‰¸á‹ አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ–ች በáˆáˆáŒ« ሰሞን ዴሞáŠáˆ«á‰¶á‰½
አá‹áˆ†áŠ‘áˆá¢ ስለዚህ በáˆáˆáŒ« ሰሞን ተቃዋሚዎች áˆáˆáŒ«á‹ áŠáƒ á‹áˆ†áŠ“ሠብለዠመጠበቅ የለባቸá‹áˆá¢
ስለዚህ ተቃዋሚ የáˆáˆáŒ« á“áˆá‰²á‹Žá‰½ áˆáˆáŒ«á‹ áŠáƒ ስላáˆáˆ†áŠ አንሳተáሠቢሉ አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ–ች ደስታá‹áŠ•
አá‹á‰½áˆ‰á‰µáˆá¢ የáˆáˆáŒ« á‹áŒáŒ…ት በሚደረáŒá‰ ት ወቅት አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ–ች ሆን ብለዠተቃዋሚዎች ገና በማለዳ ተስá‹
ቆáˆáŒ ዠከáˆáˆáŒ«á‹ እራሳቸá‹áŠ• እንዲያገሉ ብዙ ተስዠአስቆራጠዘመቻዎች ሊያደáˆáŒ‰ እንደሚችሉ ቀደሠብለን
መገáˆá‰µ እና መዘጋጀት á‹áŒ በቅባቸዋáˆá¢ ተቃዋሚዎች ከáˆáˆáŒ«á‹ ቢወጡሠህá‹á‰¥ በáˆáˆáŒ« እስከተሳተሠድረስ
አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ–ች በከáተኛ ጥማት የሚሹትን ህጋዊáŠá‰µ ያገኛሉᢠáˆá‹•áˆ«á‰¡ የጥቅሠሸሪካቸዠከሆአደáŒáˆž ህጋዊáŠá‰±áŠ•
ለማáŒáŠ˜á‰µ አáታሠአá‹áˆáŒ…ባቸá‹áˆá¢
አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ–ች ህጋዊáŠá‰µáŠ• ለማáŒáŠ˜á‰µ የሚጠቀሙበት የáˆáˆáŒ« áŽáˆáˆ™áˆ‹á¥
áŽáˆáˆ™áˆ‹á‰¸á‹ áŒáˆáŒ½ áŠá‹á¢ ከተቻለ በáˆáˆáŒ« ማሸáŠá ካáˆá‰°á‰»áˆˆ á‹°áŒáˆž áˆáˆáŒ« መስረቅ áŠá‹ áŽáˆáˆ™áˆ‹á‰¸á‹á¢ ስለዚህ
አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ–ች ወደ áˆáˆáŒ« ሲመጡ áˆáˆˆá‰µ á•áˆ‹áŠ–ች (á•áˆ‹áŠ• ሀ እና á•áˆ‹áŠ• ለ) á‹áŠ–ሩዋቸዋáˆá¢ የá•áˆ‹áŠ• ሀ áŒá‰¥ በáˆáˆáŒ«
ከáˆá‰¥ ተáŽáŠ«áŠáˆ® ለማሸáŠá áላጎት ያላቸዠለመáˆáˆ°áˆ የሚያሳዩት ድራማ áŠá‹á¢ በáˆáˆáŒ« 97 አáˆá‰£áŒˆáŠáŠáŠ‘ መለስ
ዜናዊ “እንከን የለሽ áˆáˆáŒ«â€ ብሎ እንደሰየመዠድራማ ማለት áŠá‹á¢ የá•áˆ‹áŠ• ለ áŒá‰¥ á‹°áŒáˆž ድáˆáŒ½ መስረቅ áŠá‹á¢
የá•áˆ‹áŠ• ሀ እና የá•áˆ‹áŠ• ለ áŒá‰£á‰¸á‹ አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ–ችን በስáˆáŒ£áŠ• ላዠማቆየት áŠá‹á¢
ስለዚህ አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ–ች á‹°áረዠáˆáˆáŒ« የሚያደáˆáŒ‰á‰µ የሚከተሉትን áŽáˆáˆ™áˆ‹á‹Žá‰½ በመጠቀሠስáˆáŒ£áŠ• ከእጃችን
አá‹á‹ˆáŒ£áˆ ብለዠስለሚገáˆá‰± áŠá‹á¥
(1) ህá‹á‰¡ ስለሚደáŒáˆáŠ• በáŠáƒ áˆáˆáŒ« እናሸንá‹áˆˆáŠ• ብለዠሳá‹áˆ†áŠ• መራጩን በማስáˆáˆ«áˆ«á‰µ የáˆáˆáŒ«á‹áŠ• á‹áŒ¤á‰µ
ለመስረቅ የሚያስችሠእá‹á‰€á‰µá£ ብáˆáˆƒá‰µá£ ዘዴᣠአቅሠአለን ከሚሠእáˆáŠá‰µ በመáŠáˆ³á‰µá£
(2) የመንáŒáˆµá‰µ መዋቅሩáˆá£ የመንáŒáˆµá‰µ ሃብትáˆá£ አስመራጠቦáˆá‹±áˆá£ áˆáˆáŒ« አስáˆáŒ»áˆšá‹Žá‰½áˆá£ ሚዲያá‹áˆá£
የዳáŠáŠá‰µ ዘáˆá‰áˆá£ እáˆá‰£ ጠባቂá‹áˆá£ ሚዲያá‹áˆá£ ካድሬá‹áˆá£ á–ሊሱáˆá£ ደህንáŠá‰±áˆ áˆáˆ‰áˆ በጃችን በደጃችን
ስለሆአáˆáˆáŒ«á‹áŠ• ለመስረቅ áˆáŠ•áˆ የሚያáŒá‹°áŠ• áŠáŒˆáˆ የለሠየሚሠእáˆáŠá‰µ በመያá‹á£
(3) ኃá‹áˆ‹á‰½áŠ•áŠ• ተጠቅመን ህá‹á‰¥ እናደናáŒáˆ«áˆˆáŠ•á£ ተቃዋሚ á“áˆá‰²á‹Žá‰½áŠ• በሆአባáˆáˆ†áŠá‹ እየከሰስን እናስáˆáˆ«áˆ«áˆˆáŠ•á£
እንከá‹áላቸዋለንᣠእáˆáˆµ በáˆáˆµ እናጋጫቸዋለንᣠáˆáˆáŒ«á‹ áŠáƒ አá‹á‹°áˆˆáˆ ብለዠተቃዋሚዎች እራሳቸá‹áŠ•
ከáˆáˆáŒ«á‹ እንዲያገሉ በማድረáŒá£ ተቃዋሚ á“áˆá‰²á‹Žá‰½ የሚያቀáˆá‰¡á‹‹á‰¸á‹áŠ• እጩዎች እናዋáŠá‰£áˆˆáŠ•á£ እጩዎችን
አስáˆáˆ«áˆá‰°áŠ• አካባቢያቸá‹áŠ• ለቀዠእንዲሄዱ እና በáˆáˆáŒ« ቀን እንዳá‹áŒˆáŠ™ እናደáˆáŒ‹áˆˆáŠ•á£ ከተቃዋሚ á“áˆá‰²á‹Žá‰½
ታዛቢዎች á‹áˆµáŒ¥ ህሊና ደካሞቹን በጥቅሠእንደáˆáˆ‹áˆˆáŠ•á£ áˆáˆªá‹Žá‰¹áŠ• አስáˆáˆ«áˆá‰°áŠ• ወደ ተመደቡበት áˆáˆáŒ« ጣቢያ
እንዳá‹áˆ˜áŒ¡ እናደáˆáŒ‹áˆˆáŠ•á£ á‹°á‹áˆ®á‰¹áŠ• እናስáˆáˆ«áˆ«áˆˆáŠ• ብለዠስለሚያáˆáŠ‘á£
(4) እጩዎችሠሆኑ የáˆáˆáŒ« ታዛቢዎች በሚያደáˆáŒ‰á‰µ ተáŒá‰£áˆ«á‹Š እንቅስቃሴ ስህተት በመስራት ቀዳዳ ከከáˆá‰±áˆáŠ•
á‹°áŒáˆž áˆáˆáŒ«á‹ እስኪያáˆá ድረስ áŠáˆµ መስáˆá‰°áŠ• ጉዳያቸዠእስኪጣራ ድረስ በሚሠእናስራቸዋለን ብለá‹
ስለሚወስኑá£
(5) ድáˆáŒ½ መስáˆá‰…ን በሚመለከት á‹°áŒáˆž አብዛኛዠጣቢያዎች ያለታዛቢ እንዲካሀዱ በማድረáŒá£ ከáተኛ á‰áŒ¥áˆ
ያላቸዠየድáˆáŒ½ መስጫ ወረቀቶች አስቀድመዠየገዢዠá“áˆá‰² áˆáˆáŠá‰µ ተደáˆáŒŽá‰£á‰¸á‹ በየáˆáˆáŒ« ጣቢያá‹
እንዲሰማሩ በማድረáŒá£ ኮሮጆዎች ከድáˆáŒ½ መስጫ ጊዜ በáŠá‰µ በሞáˆáˆ‹á‰µá£ ድáˆáŒ½ ተሰጥቶ ካበቃ በኋላ ኮሮጆዎች
በመá‹áˆ¨áᣠኮሮጆዎች በመጓጓዠላዠሳሉ በመንገድ ላዠትáŠáŠáˆˆáŠ› የህá‹á‰¥ ድáˆáŒ½ የሆáŠá‹áŠ• ዘáˆáŒáŽ ማቃጠሠእና
በáˆá‰µáŠ© የኢህአዴጠáˆáˆáŠá‰µ በያዘ ድáˆáŒ½ በመተካት እና በመሳሰሉት መንገዶች á‹áˆáŒ¸áˆ›áˆ‰á¢
ስለዚህ ለጥቀን በአáˆá‰£áŒˆáŠ አገሮች የሚታገሉ ዲሞáŠáˆ«áˆ²á‹«á‹Š ተቃዋሚ የáˆáˆáŒ« á“áˆá‰²á‹Žá‰½ áŒá‰£á‰¸á‹ እና
áŽáˆáˆ™áˆ‹á‰¸á‹ áˆáŠ• መሆን አለበት ብለን እንጠá‹á‰ƒáˆˆáŠ•á¢
(4ኛ) በኢትዮጵያ የሚታገሉ የáˆáˆáŒ« á“áˆá‰²á‹Žá‰½ áŒá‰£á‰¸á‹ እና áŽáˆáˆ™áˆ‹á‰¸á‹ áˆáŠ• መሆን አለበት?
áŒá‰£á‰¸á‹á¥ áŠáƒ መá‹áŒ£á‰µ áŠá‹á¢ áŠáƒ መá‹áŒ£á‰µ በáŒá‹´áˆ«áˆá£ በáŠáˆáˆŽá‰½ እና በቀበሌዎች ደረጃᢠበእáŠá‹šáˆ… ሶስት ስáˆáŒ£áŠ•
እáˆáŠ¨áŠ–ች የኢትዮጵያን ህá‹á‰¥ የመንáŒáˆµá‰µ ስáˆáŒ£áŠ• ባለቤት ማድረጠáŠá‹ áŒá‰£á‰¸á‹á¢ የትጥቅ ትáŒáˆ መሰረቶች
ከመንáŒáˆµá‰µ እና ከህá‹á‰¥ የራበየገጠሠáŠáሎች ሲሆኑ የሰላማዊ ትáŒáˆ መሰረቶች á‹°áŒáˆž ከተሞች መሆናቸá‹áŠ•
በስáˆáŒ ና áŠáሠáˆáˆˆá‰µ አጥንተናáˆá¢ የáŒá‹´áˆ«áˆá£ 9 የáŠáˆáˆ እና በኢትዮጵያ የሚገኙ የቀበሌ እና የወረዳ áˆáŠáˆ
ቤቶች በሙሉ የሚገኙት ህá‹á‰¥ በሚኖáˆá‰£á‰¸á‹ ከተሞች ስለሆአመሰረቱን በከተሞች ያደረገዠሰላማዊ ትáŒáˆ
እáŠá‹šáˆ…ን áˆáŠáˆ ቤቶች áŠáƒ ማá‹áŒ£á‰µ áŒá‰¦á‰¹ መሆን አለበትᢠእáˆáŒáŒ¥ á‹áŠ½ áˆáˆ‰ áŒá‰¥ በአንድ áˆáˆáŒ« ተáˆáŒ»áˆš
ማድረጠእንደማá‹á‰»áˆ áŒáˆáŒ½ áŠá‹á¢á¢ ስለዚህ የኢትዮጵያ áˆáˆáŒ« á“áˆá‰²á‹Žá‰½ áŒá‰£á‰¸á‹ አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ–ች በሚጠሩዋቸá‹
áŠáƒ á‹«áˆáˆ†áŠ‘ áˆáˆáŒ«á‹Žá‰½ ተሳትáˆá‹á¥
(1) ከተቻለ በአንድ ጊዜ የáˆáˆ‰áˆ áˆáŠáˆ ቤቶች አሸናአበመሆን ህá‹á‰£á‰¸á‹áŠ• áŠáƒ ማá‹áŒ£á‰µ እና የመንáŒáˆµá‰µ
ስáˆáŒ£áŠ• ባለቤት ማድረáŒ
(2) በአንድ ጊዜ የáˆáˆ‰áˆ áˆáŠáˆ ቤቶች አሸናአመሆን የማá‹á‰»áˆ ከሆአደáŒáˆž ለáŒá‹´áˆ«áˆ እና ለáŠáˆáˆŽá‰½ áˆáŠáˆ
ቤት መቀመጫዎች በሚደረጉ áˆáˆáŒ«á‹Žá‰½ እየተሳተበበድáˆáŒ…ት እና በá–ለቲካ ተጠናáŠáˆ¨á‹ በመá‹áŒ£á‰µ
ለሚቀጥለዠáˆáˆáŒ« ጥሩ á‰áˆ˜á‰µ መያá‹á¢
በáˆáˆáŒ« 2007 በáŒá‹´áˆ«áˆ‰ እና በáŠáˆáˆ áˆáŠáˆ ቤቶች áˆáˆáŒ« ለመሳተá የáˆáˆ á‹áŒáŒ…ት ከወዲሠመጀመሠያለበት
á‹áˆ˜áˆµáˆˆáŠ›áˆá¢ የተወሰኑ ቀላሠኢላማ ናቸዠየሚባሉ የáŠáˆáˆ áˆáŠáˆ ቤቶች ካሉሠጥናት ማድረጠእና መዘጋጀት
የሚጠቅሠá‹áˆ˜áˆµáˆˆáŠ›áˆá¢
እáˆáŒáŒ¥ በ2005 á‹“.áˆ. ማለቂያ áŒá‹µáˆ በተካሄደዠየቀበሌ እና የወረዳ áˆáˆáŒ« ኢዴᓠበአንድ የáˆáˆáŒ« ወረዳ
(ጨáˆá‰†áˆµ መሰለáŠ) ካደረገዠተሳትᎠበስተቀሠተቃዋሚዠáˆáˆáŒ«á‹ áŠáƒ አá‹á‹°áˆˆáˆ በማለት ባለመሳተበ(ህá‹á‰¡
áŒáŠ• በመሳተá‰) እáŠá‹šáˆ…ን áˆáŠáˆ ቤቶች በሙሉ ለሚቀጥሉት አáˆáˆµá‰µ አመቶች ለህá‹áˆƒá‰µ/ኢህአዴጠለቀá‹áˆˆá‰³áˆá¢
ተቃዋሚዠአኩáˆáŽ ከáˆáˆáŒ«á‹ እራሱን እንዲያገሠበማድረጠህá‹áˆƒá‰µ/ኢህአዴጠካለáˆáŠ•áˆ ድካሠበደስታ
በእáŠá‹šáˆ… áˆáŠáˆ ቤቶች ላዠየሚáˆáˆáŒˆá‹áŠ• ህጋዊáŠá‰µ ለሚቀጥሉት አáˆáˆµá‰µ አመቶች አáŒáŠá‰·áˆá¢ እáˆáŒáŒ¥ ሟቹ
አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ• መለስ የቀበሌ እና የወረዳ áˆáˆáŒ« እጩዎችን á‰áŒ¥áˆ እጅጠበማብዛት ለተቃዋሚዠእጩዎች ለማቅረብ
አዳጋች አድáˆáŒŽá‰£á‰¸á‹áˆá¢ ቢሆንሠáŒáŠ• የማሸáŠá እድላቸዠመቶ ከመቶ በሆኑ በተመረጡ ከተሞች ወá‹áŠ•áˆ
ወረዳዎች ተቃዋሚዠበáˆáˆáŒ«á‹ ተሳትᎠቢሆን ጥሩ áŠá‰ áˆá¢ ለáˆáŠ• አንድ ወንበሠአትሆንáˆ? ትጠቅማለችá¢
አለዚያማ áˆáŠ‘ን የáˆáˆáŒ« á“áˆá‰² ተሆáŠ?
ስለዚህ በአáˆáŠ ሰዓት áŒá‹´áˆ«áˆá£ 9 áŠáˆáˆŽá‰½á£ የወረዳ እና የቀበሌ áˆáŠáˆ ቤቶች በአáˆá‰£áŒˆáŠáŠ‘ ህá‹áˆƒá‰µ/ኢህአዴáŒ
á‰áŒ¥áŒ¥áˆ ስሠበመሆናቸዠበተለዠበ2007 በሚደረገዠáˆáˆáŒ« የኢትዮጵያ ተቃዋሚ የáˆáˆáŒ« á“áˆá‰²á‹Žá‰½ ሙሉ
በሙሉ áŠáƒ ባáˆáˆ†áŠ áˆáˆáŒ« ተወዳድረዠለማሸáŠá መዘጋጀት እንዳለባቸዠáŒáˆáŒ½ áŠá‹á¢ ተቃዋሚ á“áˆá‰²á‹Žá‰½
áŠáƒáŠá‰µáŠ• የሚሹትን ያህሠበስáˆáŒ£áŠ• ላዠያለዠህá‹áˆƒá‰µ/ኢህአዴጠደáŒáˆž በስáˆáŒ£áŠ• የሚያቆየá‹áŠ• ህጋዊáŠá‰µ ማáŒáŠ˜á‰µ
á‹áˆáˆáŒ‹áˆá¢ áˆáˆˆá‰µ እጅጠተቃራኒ እና የማá‹á‰³áˆ¨á‰ áŒá‰¦á‰½á¢ ስለዚህ የኢትዮጵያ ተቃዋሚ የáˆáˆáŒ« á“áˆá‰²á‹Žá‰½
áŒá‰£á‰¸á‹áŠ• ተáˆáŒ»áˆš ለማድረጠየሚያስችላቸዠየáˆáˆáŒ« áŽáˆáˆ™áˆ‹á‰¸á‹ áˆáŠ•á‹µáŠ• áŠá‹ ብለን እንድንጠá‹á‰…
እንገደዳለንá¢
የኢትዮጵያ የáˆáˆáŒ« á“áˆá‰²á‹Žá‰½ áŠáƒ ለáˆá‹ˆáŒ£á‰µ የሚያስáˆáˆáŒ‹á‰¸á‹ የáˆáˆáŒ« áŽáˆáˆ™áˆ‹á¥ áŠáƒ ለመá‹áŒ£á‰µ የኢትዮጵያ
áˆáˆáŒ« á“áˆá‰²á‹Žá‰½ በትንሹ የሚከተሉትን ማድረጠአለባቸá‹á¢
(1) በáˆáˆáŒ«á‹Žá‰½ መካከሠባለዠሰአጊዜ ተቃዋሚዎች የህá‹á‰¥ ድጋá ለማáŒáŠ˜á‰µ የሚያስችሉ የተለያዩ
የá–ለቲካᣠኢኮኖሚያዊ እና ማህበራዊ መብቶችን መከበሠመáŠáˆ»á‰¸á‹ ያደረጉ ዘመቻዎች ማኪያሄድ (2) በáˆáˆáŒ«á‹Žá‰½ መካከሠባለዠሰአጊዜ ተቃዋሚዎች በስáˆáŒ£áŠ• ላዠያለዠአáˆá‰£áŒˆáŠáŠ• መንáŒáˆµá‰µ áˆáˆáŒ«
የሚያኪያሂደዠህጋዊáŠá‰µ ለማáŒáŠ˜á‰µ ብቻ እንደሆአቀደሠብሎ በመገንዘብ ያንን የሚመኘá‹áŠ• ህጋዊáŠá‰µ
ለማáŒáŠ˜á‰µ የሚጠቀáˆá‰ ትን የáˆáˆáŒ« áŽáˆáˆ™áˆ‹á‹áŠ• á‹áˆá‹áˆ እáˆáˆáŒƒá‹Žá‰½ በጥáˆá‰€á‰µ ማጥናት እና
መከላከያዎች በማዘጋጀት ቀዳዳዎችን በሙሉ በመድáˆáŠ• የአáˆá‰£áŒˆáŠáŠ–ችን áŽáˆáˆ™áˆ‹ á‹á‹á‹³ ቢስ ማድረáŒá£
(3) በáˆáˆáŒ«á‹Žá‰½ መካከሠባለዠሰአጊዜ ተቃዋሚዎች በሶስቱ አብዠየሰላሠትáŒáˆ ማራመጃ መሳሪያዎች
á‹áˆµáŒ¥ በኢትዮጵያ ለáˆáŒ¸áˆ™ የሚችሉትን መáˆáŒ¦ በማá‹áŒ£á‰µ ከሶስቱ የሰላሠትáŒáˆ ለá‹áŒ¥ ማáˆáŒ«
መንገዶች ጋሠአቀናብሮ ለመጠቀሠየሚያስችሠየእá‹á‰€á‰µá£ የሰá‹á£ የድáˆáŒ…ትᣠየገንዘብᣠየሚዲያ (ቀደáˆ
ባለዠጊዜ ቢያንስ በሳáˆáŠ•á‰µ አንዴ በáˆáˆáŒ« እና በድህረ áˆáˆáŒ« ሰሞን á‹°áŒáˆž áˆáˆˆá‰µ ጊዜ ለንባብ
የሚቀáˆá‰¥ ጥራት ያለዠጋዜጣ የማተáˆ) አቅሠመገንባት
(4) በáˆáˆáŒ«á‹Žá‰½ መካከሠባለዠሰአጊዜ ተቃዋሚዎች በሚሊዮኖች የሚቆጠሠበሰላማዊ ትáŒáˆ እና
በáˆáˆáŒ« á–ለቲካ የሰለጠኑ የሰላሠትáŒáˆ እና የáˆáˆáŒ« ሰራዊትᣠየሰላሠትáŒáˆ á•áˆ‹áŠáˆ®á‰½á£ የáˆáˆáŒ«
እጩዎች እና የáˆáˆáŒ« ታዛቢዎች ማሰáˆáŒ ን አለባቸá‹á¢ በáˆáˆáŒ« 97 እንደሆáŠá‹ መቀመጫá‹áŠ• ባህáˆ
ዳሠባደረገዠáˆáŠáˆ ቤት እንዲያገለáŒáˆ‰á‰µ ህá‹á‰¥ መáˆáŒ¦ የላካቸዠየተወሰኑ የáŠáˆáˆ áˆáŠáˆ ቤት የáˆáˆáŒ«
97ን ቀá‹áˆµ ተከትሎ እዚህ áŒá‰£ የማá‹áˆ‰á‰µ áˆáŠáŠ•á‹«á‰¶á‰½ እየáˆáŒ ሩ የህá‹á‰¥ አደራ áŠá‹°á‹ አá‹áˆ®á“ የገቡት
አá‹áŠá‰µ áŒáˆˆáˆ°á‰¦á‰½ ለእጩáŠá‰µ መቅረብ የለባቸá‹áˆá¢
(5) á‰áŒ¥áˆ«á‰¸á‹ እጅጠከáተኛ የሆአየá‹áŒ አገሠታዛቢዎች ወደ ኢትዮጵያ እንዲመጡ እና በየሆቴላቸá‹
ከመቀመጥ áˆáŠ•á‰³ áˆáˆ‰áˆ በየáˆáˆáŒ« ጣቢያ እየተዘዋወሩ የተላኩበትን ኃላáŠáŠá‰µ እንዲወጡ ማድረáŒá£
(6) ኢሰመጉ እንደተለመደዠ(ከተቻለሠከተለመደዠበላá‹) የáˆáˆáŒ« ታዛቢዎች እና የሰብአዊ መብት
ዘጋቢዎች በመላ አገሪቱ ማሰማራት
(7) በáˆáˆáŒ« እለት በየጣቢያዠበከáተኛ ድáˆáŒ½ ለማሸáŠá መዘጋጀትᢠበáˆáˆáŒ« 97 ተቃዋሚዠበአዲስ
አበባ እንዳሸáŠáˆá‹á¢ በከáተኛ ድáˆáŒ½ የተገኘን ድሠማáŒá‰ áˆá‰ ሠያዳáŒá‰³áˆá¢ በከáተኛ ድáˆáŒ½ የተገኘ ድáˆ
ቢሰረቅሠድáˆáŒ½ ለማስከበሠአደባባዠየሚወጣዠህá‹á‰¥ á‰áŒ¥áˆ© ከáተኛ ሊሆን እንደሚችሠመዘንጋት
የለብንáˆá¡á¡ ስለዚህ በየáˆáˆáŒ« ጣቢያዠበ80 በመቶ እና በ90 በመቶ ማሸáŠáá¢
(8) የተቃዋሚዠካáˆá• (በተለዠአንድáŠá‰µ-መድረáŠá£ ትብብሠለዴሞáŠáˆ«áˆ²á‹«á‹Šá‰µ ኢትዮጵያᣠኢዴᓠእና
ሰማያዊ) áŒáˆ« እና ቀአእጆች የሚሰሩት ስራ የሚዳመሠእንጂ የሚጣዠእንዳá‹áˆ†áŠ• ጥንቃቄ ማድረáŒ
አለባቸá‹á¢ በáŒá‰¥áŒ½ ሞáˆáˆ²áŠ• ለስáˆáŒ£áŠ• ያበቃዠየዴሞáŠáˆ«á‰µ እጩዎች ስህተት በáˆáˆáŒ« 2007
እንዳá‹áˆáŒ¸áˆ መደረገ አለበትá¢
ስለዚህ የሰላማዊ ትáŒáˆ እና የáˆáˆáŒ« á•áˆ‹áŠáˆ®á‰½ ከመáˆáŒ« ቀደሠብሎ ባለዠጊዜᣠበመáˆáŒ« ሰሞንᣠበáˆáˆáŒ« ቀን
እና ከáˆáˆáŒ« ቀን ቀጥሎ ባሉት ቀናት እና ሳáˆáŠ•á‰¶á‰½ በገዢዠá“áˆá‰²á£ በተቃዋሚ á“áˆá‰²á‹Žá‰½á£ በሶስተኛ á“áˆá‰²
(áˆá‹•áˆ«á‰¡á£ የá‹áŒ á–ለቲካ ወá‹áŠ•áˆ ጦáˆáŠá‰µ) እና በመሳሰሉ áˆáŠáŠ•á‹«á‰¶á‰½ የተáŠáˆ³ ሊáˆáŒ ሩ የሚችሉትን የተለያዩ
á‹áˆá‹áˆ áˆáŠ”ታዎች (Scenarios) ቀደሠብለዠበመገመት ለእያንዳንዱ áˆáŠ”ታ (Scenario) . . . ቢሆንስ?
ባá‹áˆ†áŠ•áˆµ? (What If . . . ) የሚሠትንታኔ በማድረጠá‹á‹µá‰€á‰µ ሊያመጡባቸዠየሚችሉትን ቀዳዳዎችን በሙሉ
መድáˆáŠ• የሚያስችሉ á•áˆ‹áŠ–ች (አኪያሄዶች) መቀየስ አለባቸá‹á¢ áˆáˆáŒ« 97ን ከá‹á‹µá‰€á‰µ ካደረሱት áˆáŠáŠ•á‹«á‰¶á‰½
á‹áˆµáŒ¥ አንዱ á‹áŠ½áŠ• አá‹áŠá‰µ መሰረታዊ የሰላማዊ ትáŒáˆ ሀሠá‹áŒáŒ…ት áጹሠባለማድረጉ áŠá‰ áˆá¢
የá‹áŒáŒ…ት አድማስ ሰአáŠá‹á¢ የሰላማዊ ትáŒáˆ እና የáˆáˆáŒ« á•áˆ‹áŠáˆ®á‰½ á‹áŒáŒ…ት (1) እጅጠአስከአካáˆáˆ†áŠ‘ áˆáŠ”ታዎች
(Scenarios) ጠáˆá‹ አንስቶ እስከ (2) እጅጠአስከአየሆኑ áˆáŠ”ታዎች (Scenarios) ጠáˆá‹ ድረስ መሸáˆáŠ• አለበትá¢
በáˆáˆˆá‰± ጠáˆá‹žá‰½ መካከሠባለዠáŠáት ቦታ ሊመደቡ የሚችሉ áˆáŠ”ታዎች (Scenarios) á‹áŠ–ራሉᢠለáˆáˆ³áˆŒ ያህáˆ
የሚከተሉት (1) እጅጠአስከአካáˆáˆ†áŠ‘ áˆáŠ”ታዎች (Scenarios) ጠáˆá‹ ሊካተቱ á‹á‰½áˆ‹áˆ‰á¥ áˆáˆáŒ«á‹ áŠáƒ አá‹áˆ†áŠ•áˆá£
በáˆáŒ«á‹ መራጠማዋከብ á‹áŠ–ራáˆá£ የታቃዋሚ á“áˆá‰²á‹Žá‰½áŠ• ታዛቢዎች ማስáˆáˆ«áˆ«á‰µá£ ማሰሠእና ከየጣቢያá‹
ማበረሠá‹áˆáŒ¸áˆ›áˆá£ በá‹áŠ“ብ ብዛት የተáŠáˆ³ መራጩ ህá‹á‰¥ በብዛት ወጥቶ መáˆáˆ¨áŒ¥ ቢሳáŠá‹áˆµá£ በአንዳንድ ጣቢያዎች
ድáˆáŒ½ ተሰáˆá‰‹áˆ áŒáŠ• የተሰረቀá‹áŠ• ድáˆáŒ½ መጠን በእáˆáŒáŒ áŠáŠá‰µ ማረጋገጥ አዳጋች ቢሆንስ እና የመሳሰሉ
áˆáŠ”ታዎችᢠየሚከተሉት áˆáŠ”ታዎች á‹°áŒáˆž (2) እጅጠአስከአáˆáŠ”ታዎች (Scenarios) ጠáˆá‹ ሊካተቱ á‹á‰½áˆ‹áˆ‰á¥ áŠáƒ
ባáˆáˆ†áŠ áˆáˆáŒ« ተሳትáˆáŠ• አሸንáˆáŠ• ስáˆáŒ£áŠ• በጠበንጃ የጨበጠዠህá‹áˆƒá‰µ/ኢህአዴጠáŒáŠ• ሽንáˆá‰µáŠ• ባá‹á‰€á‰ áˆáˆµ?
እáˆáŒáŒ¥ ገዢዠá“áˆá‰² መሸáŠá‰áŠ• በእáˆáŒáŒ£áŠ›áŠá‰µ አá‹á‰€áŠ• áŠáŒˆáˆ áŒáŠ• መሸáŠáን ሳá‹áˆ†áŠ• የህብረት መንáŒáˆµá‰µ የሚለá‹áŠ•
አማራጠየሚቀበሠቢሆንስ? ሽንáˆá‰±áŠ• እንዲቀበሠየሚያደáˆáŒ ሰላማዊ ትáŒáˆ ጥሪ ሲደረጠየተቃዋሚዠህብረት
ቢናጋስ? ሽንáˆá‰µáŠ• እንዲቀበሠየáˆáŠ•áŒ ራዠትብብሠየመንáˆáŒ ህá‹á‰£á‹Š እáˆá‰¢á‰°áŠ›áŠá‰µ የማá‹áˆ³áŠ« ቢመስለንስ? ገዢá‹
ቡድን በáˆáŒáŒŽ አጥáቼ አጠá‹áˆˆáˆ የሚሠአቋሠቢá‹á‹áˆµ? በድህረ áˆáˆáŒ« ገዢዠቡድን ሽንáˆá‰±áŠ• እንዲቀበáˆ
በáˆáŠ•áŒ¯áŒ¯áŠ½á‰ ት ወቅት ወá‹áŠ•áˆ ዘáŒá‹¨á‰µ ብሎ ወደ ዴሞáŠáˆ«áˆ² ሽáŒáŒáˆ በማድረጠላዠሳለን መáˆáŠ•á‰…ለ-መንáŒáˆµá‰µ
ቢከሰትስ? የሚሉት áˆáŠ”ታዎች (Scenarios) በሙሉ ከáˆáˆáŒ«á‹ ቀደሠብለዠተáŠáˆµá‰°á‹ ሊጠኑ እና በአገሠእና በáˆáˆáŒ«á‹ ላዠወድቀት የሚያስከትሉ ቀዳዳዎችን በሙሉ መደáˆáŠ• የሚያስችሉ á‹áŒáŒ…ቶች መደረጠአለባቸá‹á¢
እንደመስቀሠወá በáˆáˆáŒ« ሰሞን ብቻ ብቅ በማለት áŒáˆáŒáˆ መáጠሠለአገራችን ጎጂ áŠá‹á¢ የትጥቅ ትáŒáˆ
áŒáˆáŒáˆáˆ አገራችንን ወደ ስáˆáŒ£áŠ” እና ዘመናዊáŠá‰µ አá‹á‹ˆáˆµá‹³á‰µáˆá¢
ስለዚህ በአáˆá‰£áŒˆáŠ መንáŒáˆµá‰¶á‰½ በሚገዙ አገሮች á‹áˆµáŒ¥ የሚገኙ የáˆáˆáŒ« á“áˆá‰²á‹Žá‰½ áŒá‰¥ áŠáƒáŠá‰µ እáŠá‹°áˆ†áŠ እና
የገዢዠአáˆá‰£áŒˆáŠáŠ• መንáŒáˆµá‰µ áˆáˆáŒ« áŒá‰¥ የáˆá‹•áˆ«á‰¡áŠ• አለሠህጋዊáŠá‰µ ማገኘት መሆኑን ቀደሠብለዠበመገንዘብ
በáˆáˆáŒ«á‹Žá‰½ መካከሠባለዠሰአጊዜ መዘጋጀት እንዳለባቸዠáŒáˆáŒ½ áŠá‹á¢ በተለዠዛሬ áˆá‹•áˆ«á‰¡ ብቻá‹áŠ• አለáˆáŠ•
በተቆጣጠረበት ዘመን ዲá•áˆŽáˆ›áˆ²á‹«á‹Š እá‹á‰…ናሠሆአየገንዘብ እáˆá‹³á‰³ ለማáŒáŠ˜á‰µ ለአáˆá‰£áŒˆáŠáŠ–ች በáˆáˆáŒ« ህጋዊáŠá‰µ
ማáŒáŠ˜á‰µ á‰áˆá ጉዳዠመሆኑን መዘንጋት የለብንáˆá¢ እንዲáˆáˆ ሌላዠእኩሠመዘንጋት የሌለብን ጉዳዠáˆá‹•áˆ«á‰¡
ሸሪኮቹ ከሆኑት እና ካáˆáˆ†áŠ‘ት አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ–ች የሚጠá‹á‰€á‹ ህጋዊáŠá‰µ ደረጃ የተለያየ መሆኑን áŠá‹á¢ ለáˆáˆ³áˆŒ የá–ለቲካ
ጠላታቸዠከሆáŠá‹ የዙáˆá‰£á‰¡á‹Œá‹ አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ• ሙጋቤ የሚጠá‹á‰á‰µ ህጋዊáŠá‰µ ደረጃ ከá እንደሚሠእና ከወዳጃቸá‹
ህá‹áˆƒá‰µ/ኢህአዴጠየሚጠá‹á‰á‰µ ህጋዊáŠá‰µ á‹á‰… ሊሠእንደሚችሠከወዲሠበመገመት አáŒá‰ áˆá‰£áˆªá‹áŠ•
ህá‹áˆƒá‰µ/ኢህአዴጠየማጋላጥ ስራ ተጠናáŠáˆ® መካሄድ አለበትᢠተጨማሪ መዘንጋት የሌለብን ጉዳዠደáŒáˆž
ኢትዮጵያን የትኛá‹áˆ á“áˆá‰² ቢገዛት áˆá‹•áˆ«á‰¡ ደንታ እንደሌለዠእና የáˆá‹•áˆ«á‰¡ ቋሚ ጓደኛዠጥቅሙ ብቻ
እንደሆáŠáˆ áŠá‹á¢ ህá‹áˆƒá‰µ/ኢህአዴáŒáŠ• ዘለዓለማዊ ጓደኛዠአድáˆáŒŽ አያáˆáŠ•áˆ áˆá‹•áˆ«á‰¡ ማለቴ áŠá‹á¢ ተቃዋሚá‹
በáˆá‰µá‰¶ አማራጠኃá‹áˆ ሆኖ ከወጣ áˆá‹•áˆ«á‰¡ ተለማáˆáŒ¦ ከተቃዋሚዠá‹áŒ ጋሠá¢
ለጥቀን የáˆáŠ•áˆ˜áˆ¨áˆáˆ¨á‹ በድህረ-áˆáˆáŒ«áˆ ሆአበማንኛá‹áˆ ጊዜ የሚáŠáˆ³ መáˆáŠ•á‰…ለ-መንáŒáˆµá‰µ እንዴት በሰላማዊ
ትáŒáˆ ሊወገድ እንደሚችሠáŠá‹á¢
(5ኛ) ሰላማዊ ትáŒáˆ መáˆáŠ•á‰…ለ መንáŒáˆµá‰µáŠ• እንዴት ሊገታ እና ሊያስወáŒá‹µ á‹á‰½áˆ‹áˆ?
áˆáˆáŒ«áŠ• ተከትሎ የተጀመረá‹áŠ• የዴሞáŠáˆ«áˆ² ሽáŒáŒáˆ ለመቀáˆá‰ ስ መáˆáŠ•á‰…ለ-መንáŒáˆµá‰µ ሊከሰት á‹á‰½áˆ‹áˆá¢ á‹áŠ½
áˆáŠ”ታ ሊከሰት እንደሚችሠየሰላሠትáŒáˆ á•áˆ‹áŠáˆ®á‰½ ቀደሠብለዠሊገáˆá‰± እና ህá‹á‰£á‹Š እáˆá‰¢á‰°áŠ›áŠá‰µ á•áˆ‹áŠ•
ሊቀá‹áˆ± á‹áŒˆá‰£áˆá¢ መáˆáŠ•á‰…ለ-መንáŒáˆµá‰µáŠ• ለመáŒá‰³á‰µ እና ገና ከጅማሬዠእንዲሞት ለማድረጠመድሃኒቱ የá–ለቲካ
ኃá‹áˆ áˆáŠ•áŒ®á‰½ ባለቤት እንዳá‹áˆ†áŠ• á–ለቲካዊᣠኢኮኖሚያዊ እና ማህበራዊ ትብብሠመንáˆáŒ áŠá‹á¢ ስለዚህ
ሶስተኛá‹áŠ• የሰላማዊ ትáŒáˆ ለá‹áŒ¥ ማáˆáŒ« መንገድ በመጠቀሠመáˆáŠ•á‰…ለ መንáŒáˆµá‰µáŠ• ማስወገድ á‹á‰»áˆ‹áˆá¢
ሶስተኛዠለá‹áŒ¥ ማáˆáŒ« መንገድ ትብብሠየመንáˆáŒ አገáˆ-አቀá ህá‹á‰£á‹Š የá–ለቲካᣠየኢኮኖሚ እና ማህበራዊ
እáˆá‰¢á‰°áŠ›áŠá‰µ áŠá‹á¢ እንደ አá‹áˆ®á“ አቆጣጠሠበ1920 á‹“.áˆ. በጀáˆáˆ˜áŠ’ የተáˆáŒ¸áˆ˜ አáŒáˆ ታሪአእንመáˆáŠ¨á‰µá¢
በጀáˆáˆ˜áŠ• ህá‹á‰¥ የተመረጠዠá•áˆ¬á‹˜á‹³áŠ•á‰µ áሬድሪአኢበáˆá‰µ የሚመራዠመንáŒáˆµá‰µ ሲሆን መáˆáŠ•á‰…ለ-መንáŒáˆµá‰±
á‹°áŒáˆž በዶáŠá‰°áˆ ካᕠመሪáŠá‰µ የተáŠáˆ³á‹ ህገ ወጥ ወታደራዊ መáˆáŠ•á‰…ለ መንáŒáˆµá‰µ áŠá‰ áˆá¢ የመáˆáŠ•á‰…ለ-መንáŒáˆµá‰± áŒá‰¥
በህá‹á‰¥ ድáˆáŒ½ የተመረጠá‹áŠ• ወጣት መንáŒáˆµá‰µ መገáˆá‰ ጥ እና የቀድሞá‹áŠ• አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ“á‹Š ስáˆá‹“ት መመለስ áŠá‰ áˆá¢
á‹áŠ½ አáŒáˆ ታሪአየመáˆáŠ•á‰…ለ-መንáŒáˆµá‰±áŠ• አáŠáˆ³áˆµá£ የአዲሱ-ዴሞáŠáˆ«áˆ²á‹«á‹Š የህá‹á‰¥ መንáŒáˆµá‰µ ህá‹á‰¡ ድáˆáŒ¹áŠ•
እንዲያስከብሠየጠራá‹áŠ• ህá‹á‰£á‹Š እáˆá‰¢á‰°áŠ›áŠá‰µ ሰላማዊ ትáŒáˆ ጥሪᣠበተለያዩ ከተሞች የተáˆáŒ¸áˆ™á‰µáŠ• ህá‹á‰£á‹Š-
እáˆá‰¢á‰°áŠ›áŠá‰µ ሰላማዊ ትáŒáˆŽá‰½á£ መáˆáŠ•á‰…ለ-መንáŒáˆµá‰±áŠ• የመረዠቡድን áŒá‰¡áŠ• ተáˆáŒ»áˆš ለማድረጠየሞከራቸá‹
የተለያዩ ሙከራዎችᣠየህገ-ወጡ ቡድን አወዳደቅ እና ህá‹á‰¡ ድáˆáŒ¹áŠ• በማስከበሠየመረጠá‹áŠ• መንáŒáˆµá‰µ
በስáˆáŒ£áŠ• ላዠእንዲቆዠያደረገበትን ድáˆ-አድራጊ ትáŒáˆ á‹á‰°áˆáŠ«áˆá¢
መጋቢት 2 ቀን 1920 á‹“.áˆ. በመáˆáŠ•á‰…ለ መንáŒáˆµá‰± መሪ በዶáŠá‰°áˆ ካᕠየተሾሞዠጀáŠáˆ«áˆ ሉትዊዠለህጋዊá‹
መንáŒáˆµá‰µ á•áˆ¬á‹˜á‹³áŠ•á‰µ ኢበáˆá‰µ ስáˆáŒ£áŠ• በáˆá‰ƒá‹± እንዲለቅ የጊዜ ገደብ ትዕዛዠሰጠá‹á¢ የኢበáˆá‰µ መንáŒáˆµá‰µ ስáˆáŒ£áŠ•
ከህá‹á‰¥ እንደተሰጠዠበመáŒáˆˆáŒ½ የወታደራዊá‹áŠ• ቡድን የጊዜ ገደብ á‹á‹µá‰… አደረገᢠከህገ ወጡ ወታደራዊ ቡድን
ለሚመጡ ማስáˆáˆ«áˆ«á‰µá£ ዛቻ እና ሌሎች ጥያቄዎች ትብብሠáŠáˆáŒˆ ህጋዊዠá•áˆ¬á‹˜á‹³áŠ•á‰µá¢ እንዲያá‹áˆ የመረጠá‹
የጀáˆáˆ˜áŠ• ህá‹á‰¥ ለወታደራዊዠቡድን የá–ለቲካᣠየኢኮኖሚ እና ማህበራዊ ትብብሠእንዳá‹áˆˆáŒáˆ°á‹ አጠቃላá‹
የስራ ማቆሠአድማ ጥሪ እንደሚያደáˆáŒ ለጀኔራሠሉትዊዠማስጠንቀቂያ ሰጠá‹á¢ የመáˆáŠ•á‰…ለ መንáŒáˆµá‰± ቡድን
መሪ በበኩሉ የተሰጠá‹áŠ• ማስጠንቀቂያ á‹á‹µá‰… አደረገá¢
መጋቢት 4 ቀን የዶáŠá‰°áˆ ካᕠታዛዥ ብáˆáŒŒá‹µ ጦሠከባáˆá‰²áŠ ወደ በáˆáˆŠáŠ• ዘመተᢠበመንገዳቸዠየገጠሙዋቸá‹
የá–ሊስ መኮንኖች እና የመንáŒáˆµá‰µ ሰራዊት ባáˆá‹°áˆ¨á‰¦á‰½ መáˆáŠ•á‰…ለ መንáŒáˆµá‰µ ለመáˆáŒ¸áˆ በሚጓዙት ወታደሮች ላá‹
አንድሠጥá‹á‰µ አáˆá‰°áŠ®áˆ±áˆá¢ á‹áŠ½ መáˆáŠ•á‰…ለ መንáŒáˆµá‰µ ከጀመረዠቡድን ጋሠየመወገን áˆáˆáŠá‰µ áŠá‰ áˆá¢ ስለዚህ
የኢበáˆá‰µ መንáŒáˆµá‰µ መቀመጫá‹áŠ• ከበáˆáˆŠáŠ• ከተማ ድሬስደን ወደ ተባለ ሌላ የጀáˆáˆ˜áŠ• ከተማ ለወጠᢠቅዳሜ መጋቢት 5 ቀን በáˆáˆŠáŠ•áŠ• የያዘዠወታደራዊ ቡድን አዲስ መንáŒáˆµá‰µ አወጀᢠá‹áŠ¹áŠ• እንጂ ህጋዊá‹
የኢáˆá‰ áˆá‰µ መንáŒáˆµá‰µ ለáŠáለ አገሠመንáŒáˆµá‰¶á‰½ የካá•áŠ• ወታደራዊ መንáŒáˆµá‰µ እንዳá‹á‰°á‰£á‰ ሩ እና áŒáŠ•áŠ™áŠá‰³á‰¸á‹
ከህጋዊዠመንáŒáˆµá‰µ ጋሠብቻ እንዲሆን መመሪያ ሰጥቶ áŠá‰ áˆá¢
እáˆá‹µ ከሰዓትት በኋላ መጋቢት 5 ቀን የመáˆáŠ•á‰…ለ መንáŒáˆµá‰± ታá‹á‹¥ ወታደሮች áˆáˆˆá‰µ የመንáŒáˆµá‰µ ጋዜጣ ቢሮዎችን
ያዙᢠየá–ለቲካ á•áˆ®á“ጋንዳ ህትáˆá‰µ እና ስáˆáŒá‰µ ስራ ሊጀáˆáˆ©á¢ á‹áˆáŠ• እንጂ በበáˆáˆŠáŠ• á‹áˆµáŒ¥ የሚገኙ የህትáˆá‰µ
ድáˆáŒ…ቶች በሙሉ የስራ ማቆሠአድማ መጀመራቸá‹áŠ• አስወá‰á¢ ወታደራዊዠአዲስ መንáŒáˆµá‰µ ጋዜጦች ማተáˆ
እና ማሰራጨት ተሳáŠá‹á¢ ህá‹á‰¥ ቀድሞ ህá‹á‰£á‹Š እáˆá‰¢á‰°áŠ›áŠá‰µ መጀመሩን የሚያሳዠáˆáˆáŠá‰µ áŠá‹á¢
በዚሠመጋቢት 5 ቀን áˆáˆ½á‰µ የኢበáˆá‰µ መንáŒáˆµá‰µ ካቢኔ እና በስáˆáŒ£áŠ• ላዠየáŠá‰ ረዠሶሻሠዴሞáŠáˆ«á‰²áŠ á“áˆá‰²
ለመáˆáŠ•á‰…ለ መንáŒáˆµá‰± አጠቃላዠትብብሠእንዲáŠáˆáŒ ለጀáˆáˆ˜áŠ• ህá‹á‰¥ ጥሪ አደረጉᢠበአáŒáˆ ጊዜ á‹áˆµáŒ¥ የአገሪቱን
ኢኮኖሚ ሽባ ሊያደáˆáŒ የሚችሠየስራ ማቆሠአድማ እንደ ሰደድ እሳት ተቀጣጠለᢠበመቶ ሺዎች የሚቆጠሩ
በበáˆáˆŠáŠ• የሚገኙ ሰራተኞችሠአጠቃላዠየስራ ማቆሠጥሪá‹áŠ• ተቀላቀሉᢠየኮáˆáŠ’ስት á“áˆá‰²á‹ መጀመሪያ
መወላá‹áˆˆá‹ ቢያሳá‹áˆ ህá‹á‰£á‹Š እáˆá‰¢á‰°áŠ›áŠá‰µ ሰላማዊ ትáŒáˆ ጥሪ የáˆáˆ‰áŠ•áˆ á–ለቲካ á“áˆá‰²á‹Žá‰½ እና ሃá‹áˆ›áŠ–ቶች
ድጋá አáŒáŠá‰·áˆá¢ የመንáŒáˆµá‰µ መስሪያ ቤቶች ሲቪሠሰራተኞች (ሲቪሠሰáˆá‰«áŠ•á‰¶á‰½) ማለትሠየተለያዩ áˆáŠ’ስትáˆ
መስሪያ ቤቶችᣠየባንአእና የገንዘብ ድáˆáŒ…ቶች ሳá‹á‰€áˆ© ለወታደራዊዠመንáŒáˆµá‰µ ትብብሠáŠáˆáŒ‰á¢ የá–ለቲካ ድጋá
áˆáˆ¶áˆ¶á‹Žá‰½ አáˆá‰°á‰£á‰ áˆá‰±áˆ ማለት áŠá‹á¢ በበáˆáˆŠáŠ• መáˆáŠ•á‰…ለ መንáŒáˆµá‰±áŠ• የሚተባበሠአንድሠእጅ በመጥá‹á‰± የካá•
ወታደራዊ መንáŒáˆµá‰µ የገንዘብ እጥረት ደረሰበትᢠየá–ለቲካ ኃá‹áˆ áˆáŠ•áŒ®á‰½áŠ• መቆጣጠሠተሳáŠá‹ ማለት áŠá‹á¢ ዋና
ከተማ የáŠá‰ ረችዠበáˆáˆŠáŠ• የááˆáˆšá‹« ማዕከሠሆáŠá‰½á¢ ስለዚህ በወታደራዊዠቡድን ላዠየተጠራዠትብብáˆ
የመንáˆáŒ ሰላማዊ ትáŒáˆ በበáˆáˆŠáŠ• እጅጠየተጠናከረ áŠá‰ áˆá¢
መጋቢት 7 ቀን የመáˆáŠ•á‰…ለ መንáŒáˆµá‰± መሪ ለኢበáˆá‰µ መንáŒáˆµá‰µ የስáˆáŒ£áŠ• መጋራት ጥሪ አደረገᢠያቀረበá‹
áˆáŠáŠ•á‹«á‰µ እáˆáˆµ በáˆáˆµ በመዋጋት አገሪቱን ወደ እáˆáˆµ በáˆáˆµ ጦáˆáŠá‰µ ከáˆáŠ“ስገባት የመንáŒáˆµá‰µ ስáˆáŒ£áŠ• እንጋራ የሚáˆ
áŠá‰ áˆá¢ ሆáŠáˆ አáˆáˆ†áŠ የወታደራዊዠቡድን ጥሪ ቢያንስ በአá ደረጃ ማáˆáŒáˆáŒ እንደጀመረ የሚያሳዠáˆáˆáŠá‰µ
áŠá‹á¢ በá•áˆ¬á‹˜á‹³áŠ•á‰µ ኢበáˆá‰µ የሚመራዠመንáŒáˆµá‰µ የስáˆáŒ£áŠ• መጋራት ጥሪá‹áŠ• á‹á‹µá‰… አደረገá¢
በካᕠየሚመራዠወታደራዊ መንáŒáˆµá‰µá¥ (1) ከህá‹á‰¡ የገዥáŠá‰µ መብት እና áŠá‰¥áˆáŠ• ባለማáŒáŠ˜á‰±á£ (2) ህá‹á‰¡ ስራ
በማቆሠየአገሠሃብት ባለቤትáŠá‰µáŠ• ስለáŠáˆáŒˆá‹á£ (3) የቢሮáŠáˆ«áˆ²á‹áŠ• እሽታ ባለማáŒáŠ˜á‰± የአገሪቱን የá–ለቲካ ኃá‹áˆ
áˆáŠ•áŒ®á‰½ ትብብሠማáŒáŠ˜á‰µ እንደማችሠáŒáˆáŒ½ áŠá‰ áˆá¢ እáŠá‹šáˆ…ን የá–ለቲካ ኃá‹áˆ áˆáŠ•áŒ®á‰½ በህá‹á‰¥ የተመረጠá‹
የኢበáˆá‰µ መንáŒáˆµá‰µ (ማለትሠህá‹á‰¡) ስለተቆጣጠራቸዠእና ወታደራዊዠመንáŒáˆµá‰µ ለተባበሩት ወታደሮች
እንኳን የሚከáለዠደሞዠሊኖረዠእንደማá‹á‰½áˆ ወለሠብሎ ሲታየዠáŠá‰ ሠየጥáˆáˆ መንáŒáˆµá‰µ የመመስረት
ጥያቄን ያቀረበá‹á¢ ደሞዠየማá‹áŠ¨áሠማዘዠአá‹á‰½áˆáˆ የሚለዠአባባሠበá–ለቲካሠእንደሚሰራ እናá‹á‰ƒáˆˆáŠ•á¢
ስለዚህ áŠá‰ ሠህጋዊዠመንáŒáˆµá‰µ የተደረገለትን የስáˆáŒ£áŠ• መጋራት ጥሪ ወዲያዠá‹á‹µá‰… ያደረገá‹á¢
በዚህን ጊዜ በመወላወሠላዠየáŠá‰ ሩት ደጋáŠá‹Žá‰¹ ወታደራዊá‹áŠ• ቡድን መáŠá‹³á‰µ ጀመሩᢠበዚህ የተáŠáˆ³ ቀደሠሲáˆ
የተወሰኑ የጀáˆáˆ˜áŠ• ወታደሠኮማንደሮች ለህጋዊዠመንáŒáˆµá‰µ ያሳዩትን ገለáˆá‰°áŠ›áŠá‰µ እያስወገዱ áˆáŠáŠ•á‹«á‰µ እየáˆáˆˆáŒ‰
ታማáŠáŠá‰³á‰¸á‹áŠ• መáŒáˆˆáŒ½ ጀመሩᢠ“የወታደራዊዠአáˆá‰£áŒˆáŠáŠ• መንáŒáˆµá‰µ መá‹á‹°á‰…†የሚሉ ጽሑáŽá‰½ በበáˆáˆŠáŠ•
ሰማዠከሚበሩ አá‹áˆ®á•áˆ‹áŠ–ች á‹á‹˜áŠ•á‰¡ ጀመáˆá¢ የካᕠወታደራዊዠመንáŒáˆµá‰µ የበáˆáˆŠáŠ•áŠ• ህá‹á‰¥ አáŒá‰£á‰¥á‰¶á£
ተለማáˆáŒ¦á£ አጨብáˆá‰¥áˆ®á£ አስáˆáˆ«áˆá‰¶á£ አዋáŠá‰¦ እና ገድሎሠትብብሩን ለማáŒáŠ˜á‰µ á‹«áˆáˆáŠá‰€áˆˆá‹ ድንጋá‹
አáˆáŠá‰ ረáˆá¢ áŒáŠ• አáˆá‰°áˆ³áŠ«áˆˆá‰µáˆá¢
በመጨረሻ መጋቢት 9 ቀን የበáˆáˆŠáŠ• የጸጥታ á–ሊስ ካᕠከስáˆáŒ£áŠ• እንዲወáˆá‹µ ጠየቀᢠከዚያ ካᕠጀኔራáˆ
ሉትዊá‹áŠ• ዋና አዛዥ አድáˆáŒŽ ስáˆáŒ£áŠ• መáˆá‰€á‰áŠ• አሳá‹á‰† ወደ ስዊድን በረረ (ተሰደደ)ᢠየመáˆáŠ•á‰…ለ መንáŒáˆµá‰±
አቀናባሪ እና ተባባሪዎች ስለáˆáˆ© በáˆáˆ½á‰µ የሲቪሠáˆá‰¥áˆµ እየለበሱ ከበáˆáˆŠáŠ• አመለጡá¢
መጋቢት 10 ቀን የባሊትአብáˆáŒŒá‹µ በáˆáˆŠáŠ•áŠ• ለቆ እንዲወጣ በá•áˆ¨á‹œá‹³áŠ•á‰µ ኢበáˆá‰µ የሚመራዠመንáŒáˆµá‰µ ትዕዛá‹
ሰጠá‹á¢ የብáˆáŒŒá‹± ወታደሮች በመá‹áŒ£á‰µ ላዠሳሉ በመንገዳቸዠላዠበሚያላáŒáŒ¥á‰£á‰¸á‹ እና በሚያንጓጥጣቸá‹
የበáˆáˆŠáŠ• ከተማ ጥቂት ሲቪሎች ላዠá‹á‰…áˆá‰³ የማá‹á‹°áˆ¨áŒáˆˆá‰µ áŒá‹µá‹« áˆáŒ¸áˆ™á¢ መáˆáŠ•á‰…ለ መንáŒáˆµá‰± ከሸáˆá¢ በህá‹á‰¥
ድáˆáŒ½ የተመረጠዠመንáŒáˆµá‰µ በመረጠዠህá‹á‰¥ ትብብሠከá‹á‹µá‰€á‰µ ተረáˆá¢ የህá‹á‰¥áŠ• ትብብሠያላገኘ ቡድን የመንáŒáˆµá‰µ ስáˆáŒ£áŠ• ላዠሊቆዠአá‹á‰½áˆáˆ የሚለá‹áŠ• ሃቅ ትáŠáŠáˆˆáŠ›áŠá‰µ ለማስረዳት
ከዚህ የቀለለ ታሪካዊ ማስረጃ ማáŒáŠ˜á‰µ አá‹á‰»áˆáˆ!
Average Rating