የማለዳ ወጠ.. .
* የጦáˆáŠá‰± መáŠáˆ» áˆáŠáŠ•á‹«á‰µ …
    የዓድዋ ጦáˆáŠá‰µ መáŠáˆ» áˆáŠáŠ•á‹«á‰µ የሆáŠá‹ የá‹áŒ«áˆŒ á‹áˆ አንቀጽ 17 ሲሆን á‹áˆ… አንቀጽ የኢትዮጵያን ህáˆá‹áŠ“ የሚáˆá‰³á‰°áŠ• ሆኖ በመገኘቱ እንዲሰረዠየተደረገዠሙከራሠበጣሊያን እáˆá‰¢á‰°áŠáŠá‰µ በመáŠáˆ¸á‰ እንደ áŠá‰ ሠየታሪአመዛáŒá‰¥á‰µ ያስረዳሉá¢
* የጣሊያን ወረራ መሰማትና እቴጌ ጣá‹á‰± …Â
   የጣáˆá‹«áŠ•áŠ• እáˆá‰¢á‰°áŠáŠá‰µ ተከትሎ ሚኒስትሮችᣠየጦሠአለቆችና መኳንንቱ ባካሄዱት የáˆáŠáŠáˆ ጉባኤ ላዠእቴጌ ጣá‹á‰± ብጡሠ«እኔ ሴት áŠáŠá£áŒ¦áˆáŠá‰µ አáˆá‹ˆá‹µáˆá£áˆ†áŠ–ሠáŒáŠ• ኢትዮጵያን የጣሊያን ጥገኛ የሚያደáˆáŒ á‹áˆ ከመቀበሠጦáˆáŠá‰µáŠ• እመáˆáŒ£áˆˆáˆ á¡á¡Â » ሲሉ የሰጡት አስተያየት áŠá‰ áˆá¡á¡
* የኢትዮጵያዠንጉሰ áŠáŒˆáˆµá‰µ የዳáŒáˆ›á‹Š አጤ áˆáŠ’ሊአየáŠá‰°á‰µ አዋጅ …
     ጣሊያን á‹áˆ አááˆáˆ¶ ኢትዮጵያን ሲወáˆáˆ በጉáˆá‰ ቱ የጀáŒáŠ–ችን ሃገሠሊáˆá‰³á‹ እንደማá‹á‰½áˆ á‹«á‹á‰… áŠá‰ áˆá¢ ጣáˆá‹«áŠ• በáˆá‹©áŠá‰³á‰½áŠ• ገብቶ ሊለያየን እቅድ አቅዶሠáŠá‰ ሠᢠá‹áˆ…ንንሠለማሳካት በተለያየ አስተዳደሠáŒá‹›á‰µ ለá‹á‰°á‹ በሚቆራቆሱ የጦሠአበጋዞችና በንጉሱ መካከሠየáŠá‰ ረá‹áŠ• የከዠáˆá‹©áŠá‰µ መጠቀሠለድሠእንደሚያበቃዠአáˆáˆž መáŠáˆ³á‰± እá‹áŠá‰µ áŠá‰ ሠᢠያሠሆኖ የንጉሰ áŠáŒˆáˆµá‰± መኳንንቱን ᣠሹመኞችን እና የጦሠአለቆችን ሰብስበዠበመáˆáŠ¨áˆ ብሔራዊ áŠá‰¥áˆáŠ• ማስጠበበá‹á‰…ደሠአንድáˆá‰³ ያለዠሃሳባቸዠተቀባá‹áŠá‰µ ያገአዘንድ በሰለጠአመንገድ ከመáŒá‰£á‰£á‰µ ላዠደረሱᢠá‹áˆ…ሠáˆáŠáŠáˆáŠ“ ስáˆáˆáŠá‰µ áˆáˆ‰áˆ በአንድáŠá‰µ ለáŠáŒ»áŠá‰µáŠ“ áŠá‰¥áˆ© á‹á‰°áŒ‹ ዘንድ ታላቅ አስተዋጽኦ á‹«á‹°áˆáŒ ዘንድ áˆáˆ‰áˆ በየስራ ድáˆáˆ»á‹ ተመድበዠመስራት ጀመሩ á¢
መስከረሠ1888 á‹“.áˆÂ ወሠላዠንጉስ áˆáŠ’ሊአጣሊያንን ለወረራ መዘጋጀቱን በስለላ ባለሟሎቻቸዠበቅáˆá‰¥ አረጋገጡᢠበወረራ á‹áŒáŒ…ቱ የተቆጡት ዳáŒáˆ›á‹Š አጤ áˆáŠ’ሊአየáŠá‰°á‰µ አዋጅ እንዲህ በማለት አስáŠáŒˆáˆ© …
 ‹‹እáŒá‹šáŠ ብሄሠበቸáˆáŠá‰±Â እስካáˆáŠ• ጠላት አጥáቶ አገሠአስáቶ አኖረáŠá¤ እኔሠእስካáˆáŠ• በእáŒá‹šáŠ ብሔሠቸáˆáŠá‰µ ገዛáˆá¡á¡ ከእንáŒá‹²áˆ… ብሞትሠሞት የáˆáˆ‰áˆ áŠá‹áŠ“ ስለእኔ ሞት አላá‹áŠ•áˆá¡á¡ á‹°áŒáˆž እáŒá‹šáŠ ብሔሠአሳáሮአአያá‹á‰…áˆá¤ ወደáŠá‰µáˆ ያሳáረኛሠብዬ አáˆáŒ ራጠáˆáˆá¡á¡ አáˆáŠ•áˆ አገሠየሚያጠá‹á¤ ሃá‹áˆ›áŠ–ትን የሚለá‹áŒ¥á£ በáŠá‰µ እáŒá‹šáŠ ብሔሠየወሰáŠáˆáŠ•áŠ• ባህሠአáˆáŽ መጥቷáˆá¡á¡ እኔሠየአገሬን ከብት ማለቅᤠየሰá‹áŠ• መድከሠአá‹á‰¼ እስካáˆáŠ• á‹áˆ ብለዠደáŒáˆž እያለሠእንደááˆáˆáˆ መሬት á‹á‰†áሠጀመáˆá¡á¡ አáˆáŠ• áŒáŠ• በእáŒá‹šáŠ ብሔሠረዳትáŠá‰µ አገሬን አሳáˆáŒ አáˆáˆ°áŒ á‹áˆá¡á¡ የአገሬ ሰዠከአáˆáŠ• ቀደሠየበደáˆáˆáˆ… አá‹áˆ˜áˆµáˆˆáŠáˆá¡á¡ አንተሠእስካáˆáŠ• አላስቀየáˆáŠ¸áŠáˆá¡á¡ ጉáˆá‰ ት ያለህ በጉáˆá‰ ትህ እáˆá‹³áŠá¢ ጉáˆá‰ ት የሌለህ ለáˆáŒ…ህᣠለáˆáˆ½á‰µáˆ…ᣠለሃá‹áˆ›áŠ–ትህ ስትሠበሃዘንህ እáˆá‹³áŠá¡á¡Â ወስáˆá‰°áˆ… የቀረህ áŒáŠ• ኋላ ትጣላኛለህá¡á¡ አáˆáˆáˆáˆ…áˆá¡á¡ ማáˆá‹«áˆáŠ• ለዚህ አማላጅ የለáŠáˆâ€¦â€ºâ€º
* ዓድዋና የጦሩ á‹áŒáŒ…ት …
 የዓድዋዠጦáˆáŠá‰µ በጣáˆá‹«áŠ–ች በኩሠየቆየ የቀአáŒá‹›á‰µ ጥማቸá‹áŠ• ለማሳካት ቀድሞ የተጠáŠáˆ°áˆ° áŠá‰ áˆá¢ በኢትዮጵያá‹á‹«áŠ• ዘንድ áŒáŠ• የጦáˆáŠá‰µ á‹áŒáŒ…ቱ እስከ ሰባት ወሠየáˆáŒ€ እንደáŠá‰ ሠá‹áŠáŒˆáˆ«áˆá¢ á‹áŒáŒ…ቱ ተጠናቆ የካቲት 23 ቀን 1888 á‹“.ሠጎህ ቀዶ እስኪጠáˆá‰… በቀድሞዋ ትáŒáˆ«á‹ ጠቅላዠáŒá‹›á‰µ በዛሬዋ áŠáˆáˆ አንድ ትáŒáˆ«á‹ á‹áˆµáŒ¥ በáˆá‰µáŒˆáŠ˜á‹ በዓድዋ ከተማ á‹áŒˆáŒ¥áˆ ዘንድ ቀኑ ደረሰ ! በዓድዋዠዘመቻ በመቶ ሺሕዎች ሆኖ የዘመተዠየኢትዮጵያ ጦሠከጥቂቱ በስተቀሠአብዛኛዠጦáˆá£ ሰá‹áᣠጋሻና የáŠáስ ወከá መሳሪያ á‹á‹ž እንደ áŠá‰ ሠየታሪአድáˆáˆ³áŠ“ት ያስረዳሉá¢Â ጣሊያን በአስሠሽዎች የሰዠሃá‹áˆ ᣠበዘመናዊ የጦሠመሳሪያና በወታደራዊ ሳá‹áŠ•áˆµ የሰለጠአአá‹áˆ®á“á‹Š ጦሠáŠá‰ áˆáŠ“ ከá ባለ ስንቅና ትጥቅ ተደáŒáŽ ወረራ መጀመሩ á‹áŒ ቀሳáˆá¢
* አንጸባራቂዠየዓድዋ ድáˆÂ … የጥá‰áˆ®á‰½ ድሠ!
     የጣሊያን ጦáˆÂ በጄኔራሠባራቴሪ እየተመራ ባህሠተሻáŒáˆ¨áˆ® ሲመጣ የተወረረችዠየኢትዮጵያá‹á‹«áŠ• ጦሠየሚመራዠበንጉሰ áŠáŒˆáˆµá‰µ ዳáŒáˆ›á‹Š አጤ áˆáŠ’ሊአáŠá‰ áˆá¢Â ጀáŒáŠ“ ብáˆáˆ…ና አáˆá‰† አስተዋá‹á‹‹ ባለቤታቸዠእትየ ጣá‹á‰± ብጡሠበዚያ ባáˆáˆ°áˆˆáŒ አዘመን ስáˆáŒ¡áŠ• áŠá‰ ሩና በባለቤታች ከሚመራዠየአáˆá‰ ኞች áŒáŠ•á‰£áˆ እኩáˆÂ ተሰáˆáˆá‹ ሃገሬá‹áŠ• ስንቅ ትጥቅ በማስታጠቅና በማበረታታት የከáˆáˆ‰á‰µ መስዋዕትáŠá‰µ ቀላሠአáˆáŠá‰ ረáˆá¢ ኢትዮጵያá‹á‹«áŠ• በንጉሱ ብáˆáˆ… አመራáˆáŠ“ áŠá‰°á‰µ ብለዠበህብረት ተáŠáˆ± ᢠከሽኩቻና á‹á‰¥áˆªá‰µ ተዘáቀዠየባáŒá‰µ የየáŒá‹›á‰± ሹሞች እና የጦሠአበጋዞችሠበንጉሰ áŠáŒˆáˆµá‰µ አጤ áˆáŠ’ሊአየáŠá‰°á‰µ አዋጅ áˆá‹©áŠá‰³á‰¸á‹áŠ• አስወáŒá‹°á‹ በህብረት ተመሙ !
      የካቲት 23 ቀን 1888 ዓ.ሠከ118 ዓመታት በáŠá‰µ በዕለተ ሰንበት áŠá‰¥áˆ© የተáŠáŠ«á‹ አáˆá‰ ኛ ህá‹á‰¥ ዓድዋ ላዠቀáŽá‹ እንደተáŠáŠ«á‰ ት ንብ ተንቀሳቅሶ ባካሔደዠá‹áŒŠá‹« እብሪተኛá‹áŠ• ዘመናዊ መሳሪያ የታጠቀ የጣሊያን ጦሠጋሠገጠመ ! ከማለዳ አንስቶ ጀንበሠእስáŠá‰³á‹˜á‰€á‹á‰… ባለዠጊዜ የተካሄደዠጦáˆáŠá‰µ እáˆá አእላá መስዋዕት ሆáŠá‹ በኢትዮጵያ ድሠአድራጊáŠá‰µ በዓድዋ ተደመደመ !
ጣሊያን ከአንባላጌ እስከ አድዋ ተጠራáˆáŒŽ እንዲወጣ ያደረገá‹Â ” የጥá‰áˆ®á‰½ ድáˆ!” በሚሠአለሠባወደሰዠየዓድዋ ድሠየጣሊያን መንáŒáˆµá‰µ የሃáረት ማቅን በáŒá‹± ተከናáŠá‰ ᢠየዓድዋ ድሠበመላ በአለሠከተበሰረ በኋላ የወረራዠመáŠáˆ» የሆáŠá‹áŠ• የá‹áŒ«áˆŒ á‹áˆ áˆáˆáˆ¶ የጣáˆá‹«áŠ• መንáŒáˆµá‰µ በá‹áŒ«áˆŒ á‹áˆ የáŠá‰ ረá‹áŠ• አጉሠáˆáŠžá‰±áŠ• á‹áˆ°áˆá‹ ዘንድ áŒá‹µ ሆáŠá‰ ት á¢Â ወራሪዠበሽንáˆá‰± አáሮ የኢትዮጵያን ሙሉ áŠáƒáŠá‰µ አá‹á‰† እና ተቀብሎ የሰላሠስáˆáˆáŠá‰µ á‹«á‹°áˆáŒ ዘንድ ተገደደ ! የስáˆáˆáŠá‰µ á‹áˆ‰áˆ ለአለሠመንáŒáˆµá‰³á‰µ ተሰራጨᢠá‹áˆ‰ የደረሳቸዠመንáŒáˆµá‰³á‰µ እና ሃገራት የኢትዮጵያን የተረጋገጠሉአላዊ መንáŒáˆµá‰µáŠá‰µ በá‹á‹µáˆ ሆአበáŒá‹µ ተቀብለዠአረጋገጡት !
* የዓድዋ ድሠበዳáŒáˆ›á‹Š አጤ áˆáŠ’ሊአድብዳቤዎች …
  ዳáŒáˆ›á‹Š አጤ áˆáŠ’ሊአየዓድዋን ድሠአስመáˆáŠá‰°á‹ ለáˆáˆ¨áŠ•áˆ£á‹Šá‹Â ሙሴ ሞንዶን የዛሬ 118 ዓመት የጻá‰áˆˆá‰µÂ የáˆáˆ¥áˆ«á‰½Â ደብዳቤ እንዲህ ብለዠáŠá‰ ሠ“የáˆáˆ¥áˆ«á‰½Â በእáŒá‹šáŠ ብሔሠ ቸáˆáŠá‰µÂ የየካቲት የቅዱስ ጊዮáˆáŒŠáˆµÂ ዕለት ኢጣáˆá‹«áŠ•áŠ•Â ድáˆÂ አድáˆáŒŒÂ መታáˆá‰µá¡á¡Â በጨረቃ ሲገሰáŒáˆµ አድሮ እሰáˆáˆ¬Â ድረስ መጥቶ ገጠመáŠá¡á¡Â አáˆáˆ‹áŠ¨Â ኃያላን ረድቶáŠÂ áˆáŒ€áˆá‰µá¡á¡ ደስ ብሎኛáˆÂ ደስ á‹á‰ áˆáˆ…››
    አጤ áˆáŠ’ሊአበመጋቢት 23 ቀን 1988 á‹“.áˆ. ለáˆáˆ¨áŠ•áˆ³á‹Šá‹ ሙሴ ሸáኔ በላኩለት ደብዳቤ ያቸዠእንዲህ ብለዋáˆÂ ‹‹… ከአላጌ ጦáˆáŠá‰µ በኋላᣠጣሊያኖችን ጦáˆáŠá‰µ á‹á‰…áˆá£ የáŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ•áˆ ደሠበከንቱ አá‹áሰስᣠእáˆá‰… á‹áˆ»áˆ‹áˆ ብላቸዠእáˆá‰¢ ብለዠመጥተዠበጥጋባቸዠዓድዋ ላዠተዋጠተዠድሠሆኑá¡á¡ እኔ áŒáŠ• በድá‰áˆáŠ“ቸዠብዛት የáŠá‹šá‹«áŠ• áˆáˆ‰ áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ• ደሠበከንቱ መáሰሱን እያየሠድሠአደረáŒáŠ³á‰¸á‹ ብዬ ደስ አá‹áˆˆáŠáˆá¡á¡ áŠáŒˆáˆ áŒáŠ• በáŒá የመጡ ሰዎች ናቸá‹áŠ“ እáŒá‹šáŠ ብሔሠáŒá‰áŠ• አáŠáŒ£áŒ ረን…á¡á¡â€ºâ€º በማለት ያስታወበሲሆን áˆáŠ’áˆáŠ ለሞስኮብ ንጉሥ ኒቆላዎስሠመጋቢት 23 ቀን 1988 á‹“.ሠበጻá‰á‰µ ደብዳቤያቸá‹áˆ ‹‹እንደ አá‹áˆ®á“ áŠáŒˆáˆ¥á‰³á‰µ ሥራት áˆáˆ‰ ጠብ መáˆáˆˆáŒ‹á‰¸á‹áŠ• ሳያስታá‹á‰€áŠá£ እንደ ወáˆá‰ á‹´ ሥራት ሌሊት ሲገሰáŒáˆµ አድሮ ሲáŠáŒ‹ áŒáˆá‰£áˆ ካደረዠዘበኛ ጋሠጦáˆáŠá‰µ ጀመረá¡á¡ ጥንት ከአህዛብና ከአረመኔ አገራችን ጠብቋት የሚኖሠአáˆáˆ‹áŠ ከእኛ ባá‹áˆˆá‹ በእáŒá‹šáŠ ብሔሠኃá‹áˆ ድሠአደረáŒáˆá‰µâ€¦â€ºâ€ºÂ ብለዠመጻá‹á‰¸á‹ á‹áŒ ቀሳሠá¡á¡
* አáˆá‹áŠ“ ኦሜጋ የማá‹áˆ¨áˆ³á‹ መስዋዕትáŠá‰µÂ  … አáˆá‹áŠ“ ኦሜጋ በáŠá‰¥áˆ á‹á‹˜áŠ¨áˆ«áˆÂ !
áˆáŠ የዛሬ 118 ኛ አመት እáˆá‹µ የካቲት 23 ቀን 1888 ዓሠታላበየዓድዋ ድሠበዓድዋ ሰንሰለታማ ተራሮች ላዠተበሰረ ! á‹áˆ… የጥá‰áˆ ህá‹á‰¥ በቅአገዥዎች ከተቀዳጃቸዠየዓድዋ ድሠእá‹áŠ• እንዲሆን አቀበት የወጡ ᣠá‰áˆá‰áˆˆá‰µ የወረዱ á£áŠ¥áˆáŒ¥á‰¥ የጨሰባቸዠᣠደረቅ የáŠá‹°á‹°á‰£á‰¸á‹ ᣠከቤታ ቸዠየተáˆáŠ“ቀሉ ᣠየቆሰሉ ᣠየሞቱ ᣠመዳረሻቸዠየጠá‹Â ጀáŒáŠ–ቻችን አáˆá‹áŠ“ ኦሜጋ የማá‹áˆ¨áˆ³á‹ መስዋዕትáŠá‰µÂ  áŠá‹ … á‹áˆ… አንጸባራቂ ድáˆáˆ እáŠáˆ† አáˆá‹áŠ“ ኦሜጋ በáŠá‰¥áˆ á‹á‹˜áŠ¨áˆ«áˆÂ !
    áˆáŠ የዛሬ 118 ዓመት ከዘመáŠá‹ የá‹áˆ½áˆ½á‰µ ጣሊያን ጦሠእና ጦሠሰራዊት በላዠየጥá‰áˆ ህá‹á‰¥ ብሔራዊ áŠá‰¥áˆáŠ“ ኩራት áˆá‰€á‹ የታዩበት  የጦáˆáŠá‰µ አá‹á‹µáˆ› áŠá‹ ! ዓድዋ !
በዓድዋ ድሠእንኮራለን ! የዓድዋን ድሠበáŠá‰¥áˆ እናዘáŠáˆ«áˆˆáŠ•Â !
áŠá‰¥áˆ ለደሙ ለቆሰሉና በáŠá‰¥áˆ ለሞቱ ሰማዕታት !
áŠá‰¥áˆ ለጀáŒáŠ–ቻች አáˆá‰ ኞቻችን !
ከብሠለእáˆá‹¨ áˆáŠ’ሊአ! áŠá‰¥áˆ ለእቴጌ ጣá‹á‰± !
áŠá‰¥áˆ ለኢትዮጵያ !
እንኳን ለታላበየዓድዋ የድሠበአሠአደረሳችáˆÂ !
áŠá‰¢á‹© ሲራáŠ
የመረጃ áˆáŠ•áŒ®á‰¸Â :
* በታዋቂ የታሪአአዋቂዎች ከተጻá‰á‰µ የታሪአመዛáŒá‰¥á‰µá£
*ከአድዋዠጦáˆáŠá‰µ ዙሪያ ከቀረቡት የተለያዩ የታሪአድáˆáˆ³áŠ“ት á£
* በተለያዩ በጊዜ ስለ ዓድዋ ድሠገድሠዙሪያ ከተጻበጋዜጦችና መጽሔቶች ሲሆን ለአንባብያን እንዲመች አድáˆáŒŒ አቅáˆá‰¤á‹‹áˆˆáˆ á¢
Average Rating