Print
Email
0
0
Â
á‹á‹µáŠá‰ƒá‰¸á‹ ከበደ
ሰብአዊ መብቶች እያንዳንዳችን ሰዠበመሆናችን ብቻ የሚገቡን ከሰብአዊáŠá‰³á‰½áŠ• ተለá‹á‰°á‹ ሊታዩ የማያችሉ መብቶች ናቸá‹á¡á¡ መንáŒáˆµá‰³á‰µ እáŠá‹šáˆ…ን በአለሠአቀá ደረጃ እá‹á‰…ና የተሰጣቸá‹áŠ• ሰብአዊ መብቶች ለማáŠá‰ ሠለማስከበáˆáŠ“ ለማሟላት በቀዳሚáŠá‰µ ኃላáŠáŠá‰µ አለባቸá‹á¡á¡ በዚህሠመሰረት ኃላáŠáŠá‰µ ከáˆáˆ¨áˆ™ ቀደáˆá‰µ አገራት መካከሠኢትዩጵያ ትገáŠá‰ ታላችá¡á¡
á‹áˆáŠ• እንጂ የሴቶች ሰብአዊ መብቶች በሚáˆáˆˆáŒˆá‹ መáˆáŠ© ተáŒá‰£áˆ«á‹Š ካለመሆኑ ባሻገሠኢ-áትሃዊáŠá‰µ እጅጠየበዛ áŠá‹á¡á¡ á‹áˆ…ሠበመሆኑሠእ.ኤ.አ. በ1908 በአሜሪካ ኒወáˆáŠ ከተማ በጨáˆá‰ƒ ጨáˆá‰… á‹á‰¥áˆªáŠ« á‹áˆ°áˆ© የáŠá‰ ሩ ላብአደሠሴቶች ‹‹ለእኩሠሥራ እኩሠáŠáያና የተመቻቸ የሥራ ሰዓት ለሴቶች›› በሚሠመáˆáŠáˆ የሥራ ማቆሠአድማ በማካሄድ የሴቶች ድáˆá… እንዲስተጋባ አድáˆáŒˆá‹‹áˆá¡á¡ á‹áˆ…ን ተከትሎ የዓለሠሴቶች በማህበሠበመደራጀት ትáŒáˆ‹á‰¸á‹áŠ• በማጠናከራቸዠየዓለሠመንáŒáˆµá‰³á‰µáŠ• አስተሳሰብ በመለወጥ የተባበሩት መንáŒáˆµá‰³á‰µ ድáˆáŒ…ት አባሠአገሮች የሴቶች መብት ስáˆáˆáŠá‰µ/ኮንቪáŠáˆ½áŠ•/ እንዲáˆáˆ«áˆ¨áˆ™ እብዠáˆáŠáŠ•á‹«á‰µ ሆáŠá‹‹áˆá¡á¡
እ.ኤ.አ. በ1910 በኮá•áŠ• አገሠከተማ በተደረገዠáˆáˆˆá‰°áŠ›á‹ ዓለሠአቀá የሴቶች ጉባሄ ላዠየመáŠáˆ» ሃሳብ በማቅረብ ማáˆá‰½ 8 በየዓመቱ እንዲከበሠያደረጉት ሴቶች ለመብታቸዠያደረጉትን አስታá‹áŒ¾ ለመዘከሠዓለሠአቀá መድረአለማመቻቸት በመቻላቸዠስማቸዠበአáŠá‰¥áˆ®á‰µ á‹áŠáˆ³áˆá¡á¡ ለመጀመሪያ ጊዜ በዓሉን ያከበሩት ጀáˆáˆ˜áŠ•á£áŠ á‹áˆµá‰µáˆ«áˆŠá‹«á£áˆ²á‹á‹˜áˆáˆ‹áŠ•á‹µ እና ዴንማáˆáŠ ለመሆናቸዠመረጃዎች á‹áŒ á‰áˆ›áˆ‰á¡á¡
ከዚሠየአንድáŠá‰µ ተáˆáˆ³áˆŒá‰µáŠá‰µ በመáŠáˆ³á‰µ በዓለማ አቀá ደረጃ ማáˆá‰½ 8 የሴቶች ቀን በማድረጠዓለሠአቀá ስያሜዎችን በመስጠት አገራችን ኢትዮጵያ ጨáˆáˆ® በተለያየ መáˆáŠ ሲከበሠአመታትን እቆጥሯáˆá¡á¡ የዘንድሮዉሠማáˆá‰½ 8 አለሠአቀá የሴቶች ቀን እስከ ዛሬ በአገራችን በተከታታዠየኢትዮጵያ ሴቶች ካከበሩት በዓላት የሚለየዠáˆáˆŒáˆ የáˆáŠ®áˆ«á‰£á‰¸á‹ የሰማያዊ á“áˆá‰² ሠላማዊ ታጋዠሴቶች የáˆá€áˆ™á‰µ ገድሠáŠá‹á¡á¡
በአገራችን ኢትዮጵያ የዜጎች መብት በእኩáˆáŠá‰µ ተጠብቆ በሴቶች ላዠአጥáˆá‰¶ የኖረዠየጾታ áŒá‰†áŠ“ እስከዛሬ áˆáˆ‹áˆ½ ያላገኘ መሆኑ የሚታወቅ áŠá‹á¡á¡á‰ ተለዠበወያኔ/ኢህአዴጠመንáŒáˆµá‰µ የስáˆáŒ£áŠ• ዘመን የሴቶች áŒá‰†áŠ“ እና የመብት እረገጣ በህጠማቀá á‹áˆµáŒ¥ መሆኑ á‹á‰¥áˆáŒ¥ አሳሳቢ á‹«á‹°áˆáŒˆá‹‹áˆá¡á¡ á‹áˆ…ን ለማለት የሚያስደáረዠየህጎች áˆáˆ‰ የበላዠህጠáŠá‹ በሚባለዠህገመንáŒáˆ°á‰µ የá†á‰³áŠ• አድáˆá‹Ž የሚቀáˆá እና የሴቶችን መብት የሚያመላáŠá‰µ ድንጋጌዎች በá‹áˆµáŒ¡ አካቶ የያዘ ቢሆንሠተáŒá‰£áˆªá‹ŠáŠá‰± á•/ሠመስáን እንዳሉት ‹‹የተáƒáˆá‰ ትን ወረቀት ያህሠዋጋ የማያወጣ áŠá‹â€ºâ€ºá¡á¡ ዋጋ አለዠእንኳን ከተባለ የትáˆá‰ ተካá‹á‹ የሆኑት የገዥዠመንáŒáˆ°á‰µ አጨብጫቢዎች እና የጡት áˆáŒ†á‰½ ብቻ ናቸá‹á¡á¡
በአገራችን መከበሠከጀመረ ከሦት አስáˆá‰³á‰µ በላዠያስቆጠረዠማáˆá‰½ 8 ዓለሠአቀá የሴቶች ቀን ለሴቶች በሴትáŠá‰³á‰¸á‹ ከሚደáˆáˆµá‰£á‰¸á‹ ጾታዊ በደሠእና የሰብአዊ መብት ጥሰት ያስቀረላቸዠአንድሠáŠáŒˆáˆ የለáˆá¡á¡ በተለዠከላዠእንደተገለá€á‹ በወያኔ/ኢህአዴጠመንáŒáˆ°á‰µ ሴቶች በህጠእና በመብት ጥላ ስሠከáተኛ የሰብአዊና የዲሞáŠáˆ«áˆ² ጥሰት እየተáˆá€áˆ˜á‰£á‰¸á‹ á‹áŒˆáŠ›áˆá¡á¡
እጅጠአስገራሚዠáŠáˆµá‰°á‰µ á‹°áŒáˆž የኢህአዲጠሴቶች ሊጠᣠየሴቶች áŽáˆ¨áˆ ኢህአዲጠየሚያዘዠእና አገዛዙ ያስተባበራቸዠበáˆáŠ«á‰³ የሴት ማህበራት ተጠሪáŠá‰³á‰¸á‹ በቀጥታ ለወያኔ መንáŒáˆµá‰µ ስáˆáŠ ት áŠá‹á¡á¡ ስáˆáŠ ቱ á‹°áŒáˆž የመላዠኢትዮጵያዊያን ድጋá እና á‹áˆáŠ•á‰³ ያላገኘ መሆኑ áŠá‹á¡á¡ áŠáŒˆáˆ©áŠ• á‹á‰ áˆáŒ¥ አሳሳቢ የሚያደáˆáŒˆá‹ á‹°áŒáˆž ኢትዮጵያዊያን ሴቶች ከመንáŒáˆµá‰µ ድጋá á‹áŒª በራሳቸዠáቃድና አቅሠአንድሠየተደራጀ ማህብሠየሌላቸዠመሆኑ áŠá‹á¡á¡ እáˆáŒáŒ¥ áŠá‹ የሴቶች የá…á‹‹ እና የእድሠእንዲáˆáˆ የዕá‰á‰¥ ማህበራት በአገራችን ለá‰áŒ¥áˆ የሚታáŠá‰± áŠá‹á¤áŒáŠ• እáŠá‹šáˆ… ማህበራት የሴቶችን áˆáˆˆáŠ•á‰°áŠ“á‹Š ችáŒáˆ®á‰½áŠ• የሚቀáˆá‰ አá‹á‹°áˆˆáˆá¡á¡
ለመደራጀት ሳá‹áˆ†áŠ• ለማደራጀት ትኩረት እና ድጋá የሚሰጠዠመንáŒáˆ°á‰µ በሴቶች ላዠማላገጥን ስራዬ ብሎ ተያá‹á‹žá‰³áˆá¡á¡áˆˆá‹šáˆ…ሠእንደማሳያ ከታችኛዠየቀበሌ ባለስáˆáŒ£áŠ• ጀáˆáˆ® እስከላá‹áŠ›á‹ የአገሠመሪ የሴቶች እኩáˆáŠá‰µ እና የመደራጀት መብት በህጠየተጠበቀ እንደሆአሳá‹á‰³áŠá‰± የሚገáˆáት áŠáŒˆáˆ áŠá‹á¡á¡á‹áˆáŠ• እንጂ የሴቶች እኩáˆáŠá‰µ እና የመደራጀት መብት ለኢህአዴጠአባáˆáŠá‰µ እና ቤት ለቤት ቡና እያጣጡ የተáŠáŒˆáˆ«á‰¸á‹ መáˆáˆ°á‹ ከማá‹áˆ«á‰µ ከቅያስ ወá‹áˆ ከጎሮ ከድሬáŠá‰µ ያለá ተሳትᎠከተደራáŒá‰ ት ሳá‹áˆ†áŠ• ከደራጃቸዠአካሠያተረá‰á‰µ áŠáŒˆáˆ የለáˆá¡á¡ ከላዠየተጠቀሰዠአሳብ ለመረዳት እና ለመታዘብ ብዙ መራቅ አያስáˆáˆáŒáˆ በህገመንáŒáˆµá‰± መሰረት ተደራጅተዋሠየተባሉ ማናቸá‹áˆ እንዲáˆáˆ በየትኛá‹áˆ ቦታ የሚገኙ የሴት ማህበራት ከመንáŒáˆ°á‰µ ተá…ኖ á‹áŒª ላለመሆናቸዠከማህበራቸዠየስሠአወጣጥ ጀáˆáˆ® ተáŒá‰£áˆ«á‰¸á‹ በመመáˆáŠ¨á‰µ በቀላሉ ማህበሩ እና ማህበáˆá‰°áŠžá‰½áŠ• እáŠáˆ›áŠ• እንደሆኑ ለመረዳት á‹á‰»áˆ‹áˆá¡á¡
ለዚህ áሑá መáŠáˆ» የሆáŠá‹ አሳብ ዘንድሮ ተከብሮ ሳá‹áˆ†áŠ• ተደáሮ ለማለት በሚያስችሠáˆáŠ”ታ ማáˆá‰½ 8 መሰረት ያደረጠáŠá‹á¡á¡ እንደሚታወቀዠየባለáˆá‹ እáˆá‹µ ማáˆá‰½ 8 አስመáˆáŠá‰¶ የሴቶች 5 ሺህ ኪ.ሜ ሩጫ á‹á‹µá‹µáˆ ተካሂዶአáˆá¡á¡ በá‹á‹µá‹µáˆ© ላዠá‰áŒ¥áˆ«á‰¸á‹ የበዛ ሴቶች ተሳትáˆá‹‹áˆ á¤áŠ¨á‰°áˆ³á‰³áŠá‹Žá‰¹ ብዛት á‰áŒ¥áˆ«á‰¸á‹ ቀላሠየማá‹á‰£áˆ‰ በአáŠáˆµá‰°áŠ› እና ጥቃቅን መንáŒáˆµá‰µ ያደራጃቸዠሴቶች ናቸá‹á¡á¡ እáŠá‹šáˆ… ሴቶች አደባባዠá‹á‹˜á‹ የወጡት አሳብ ጥቃቅን መሆኑ በእáˆáŒáŒ¥áˆ ማህበáˆá‰°áŠžá‰¹ áˆáŠ• ያህሠአንድ ለአáˆáˆµá‰µ ‹‹እደተጠረáŠá‰â€ºâ€º የሚያሳዠáŠá‹á¡á¡ የጉዳዩ አሳሳቢáŠá‰µ የሚጀáˆáˆ¨á‹ እáŠáŠšáˆ… ጢቂት ‹‹የተጠረáŠá‰â€ºâ€º ሴቶች በáŠáƒáŠá‰µ ቀናቸዠáŠáƒáŠá‰µ የተáŠáˆáŒ‹á‰¸á‹ መሆኑ áŠá‹á¡á¡ áˆáŠáŠ•á‹«á‰± á‹°áŒáˆž እሩጫዠላዠየተሳተá‰á‰µ በራሳቸዠáቃድ ሳá‹áˆ†áŠ• በድረጅታቸዠትዕዛዠáŠá‹ ሊያስብሠየሚያስችሠየተለያየ ‹‹áˆáˆ›á‰³á‹Šâ€ºâ€º የሆአመáˆáŠáˆ®á‰½áŠ• ሲያሰሙ ተደáˆáŒ á‹‹áˆá¡á¡á‰ መንáŒáˆ°á‰µ áˆá‹© ድጋዠየተደረገላቸዠእáŠáŠšáˆ… ሴቶች ለሚደáŒá‰á‰µ ሳá‹áˆ†áŠ• ለተገደዱበት ዓላማ የመሰላቸá‹áŠ• መáˆáŠáˆ እና ቀረáˆá‰¶ በማሰማት እንዲáˆáˆ የተለያዩ á–ስተሮችን በመያዠበዕለቱ ሲንቀሳቀሱ ታá‹á‰°á‹‹áˆá¡á¡
á‹áˆáŠ• እንጂ ለመንáŒáˆµá‰µ ደጋáŠá‹Žá‰½ የተáˆá‰€á‹°á‹ ለሌሎች ለመንáŒáˆ°á‰µ ተቃዎሚ ሴቶች á–ሊስ ያደረገዠáŠáˆáŠ¨áˆ‹ እና እስራት áŠáˆµá‰°á‰±áŠ• አስገራሚ ብቻ ሳá‹áˆ†áŠ• አሳሳቢያ á‹°áˆáŒˆá‹‹áˆá¡á¡ እንደሚታወቀዠማáˆá‰½ 8 ዓለሠአቀá የሴቶች ቀን áŠá‹á¤ á‹áˆ… ቀን ሴቶች ተሰባስበዠከበሮ á‹á‹˜á‹ የሚደáˆá‰á‰ ት ቀን ሳá‹áˆ†áŠ• ለáŠáƒáŠá‰³á‰¸á‹ ቀደáˆá‰µ ሴቶች ያደረጉትን ተጋድሎ በመዘከሠያáˆáŠ–ቹ ሴቶች ለበለጠእኩáˆáŠá‰µ እና áŠáƒáŠá‰µ በጋራ የሚቆሙበት የቃሠኪዳን ቀን áŠá‹á¡á¡ á‹áˆ…ሠእንደሆአየተረዱ ሴቶች በáŠáƒáŠá‰µ ቀናቸዠስለáŠáƒáŠá‰³á‰¸á‹ ከá ባለ ድáˆá… ሲዘáˆáˆ© ማየት áˆáŠ•áŠ› መታደሠáŠá‹ ! á‹áˆ…ን በድáረት ላደረጉት የሰማያዊ á“áˆá‰² ወጣት ሴቶች አድናቆት ሊቸራቸዠእና ድጋá ሊሰጣቸዠá‹áŒˆá‰£áˆá¡á¡
ከዚህሠበተጨማሪ ሴቶች በá–ለቲካ አመለካከታቸዠብቻ በአደባባዠታáሰዠለእስሠየበá‰á‰µ በእኔ ዘመን á‹áˆ… የመጀመሪያ áŠá‹ á¡á¡á‹¨áŠ” ዘመን á‹°áŒáˆž 23 ዓመት ሙሉ የሴቶች የá–ለቲካ ተሳትᎠየበላዠጅብ አáˆáŒ®á‹ ብሎ ተቸáŒáˆ¨áŠ• የከረáˆáŠ•á‰ ት ወቅት áŠá‹á¡á¡ እáˆáŒáŒ¥ áŠá‹ á‹áˆ… የሆáŠá‰ ት áˆáŠáŠ•á‹«á‰µ ለማወቅ እና ለመዘáˆá‹˜áˆ ሰአጥናት ያስáˆáˆáŒ‹áˆá¡á¡ የችáŒáˆ© አሳሳቢáŠá‰µ እንደተጠበቀ ሆኖ እንቢ ለáŠáƒáŠá‰´ በማላት አደባባዠበመá‹áŒ£á‰µ የሰማያዊ á“áˆá‰² ወጣት ሴቶች ‹‹ እኔ የጣá‹á‰± áˆáŒ… áŠáŠ ! እስáŠáŠ•á‹µáˆ á‹áˆá‰³ ! እáˆá‹®á‰µ ትáˆá‰³ ! አብበከሠá‹áˆá‰³ ! አንዱአለሠá‹áˆá‰³ ! መብራት እና á‹áˆƒ ናáˆá‰€áŠ• ! áትህ እንáˆáˆáŒ‹áˆˆáŠ• ! ›› እና የመሳሰሉትን መáˆáŠáˆ በáˆá‰ ሙሉáŠá‰µ በማሰማት ያሳዩት ቆራጥáŠá‰µ ታሪአመቼሠየሚዘáŠáŒ‹á‹ አá‹á‹°áˆˆáˆá¡á¡ በá‹á‰ áˆáŒ¥ á‹°áŒáˆ በዚሠየá–ለቲካ አመለካከታቸዠáˆáŠáŠ•á‹«á‰µ ብቻ ለእስሠመዳረጋቸዠየመንáŒáˆµá‰µ ስáˆá‹“ት áˆáŠ• ያህሠአáˆá‰£áŒˆáŠáŠ• እና ጨቋአእንደሆን በáŒáˆá… የሚያሳዠáŠá‹á¡á¡
Average Rating