የዚህ ጽሑá áŒá‰¥ በመንáŒáˆµá‰µ ስáˆáŒ£áŠ• ሽሚያ የተáŠáˆ³ በአንድ ወገን በዮáˆáŠ•áˆµ እና በአሉላ ትá‹áˆá‹µ በሌላ ወገን
በáˆáŠ’áˆáŠ እና በጎበና ትá‹áˆá‹µ መካከሠየáŠá‰ ረá‹áŠ• የá–ለቲካ ባላንጣáŠá‰µá£ ለስáˆáŒ£áŠ• ሲሉ የተደራረጉትን እና
የáˆáŒ¸áˆ™á‰µáŠ• ስህተት መተረአአá‹á‹°áˆˆáˆá¢ በመካከላቸዠየáŠá‰ ረዠጸብ á‹™á‹áŠ‘ ለእኔ á‹áŒˆá‰£ áŠá‰ ሠየሚሠጸብ áŠá‰ áˆá¡á¡
የስáˆáŒ£áŠ• ጸብ áŠá‰ áˆá¢ በእáˆáˆµ በáˆáˆµ ጦáˆáŠá‰µ የሚáˆáŒ¸áˆ˜á‹ ስáˆá‹“ት አáˆá‰£á‹ የመንáŒáˆµá‰µ ሽáŒáŒáˆ ባህላችን የáˆáŒ ረá‹
ጸብ áŠá‰ áˆá¢ á‹áˆ… የቀድሞ አባቶቻችን የá–ለቲካ ባህሠችáŒáˆ ዛሬሠአብሮን አለᢠያን ችáŒáˆ ለማስወገድ ሰላማዊ
ትáŒáˆ ጀáˆáˆ¨áŠ“áˆá¢ የኢትዮጵያን ህá‹á‰¥ የመንáŒáˆµá‰µ ስáˆáŒ£áŠ• ባለቤት ለማድረጠጉዞ ላዠáŠáŠ•á¢ ወደ ዴሞáŠáˆ«áˆ²
ለመሸጋጋሠበá‰áˆáŒ ኛáŠá‰µ ተáŠáˆµá‰°áŠ“áˆá¢
የአሉላᣠየዮáˆáŠ•áˆµá£ የጎበና እና የáˆáŠ’áˆáŠ ትá‹áˆá‹µáŠ• የá–ለቲካ አሰራሠስንመረáˆáˆ እና ስንመá‹áŠ• በ19ኛዠáŠáለ
ዘመን በáŠá‰ ራቸዠእá‹á‰€á‰µ እና የá–ለቲካ ባህሠደረጃ መሆን አለበትᢠዴሞáŠáˆ«áˆ²á‹«á‹Š መሆን áŠá‰ ረባቸዠማለት
አንችáˆáˆá¢ እኛ ዛሬ በ21ኛዠáŠáለ ዘመን ብዙ እá‹á‰€á‰µ አáŒáŠá‰°áŠ•áˆ ገና ዴሞáŠáˆ«áˆ² አáˆáˆ†áŠ•áˆá¢ በየደረ ገጹ እና
በኢቲቪ እንደታየዠእኛ ዛሬ የሰዠáˆáŒ… ከáŠáˆ…á‹á‹ˆá‰± ጉድጓድ á‹áˆµáŒ¥ እንጥሠየለሠእንዴ? እኛ á‹«áˆá‹°áˆ¨áˆµáŠ•á‰ ትን
ስáˆáŒ£áŠ” እáŠáˆ± ለáˆáŠ• አáˆá‹°áˆ¨áˆ°á‰¡á‰µáˆ ብሎ መá‹á‰€áˆµ ትáŠáŠáˆ አá‹á‹°áˆˆáˆá¢ እንዲያá‹áˆ እáŠáˆ± áˆáˆªáˆƒ እáŒá‹šáŠ ብáˆáˆ
áŠá‰ ራቸá‹á¢ የአáˆá‰¤áŠ’ያዠደብተራ መለስ ዜናዊ እና ተከታዮች áŒáŠ• áˆáˆªáˆ እáŒá‹šáŠ ብሔሠየላቸá‹áˆá¢
የአሉላᣠየዮáˆáŠ•áˆµá£ የጎበና እና የáˆáŠ’áˆáŠ ትá‹áˆá‹µáŠ• በ21ኛዠáŠáሠዘመን ባገኘáŠá‹ እá‹á‰€á‰µ እና ባህሠደረጃ
እንስáˆáˆ«á‰¸á‹ ካáˆáŠ• አንድሠብስለት የለንሠአሊያሠየጥላቻ እና የáŠááሠá–ለቲካ ሆን ብለን መáˆáŒ¨á‰µ ላዠáŠáŠ•á¢
በጎ ስራ ሰáˆá‰¶ የህá‹á‰¥ ድጋá ማáŒáŠ˜á‰µ እና የስáˆáŒ£áŠ• እድሜ ማራዘሠá‹á‰»áˆ‹áˆá¢ ያን ማድረጠሲሳንህ áŒáŠ• ሌላá‹áŠ•
እንዲጠላ በማድረጠመወደድን አገኛለሠብለህ የáˆá‰³áˆµá‰¥ ከሆአተሳስተሃáˆá¢ በዚህ አá‹áŠá‰µ የስáˆáŒ£áŠ• እድሜ
ለማራዘሠእችላለሠብለህ ከሆአቆሠብለህ አስብ! ህá‹á‰¥áŠ• አንዴ እና áˆáˆˆá‰´ ማታለሠትችሠá‹áˆ†áŠ“áˆá¢ áˆáˆŒ
ማታለሠáŒáŠ• አትችáˆáˆá¢
ስለዚህ የዚህ ጽሑá áŒá‰¥ á‹™á‹áŠ• ለእኔ á‹áŒˆá‰£áˆ ከሚሠá‹áŠáˆ³ የáŠá‰ ረá‹áŠ• የá–ለቲካ ባላንጣáŠá‰³á‰¸á‹áŠ• መተንተን
ሳá‹áˆ†áŠ• የአሉላᣠየዮáˆáŠ•áˆµá£ የጎበና እና የáˆáŠ’áˆáŠ ትá‹áˆá‹µ እንደ ኢትዮጵያዊ ለኢትዮጵያ እና ለቀጣዠትá‹áˆá‹µ
ሰáˆá‰¶ እና አá‹áˆáˆ¶ የሄደá‹áŠ• መመáˆáˆ˜áˆ áŠá‹á¢ የአሉላᣠየዮáˆáŠ•áˆµá£ የጎበና እና የáˆáŠ’áˆáŠ ትá‹áˆá‹µ የሚጠበቅበትን
ሰáˆá‰¶ ሄዷሠወá‹? ሊመሰገን እና ሊወደስ á‹áŒˆá‰£áˆ ወá‹? áˆáŠ“ከብረዠá‹áŒˆá‰£áˆ ወá‹? በአáˆá‰¤áŠ’ያዠደብተራ መለስ
ዜናዊ እና ተከታዮቹ ሊወቀስ á‹áŒˆá‰£áˆ ወá‹? ለሚሉት ጥያቄዎች መáˆáˆµ መስጠት áŠá‹á¢ ለእáŠá‹šáˆ… ጥያቄዎች በቀላሉ
መáˆáˆµ መስጠት እንድንችሠየአሉላᣠየዮáˆáŠ•áˆµá£ የጎበና እና የáˆáŠ’áˆáŠ ትá‹áˆá‹µ የመጣበትን ዘመን በአáŒáˆ©
በመጎብኘት እንጀáˆáˆ«áˆˆáŠ•á¢ ለረጅሠዘመን የአባዠወንዠባለቤትáŠá‰µ áˆáŠžá‰µ የáŠá‰ ራት áŒá‰¥áŒ½ ኢትዮጵያን በወታደራዊ ኃá‹áˆ ከሱዳን ቀላቅላ
በመáŒá‹›á‰µ የጣና áˆá‹á‰…ና የአባዠወንዠሸለቆ ባለቤት ለመሆን እንደ አá‹áˆ®á“ አቆጣጠሠ1875 (እ.ኢ.አ. 1863)
á‹“.áˆ. áŒá‹µáˆ (1) በሰሜን ከመረብ ወዲያ ያለá‹áŠ• ደጋማá‹áŠ• áŒá‹›á‰µ ተሻáŒáˆ« እስከ አድዋᣠ(2) በáˆá‹•áˆ«á‰¥ ከቋራ
አáˆá‹ ቤጌáˆá‹µáˆáŠ•á£ (3) ከቶጆራ ጅቡቲ ተáŠáˆµá‰³ አá‹áˆ³áŠ•áŠ“ ሸዋን እንዲáˆáˆ (4) ከዜá‹áˆ‹ ተáŠáˆµá‰³ áˆáˆ¨áˆáŒŒáŠ•
ለመá‹áˆ¨áˆ ጎንበስ ቀና ማለት ላዠበáŠá‰ ረችበት ሰዓት áŠá‰ ሠየአሉላᣠየዮáˆáŠ•áˆµá£ የጎበና እና የáˆáŠ’áˆáŠ ትá‹áˆá‹µ
የá–ለቲካ ኃá‹áˆ ከáˆá‹µáˆ የተáŠáˆ³á‹á¢
የቴዎድሮስ ትá‹áˆá‹µ የቅአአገዛዠዋዜማ ትá‹áˆá‹µ áŠá‹á¢ አሰብን በመáŒá‹›á‰µ ረገድ áˆáŠáŠ› ሚና የተጫወተá‹
ጣሊያናዊ በቴድሮስ ዘመን በሚስዮናዊáŠá‰µ በሰሜን ኢትዮጵያ ሲንቀሳቀስ የáŠá‰ ረ ሰዠáŠá‹á¢ በቅአአገዛዠዋዜማ
የአá‹áˆ®á“ ኃያላን መንáŒáˆµá‰³á‰µ በአáሪካ á‹áˆµáŒ¥ ባሰራጩዋቸዠበዘመናዊ ትáˆáˆ…áˆá‰µ (á–ለቲካᣠስለላá£
ኢኮኖሚáŠáˆµá£ ህáŠáˆáŠ“ᣠየመንገድ ስራᣠየህንጻ እና ድáˆá‹µá‹ ስራᣠየአናጺáŠá‰µ ሙያ ወ.ዘ.ተ.) የሰለጠኑ
ሚስዮናá‹á‹«áŠ•á£ ተመራማሪዎችና ቆንሲሎቻቸዠአማካáŠáŠá‰µ አáሪካን መá‹áŒ«á‹‹áŠ•á£ መáŒá‰¢á‹«á‹‹áŠ•á£ የተáˆáŒ¥áˆ®
ሃብቷንᣠየህá‹á‰§áŠ• በስáˆáŒ£áŠ” ወደ ኋላ መቅረትᣠየዘáˆáŠ“ የá–ለቲካ áŠááሠሳá‹á‰€áˆ በá‹áˆá‹áˆ እየተጠና በሪá–áˆá‰µ እና
በመጽáˆá መáˆáŠ á‹áˆ‹áŠáˆ‹á‰¸á‹ áŠá‰ áˆá¢ እáŠá‹šáˆ… ሪá–áˆá‰¶á‰½ እና መጽáˆáቶች በá‹áŒ ጉዳዠáˆáŠ’ስትሠቢሮዎች
በተቀመጡ እá‹á‰… የá–ለቲካ አቀንቃኞች ከáˆá‰¥ እየተጠኑ ለአዲስ መáˆá‹•áŠá‰°áŠžá‰½ ስáˆáŒ ና á‹áˆ°áŒ¥ áŠá‰ áˆá¢ በሌላ በኩáˆ
á‹°áŒáˆž በስብሰባáˆá£ በመáˆá‹•áŠá‰µáˆá£ በቃáˆáˆá£ በá…ህáˆá‰µáˆ አáሪካን እንዴት እáˆáˆµ በáˆáˆµ ሳá‹áŒ‹áŒ© በሰላáˆ
መከá‹áˆáˆ እንደሚችሉ አሳብ ለአሳብ ሲለዋወጡ áŠá‰ áˆá¢ በዚህ አá‹áŠá‰µ አá‹áˆ®á“á‹á‹«áŠ• እáˆáˆµ በáˆáˆµ ሳá‹áŒ£áˆ‰áŠ“
ሳá‹á‹‹áŒ‰ አáሪካን የሚá‹á‹™á‰ ትንᣠንáŒá‹³á‰¸á‹ የሚስá‹á‹á‰ ትንᣠበቀዠባህሠየመáˆáŠ¨á‰¦á‰»á‰¸á‹ á‹á‹á‹áˆ በሰላáˆ
የሚከናወንበትን ስáˆáˆáŠá‰µ ሊዋዋሉ á‹áŒáŒ…ት ላዠሳሉ áŠá‰ ሠየአሉላᣠየዮáˆáŠ•áˆµá£ የጎበና እና የáˆáŠ’áˆáŠ ትá‹áˆá‹µ
በኢትዮጵያ የá–ለቲካ መድረአላዠብቅ ያለá‹á¢
በቀዠባህሠየመáˆáŠ¨á‰¦á‰»á‰¸á‹áŠ• á‹á‹á‹áˆ ለማሳካት አá‹áˆ®á“á‹á‹«áŠ• በቀዠባህሠዳáˆá‰» ባሉ አገሮች ባህሠበሮች
እáŒáˆ«á‰¸á‹áŠ• ማስገባት ጀመሩᢠበዚህ ረገድ እንደ አá‹áˆ®á“ አቆጣጠሠ1885 á‹“.áˆ. áŒá‰¥áŒ¾á‰½ áˆáˆ¨áˆáŒŒáŠ• ሲለበቀደáˆ
ብለዠá‹á‹˜á‹á‰µ የáŠá‰ ረá‹áŠ• የዜá‹áˆ‹ እና የበáˆá‰ ራ (ሰሜን ሶማሊያ) ባህሠበሮች እንáŒáˆŠá‹ ያዘችᢠእንáŒáˆŠá‹ áˆáˆ¨áˆáˆ
ዲá•áˆŽáˆ›á‰¶á‰½ ትáˆáŠ áŠá‰ áˆá¢ ተመራማሪዎች በሚሠሽá‹áŠ• áˆáˆ¨áŠ•áˆ³á‹ እና ጣሊያንሠሰላዮቻቸá‹áŠ• ወደ áˆáˆ¨áˆ á‹áˆáŠ©
áŠá‰ áˆá¢ በመጨረሻ áŒá‰¥áŒ½á£ ሱዳን እና ኬኒያሠየእንáŒáˆŠá‹ ቅአገዢዎች ሆኑᢠእንደ አá‹áˆ®á“ አቆጣጠሠበ1862
áŒá‹µáˆ áˆáˆ¨áŠ•áˆ³á‹ ከኦቦአባላባቶች የኦቦáŠáŠ• የመáˆáŠ¨á‰¥ ማቆሚያ ከገዛች በኋላ በወታደራዊ ኃá‹áˆ ወደ ቶጆራና ጅቡቲ
ገባችᢠእንደ አá‹áˆ®á“ አቆጣጠሠበ1882 á‹“.áˆ. ጣሊያን እáŒáˆ©áŠ• በአሰብ አስገብቶ የቅአገዢ ባንዲራá‹áŠ•
ማá‹áˆˆá‰¥áˆˆá‰¥ ከጀመረ ወዲህ ወደ á‹áˆµáŒ¥ እስከ ሸዋ ድረስ ዘáˆá‰† áˆá‹‘ካን በመላአበቀን ስለንáŒá‹µáŠ“ áቅሠእያወራ
በለሊት ከአሰብ ወደ áˆáŒ½á‹‹ መንáቀቅ ጀáˆáˆ® áŠá‰ áˆá¢ ከዚያ ጣሊያን በወታደራዊ ኃá‹áˆ እáŒáˆ©áŠ• áˆáŒ½á‹‹ አስገባá¢
በመቅድሾሠተተከለᢠኢትዮጵያ በዚህ አá‹áŠá‰µ በቅአገዢዎች በተከበበችበት ወቅት áŠá‰ ሠየአሉላᣠየዮáˆáŠ•áˆµá£ የጎበና
እና የáˆáŠ’áˆáŠ ትá‹áˆá‹µ በኢትዮጵያ á–ለቲካ ህá‹á‹ˆá‰µ የገባá‹á¢
ስለዚህ እንደ አá‹áˆ®á“ አቆጣጠሠ1884 (እ.ኢ.አ1877) á‹“.áˆ. የአá‹áˆ®á“ ኃያላን አገሮች በጀáˆáˆ˜áŠ• (በáˆáˆŠáŠ•)
ተገናáŠá‰°á‹ አáሪካን በሰላሠእንደ ቅáˆáŒ« ለመቀራመት በአሳብ ደረጃ የáŠá‰ ራቸá‹áŠ• ስáˆáˆáŠá‰µ በáŠáˆáˆ›á‰¸á‹ ሲያጸድበየአሉላ እና የዮáˆáŠ•áˆµ ትá‹áˆá‹µ በሰሜን ኢትዮጵያ የጎበና እና የáˆáŠ•áˆŠáŠ ትá‹áˆá‹µ በደቡብ እና በáˆáˆµáˆ«á‰…
ኢትዮጵያ አገሠየመጠበቅ እና የመገንባት ዘመቻዎች በማድረጠላዠáŠá‰ áˆá¢ ለጥቀን ለናሙና ያህሠበአáŒáˆ በአáŒáˆ©
የአሉላ እና የዮáˆáŠ•áˆµ ትá‹áˆá‹µ በሰሜን ኢትዮጵያ የጎበና እና የáˆáŠ’áˆáŠ ትá‹áˆá‹µ በደቡብ እና በáˆáˆµáˆ«á‰… ኢትዮጵያ
የáˆáŒ¸áˆ™á‰µáŠ• እንጎብáŠá¢
በሰሜን ኢትዮጵያ የአሉላ እና የዮáˆáŠ•áˆµ ትá‹áˆá‹µ በ1875/6 በጉንደት እና በጉራ የáŒá‰¥áŒ½áŠ• ወረራ አከሸáˆá¢ áˆáŒ½á‹‹áŠ•
ለማስመለስ እንዲáˆáˆ ከሰላን የኢትዮጵያ ለማድረጠእንáŒáˆŠá‹áŠ• ብዙ ታáŒáˆáˆá¢ እንáŒáˆŠá‹ በáˆáŒ¸áˆ˜á‰½á‹ ተደጋጋሚ
áŠáˆ…ደት ሳá‹áˆ³áŠ« ቀረᢠበዶጋሊ ወራሪá‹áŠ• የኢጣሊያን ጦሠመታᢠበዚህን ጊዜ እአአሉላ ደማቸá‹áŠ• እየጠረጉ áŠá‰ áˆ
ለኢትዮጵያ ሉዓላዊáŠá‰µ የተዋጉትᢠዮáˆáŠ•áˆµ ወደ ሰáˆáŒ¢ ለመá‹áˆ˜á‰µ á‹áŒáŒ…ት ላዠሳሉ áŠá‰ ሠመኳንቶቻቸá‹áŠ•
ሰብስበዠለኢትዮጵያ መሞት እንደሚáˆáˆáŒ‰ የገለጹትᢠዮáˆáŠ•áˆµ ወዲህ ወዲያ አያá‹á‰áˆá¢ የሚያደáˆáŒ‰á‰µáŠ• የሚáŠáŒˆáˆ©
ሰዠáŠá‰ ሩᢠየደáˆá‰¡áˆ¾á‰½ በጎንደሠእና በጎጃሠህá‹á‰¥ ላዠየáˆáŒ¸áˆ™á‰µáŠ• ለመበቀሠዘáˆá‰°á‹ ደማቸá‹áŠ• አáˆáˆ°áˆ±á¢
እንደáˆáˆˆáŒ‰á‰µ ለኢትዮጵያ ሞቱ ድንበሠጥበቃ ላዠሳሉᢠአሉላ በአድዋ ዘáˆá‰°á‹‹áˆá¢ በደቡብ እና በáˆáˆµáˆ«á‰…
ኢትዮጵያ á‹°áŒáˆž የጎበና እና የáˆáŠ’áˆáŠ ትá‹áˆá‹µ ባደረገዠየመስá‹á‹á‰µ እና የያá‹áŠ• áŒá‹›á‰µ የመጠበቅ ዘመቻዎች
በሱዳንᣠበኬኒያ እና በበáˆá‰ ራ በተተከለዠእንáŒáˆŠá‹á£ በጅቡቲ በተተከለዠáˆáˆ¨áŠ•áˆ³á‹á£ በአሰብ እና በመቅድሾ
እáŒáˆ©áŠ• ባስገባዠጣሊያን የዛሬዠáˆáˆµáˆ«á‰ƒá‹Šá£ ደቡብ እና ደቡብ áˆá‹•áˆ«á‰£á‹Š የኢትዮጵያ áŒá‹›á‰µ እንዳá‹á‹
አድáˆáŒˆá‹‹áˆá¢ á‹®áˆáŠ•áˆµ እንደሞቱ á‹°áˆá‰¡áˆ½ ከሱዳን እየተáŠáˆ³ በደቡብ áˆá‹•áˆ«á‰¥ ኢትዮጵያ የጥቃት ዘመቻዎች ጀáˆáˆ®
áŠá‰ áˆá¢ ጎበና ለአንዴሠለáˆáˆŒáˆ አቆመá‹á¢ የአድዋሠድሠቢሆን እንደ ዶጋሊ ድሠአገáˆáŠ• ከቅአገዢ የመጠበቅ
ድሠáŠá‰ áˆá¢ እስቲ ስለáˆáˆ¨áŒŒ ጨመሠአድáˆáŒˆáŠ• እንመáˆáŠ¨á‰µá¢
áŒá‰¥áŒ¾á‰½ ከáˆáˆ¨áˆáŒŒ እንደወጡ እንáŒáˆŠá‹ እና áˆáˆ¨áŠ•áˆ³á‹ áˆáˆ¨áˆáŒŒ ላዠአá‹áŠ“ቸዠአረáˆá¢ áˆáˆˆá‰± የረጅሠጊዜ የጥቅáˆ
ባላንጣዎች ስለáŠá‰ ሩ ብዙ ጊዜ ተዋáŒá‰°á‹‹áˆá¢ በዚህን ጊዜ áŒáŠ• áˆáˆˆá‰³á‰½áŠ•áˆ áˆáˆ¨áˆáŒŒáŠ• አንá‹á‹áˆ የሚሠá‹áˆ
በመáˆáˆ«áˆ¨áˆ á‹áŒŠá‹«áŠ• አስወገዱᢠá‹áˆáŠ• እንጂ ኢንáŒáˆŠá‹ áˆáˆ¨áˆáŒŒáŠ• ከዜá‹áˆ‹ ቀላቅሎ የመáŒá‹›á‰µ ስá‹áˆ áˆáŠžá‰µ
áŠá‰ ራትᢠáˆáˆ¨áŠ•áˆ³á‹áˆ ከእንáŒáˆŠá‹ ጋሠየተáˆáˆ«áˆ¨áˆ˜á‰½á‹áŠ• á‹áˆ áŠá‹³ áˆáˆ¨áˆáŒŒáŠ• ከቶጆራንና ጅቡቲ ለመቀላቀáˆ
የáˆá‰µá‰½áˆá‰ ትን አመቺ ጊዜ እየጠበቀች áŠá‰ áˆá¢ ጣሊያንሠበበኩሠእንáŒáˆŠá‹ እና áˆáˆ¨áŠ•áˆ³á‹áŠ• ሸá‹á‹³ áˆáˆ¨áˆáŒŒáŠ• ከአሰብ
ለመቀላቀሠትáˆá‰… áˆáŠžá‰µ áŠá‰ ራትᢠስለዚህ áˆáˆ‰áˆ በየበኩላቸዠአድብተዠበአገሠጂኦáŒáˆ«áŠ áˆáˆáˆáˆ ሽá‹áŠ•
ሰዎቻቸá‹áŠ• ወደ áˆáˆ¨áˆáŒŒ እየላኩ መንገዱንᣠወንዛ ወንዙንᣠመá‹áŒ« መáŒá‰¢á‹«á‹áŠ•á£ ተራራá‹áŠ• ሲያስመረáˆáˆ©
áŠá‰ áˆá¢ እንደ አá‹áˆ®á“ አቆጣጠሠበ1886 á‹“.áˆ. áŒá‹µáˆ ጣሊያናዊ አገሠመáˆáˆ›áˆªá‹Žá‰½ (ወá‹áŠ•áˆ አንድ መáˆáˆ›áˆª)
በáˆáˆ¨áˆ ሲዘዋወሩ áˆáˆá‰² የተባለ ቦታ ሲደáˆáˆ± የáˆáˆáˆ¨ አሚሠአብዱላሂ ሰዎች ገደሉዋቸá‹á¢ ጣሊያን “የዜጋዬን
መገደሠመበቀሠህጋዊ መብቴ áŠá‹ አለችá¢â€ áˆáˆ¨áˆáŒŒáŠ• ለመያዠበቂ ሽá‹áŠ• አገኘችᢠጣሊያን በወታደራዊ ወረራ
áˆáˆ¨áˆáŒŒáŠ• ለመያዠá•áˆ‹áŠ•áŠ“ ጊዜ በማማረጥ ላዠባለችበት ጊዜ áŠá‰ ሠየጎበናና እና የáˆáŠ’áˆáŠ ትá‹áˆá‹µ áˆáˆ¨áˆáŒŒáŠ•
ከኢትዮጵያ የቀላቀለá‹á¢ áˆáŠ’áˆáŠ ሲዘáˆá‰µ ጎበና በሸዋ ሆኖ አገሠያስተዳድራáˆá¢ ጎበና ሲዘáˆá‰µ áˆáŠ’áˆáŠáˆ በሸዋ
ሆኖ አገሠያስተዳድራáˆá¢ በዚህን ጊዜ áˆáŠ’ሊአወደ áˆáˆ¨áˆáŒŒ ዘመተᢠጣá‹á‰± የዛሬዋን አዲስ አበባ ከተማ
የቆረቆረችዠáˆáŠ’áˆáŠ ከáˆáˆ¨áˆáŒŒ ሳá‹áˆ˜áˆˆáˆµ áŠá‰ áˆá¢ ስለዚህ እንደ ኢጣሊያ áˆáŠžá‰µ ቢሆን ኖሮ áˆáŠ“áˆá‰£á‰µ ዛሬ áˆáˆ¨áˆáŒŒ ከአሰብና ከáˆá…á‹‹ ጋሠተቀላቅላ በኤáˆá‰µáˆ« áŒá‹›á‰µ
ወስጥ áˆá‰µáˆ†áŠ• ትችሠáŠá‰ áˆá¢ እንዲáˆáˆ እንáŒáˆŠá‹ እንደ አሰበችዠቀንቷት ቢሆን ኖሮ ዛሬ áˆáˆ¨áˆáŒŒ ከዜá‹áˆ‹ ጋáˆ
ተቀላቅላ የሰሜን ሶማሊያ አካሠትሆን áŠá‰ áˆá¢ አሊያሠየጅቡቲ አካሠትሆን áŠá‰ ሠáˆáˆ¨áŠ•áˆ³á‹ ያሰበቸዠቢሳካላት
ኖሮᢠáˆáˆ¨áˆáŒŒ በáˆáŠ’áˆáŠ መያዙን እንáŒáˆŠá‹žá‰½áŠ•áˆá£ áˆáˆ¨áŠ•áˆ³á‹®á‰½áŠ•áˆá£ ጣሊያኖችሠበጣሠቆáŒá‰·á‰¸á‹‹áˆá¢
ኢትዮጵያን ከቅአገዥዎች በመጠበቅ እና ለቀጣዠትá‹áˆá‹µ በማስረከብ ረገድ የአሉላᣠየዮáˆáŠ•áˆµá£ የጎበና እና
የáˆáŠ’ሊአስራዎች ተጋጋዦች áŠá‰ ሩᢠáŒá‰¥áŒ½ በጉንደት እና በጉራ መሸáŠá ያደረሰባት የá–ለቲካ እና የኢኮኖሚ ድቀት
áˆáˆ¨áˆáŠ• ማስተዳደሠእንዳትችሠአደረጋትᢠየዶጋሊ ድሠየአድዋ ቅድመ-ድሠáŠá‰ áˆá¢ á‹áˆ… ትá‹áˆá‹µ በአላማ አንድ
áŠá‰ áˆá¢ አገሠጠብቆ አá‹áˆáˆ¶ ሄዷáˆá¢
ስለዚህ በየዘመኑ የመጡት የቀድሞ አባቶቻችን በዘመናቸዠየሚያá‹á‰á‰µáŠ• አሰራሠተጠቅመዠአገሠገንብተዠእና
ጠብቀዠበማá‹áˆ¨áˆ³á‰¸á‹ ሊመሰገኑ እንጂ ሊኮáŠáŠ‘ አá‹áŒˆá‰£áˆá¢ ከስህተታቸዠመማሠበሚሠሽá‹áŠ• የአáˆá‰¤áŠ’á‹«á‹
ደብተራ መለስ ዜናዊ እና ተከታዮቹ ከá‹áለህ áŒá‹› á–ለቲካ መቆሠአለበትᢠከስህተት መማሠማለት ቀደሠብለá‹
የተáˆáŒ¸áˆ™ ስህተቶች እንዳá‹á‹°áŒˆáˆ™ ህá‹á‰¥áŠ• ማስተማሠማለት እንጂ ህá‹á‰¥ መካከሠጥላቻ መትከሠማለት
አá‹á‹°áˆˆáˆá¢ የቀድሞ አባቶቻችንን ስህተቶች ብቻ እያባዙ እና እያሳበጡ (እየáˆáŒ ሩáˆ) አገሠአá‹áˆáˆ°á‹áŠ• የሄዱትን
ዛሬ በህá‹á‹ˆá‰µ የሌሉ የቀድሞ አባቶች በቋሚáŠá‰µ መáŠáˆ°áˆµ ስህተት áŠá‹á¢ በህá‹á‹ˆá‰µ ቢኖሩ ኖሮ የሚቀáˆá‰¡á‰£á‰¸á‹áŠ•
áŠáˆ¶á‰½ መከላከሠá‹á‰½áˆ‰ áŠá‰ áˆá¢ በዚህ አá‹áŠá‰µ ዛሬን እና áŠáŒˆáŠ• የትናንት እስረኛ ማድረáŒáˆ ከጥቅሙ ጉዳቱ
á‹á‰ áˆáŒ£áˆá¢ ያን የሚያደáˆáŒ‰ ሰዎች አንድሠስለ አለሠህá‹á‰¥ እና ህብረተሰብ እድገት ታሪአእá‹á‰€á‰µ የላቸá‹áˆ
አሊያሠሆን ብለዠከá‹áሎ የመáŒá‹›á‰µ á–ለቲካ በማራመድ የስáˆáŒ£áŠ• ዘመናቸá‹áŠ• ለማራዘሠጥረት ማድረጠላá‹
ናቸá‹á¢ á‹áˆ…ን የሚያደáˆáŒ‰ ሰዎች ከá‹áሎ መáŒá‹›á‰µ á–ሊሲያቸዠáŠá‹á¢ ለጥቀን የአáˆá‰¤áŠ’ያዠደብተራ መለስ ዜናዊ
እና ተከታዮቹ የመጡበትን ዘመንᣠየáˆáŒ¸áˆ™á‰µáŠ• እና ለቀጣዠትá‹áˆá‹µ ያወረሱትን በአáŒáˆ በአáŒáˆ© በመመáˆáŠ¨á‰µ
አáŒáˆ ንá…á…ሠእናድáˆáŒá¥
(1) የመጡበት ዘመን የኢትዮጵያ ሉዓላዊáŠá‰µ መከበሠባለበት ዘመን ሲሆን ያደረጉት áŒáŠ• ለስáˆáŒ£áŠ“ቸá‹
እድሜ ማራዘሚያ ሲሉ ኢትዮጵያን ቅአገዥ በማድረጠአገሠማáረስ እና ኢትዮጵያን ባህሠበሠአáˆá‰£
ማድረáŒá¢ የሱዳንᣠየጅቡቲ እና የሌሎች ጎረቤት አገሮች ወደቦች ጥገኛ (á–ለቲካዊᣠንáŒá‹µá£ ወታደራዊá£
ኢኮኖሚያዊ ጥገáŠáŠá‰µ) ማድረáŒá¢ የሚከáˆáˆˆá‹áŠ• áŠáá‹« ሳናáŠáˆ³á¢ የáˆá‹•áˆ«á‰¡áŠ• የኢትዮጵያ ለሠመሬት
ለደáˆá‰¡áˆ¾á‰½ (ለሱዳን) መስጠት áŠá‹á¢ የዮáˆáŠ•áˆµ ደሠየáˆáˆ°áˆ°á‰ ት መሬት ሳá‹á‰€áˆ ለደáˆá‰¡áˆ½ መስጠትá¢
ለመጪዠትá‹áˆá‹µ የሚያወáˆáˆ±á‰µáˆ á‹áˆ…ንን áŠá‹á¢ አሳá‹áˆª á‹áˆáˆµ áŠá‹á¢
(2) የመጡበት ዘመን ኢትዮጵያ ወደ ዴሞáŠáˆ«áˆ² መሸጋገሠበáˆá‰µáˆ»á‰ ት ጊዜ áŠá‹á¢ ያደረጉት áŒáŠ• የከá‹áለህ
áŒá‹› á–ለቲካ ማሰራጨትᢠታሪáŠáŠ• መáŠáˆ»á‹ ያደረገ ከá‹áለህ áŒá‹› á–ለቲካᢠየቀድሞ አባቶችን ስራ
መሰረት ያደረገ ከá‹áለህ áŒá‹› á–ለቲካᢠጎሳን መስáˆáŠ•áŒ ሪያዠያደረገ ከá‹áለህ áŒá‹› á–ለቲካᢠዛሬáˆ
ዴሞáŠáˆ«áˆ² የለáˆá¢ ለመጪዠትá‹áˆá‹µ የሚያወáˆáˆ±á‰µáˆ á‹áˆ…ንን áŠá‹á¢ አሳá‹áˆª á‹áˆáˆµá¢
(3) የመጡበት ዘመን ቀድሠብለዠበታሪካችን የáŠá‰ ሩ ሚዛናዊ á‹«áˆáŠá‰ ሩ áŒáŠ•áŠ™áŠá‰¶á‰½ በአáŒá‰£á‰¥ እየተጠኑ
ህá‹á‰¥áŠ• ባሳተሠመáˆáŠ© መáትሄ መስጠት በሚያስáˆáˆáŒá‰ ት ጊዜ áŠá‹á¢ ያደረጉት áŒáŠ• ሚዛናዊ á‹«áˆáŠá‰ ሩ áŒáŠ•áŠ™áŠá‰¶á‰½áŠ• እያáŠáˆ± ለራሳቸዠስáˆáŒ£áŠ• ላዠመቆየት በሚጠቅሠመንገድ ማወሳሰብ áŠá‹á¢ ለቀጣá‹
ትá‹áˆá‹µ የሚያወáˆáˆ±á‰µáˆ á‹áˆ…ንኑ áŠá‹á¢
ስለዚህ የአáˆá‰¤áŠ’ያዠደብተራ መለስ ዜናዊ እና ተከታዮቹ ከአሉላᣠከዮáˆáŠ•áˆµá£ ከጎበና እና ከáˆáŠ’ሊአትá‹áˆá‹µ ጋáˆ
áጹሠሊáŠáŒ»áŒ¸áˆ© አá‹á‰½áˆ‰áˆá¢ ቢáŠáŒ»áŒ¸áˆ©áˆ የአáˆá‰¤áŠ’ያዠደብተራ መለስ ዜናዊ እና ተከታዮቹ በታሪካችን እጅáŒ
á‹á‰…ተኞች ቦታ á‹á‹á‹›áˆ‰á¢ የአሉላᣠየዮáˆáŠ•áˆµá£ የጎበና እና የáˆáŠ’ሊአትá‹áˆá‹µ ያን የቅአአገዛዠዘመን በመሃá‹áˆ
አዕáˆáˆ®á‹‹á‰¸á‹ áˆáˆˆá‰µ እና ሶስት የኮሌጅ ድáŒáˆª የያዙ ቅአገዢዎችን ተቋá‰áˆž ከሞላ ጎደሠአገሠጠብቆ ለቀጣá‹
ትá‹áˆá‹µ በማá‹áˆ¨áˆ± ዛሬ በቅአገዢዎች á‹«áˆá‰°áŒˆá‹›á‰½ አገሠአለንᢠስለዚህ እንደእኔ ከሆአትá‹áˆá‹±áŠ• የሚወáŠáˆ አራቱ
ሰዎች በተáˆá‰³ ያሉበት áˆá‹áˆá‰µ መትከሠአለብንᢠባለá‹áˆˆá‰³á‹Žá‰½ መሆናችንን የሚገáˆáŒ½ áˆá‹áˆá‰µá¢
Average Rating