የያራ á‹á‹áŠ•á‹´áˆ½áŠ• የተቋቋመá‹Â በያራ ኢንተáˆáŠ“ሽናሠበኩሠሲሆን እ.ኤ.አ2005  ዘመን áŠá‰ ሠá¢á‹¨áˆáˆµáˆ¨á‰³á‹ á‹‹áŠáŠ› አላማ የአáሪካን የአረንጓዴáŠá‰µ የመለወጥ ዘመቻ በሚሠየተሰየመ ሲሆን ለዚህሠዋናዠአንቀሳቃሽ በመሆን የተመዘገቡት የቀድሞዠየዩኤን ሰáŠáˆ¨á‰°áˆª ጀáŠáˆ«áˆ ኮአአናን በዋናáŠá‰µ á‹áŒ ቀሳሉ á‹áˆ… የአáሪካ አረንጓዴ የለá‹áŒ¥ ጉዞ የሚለá‹áŠ•áˆ ስያሜ ያገኘዠበኮአአናን በኩሠእንደሆአመረጃዎች á‹áŒ á‰áˆ›áˆ‰ á¢áˆ˜á‰€áˆ˜áŒ«á‹áŠ• በኖáˆá‹Œá‹ ያደረገዠá‹áˆ„ዠየያራ á‹á‹áŠ•á‹´áˆ½áŠ• በየአመቱ በáŒá‰¥áˆáŠ“ዠዘáˆá ስኬት አመጡ የሚላቸá‹áŠ• የተለያዩ አገራትን በሽáˆáˆ›á‰µ ማንበሽበሹን ተያá‹á‹žá‰³áˆ ከእáŠá‹šáˆ…ሠá‹áˆµáŒ¥ አንዷ ኢትዮጵያ ለ2ኛ ጊዜ የሽáˆáˆ›á‰± ተቋዳሽ ሆናለች በዘንድሮዠአመት á‹°áŒáˆž ሽáˆáˆ›á‰±áŠ• ያገኙት የኢትዮጵያ የáˆáˆá‰µ ገበያ መስራች እና ዋና ስራ አስáˆáˆ³áˆš ዶ/ሠኢሌኒ ገብረ መድህን ናቸዠá¢
በተለያዩ ጊዜያት á‹áˆµáŒ¥  የያራ á‹á‹áŠ•á‹´áˆ½áŠ• ለህወሃት ወያኔ መንáŒáˆµá‰µ የሚሰጠዠየሽáˆáˆ›á‰µ ስáŠáˆµáˆáŠ ት  በቅጡ ተመá‹áŠ– እና ለአደረጉት የስራ ጥረት ታá‹á‰¶ áŠá‹ ሽáˆáˆ›á‰µ የሚያበረáŠá‰°á‹  ወዠየሚለዠበየጊዜዠአጠራጣሪ ከመሆኑሠበላዠድáˆáŒ…ቱ ከኢትዮጵያ መንáŒáˆµá‰µ ጋሠየቅáˆá‰¥ ሽáˆáŠáŠ“ ያለዠአስመስሎታሠᢠባለá‰á‰µ አመታት ለሟቹ የቀድሞዠጠቅላዠሚንስትሠመለስ ዜናዊ የተሰጠዠየዚህ ድáˆáŒ…ት ሽáˆáˆ›á‰µ በብዙዎች ዘንድ በሙስና የተሰጠáŠá‹ á£áˆ˜áˆ˜áˆˆáˆµ á‹áŒˆá‰£á‹‹áˆ ሲሉ ቅሬታቸá‹áŠ• አሰáˆá‰°á‹ እንደáŠá‰ ሠእና የተለያዩ የመገናኛ  ብዙሃኖች ትáŠáŠáˆˆáŠ› ሽáˆáˆ›á‰µ አá‹á‹°áˆˆáˆ ሲሉሠመዘገባቸዠá‹á‰³á‹ˆáˆ³áˆ á¢á‰ ተለá‹áˆ በዌስተáˆáŠ• መንáŒáˆµá‰³á‰¶á‰½ እና በአሜሪካኖች በኩሠ“አስገራሚዠሽáˆáˆ›á‰µ “ሲሉት በለበጣ አáŠáŒ‹áŒˆáˆ የሽáˆáˆ›á‰µ ድáˆáŒ…ት ሰáŒá‹áŠ• እና አቶ መለስ ዜናዊን ወáˆáˆá‹‹á‰¸á‹‹áˆá¢
መንáŒáˆµá‰µ በáŒá‰¥áˆáŠ“á‹ áˆáˆáŠ ተ áŒá‰¥áŠ ት á‹áˆµáŒ¥ ከáተኛ ተሳትᎠእያደረኩ áŠá‹ በሚለዠበዚህን ሰአት የአáˆá‰¥á‰¶ አደሩ እና የአáˆáˆ¶ አደሩ á‰áŒ¥áˆ የኑሮ ደረጃሠሆአየáˆáˆá‰µ ደረጃዠእየተመናመአባለበት  ወቅት  አገሪቱን በáŒá‰¥áˆáŠ“á‹ áˆáˆ›á‰µ እድገት አሳá‹á‰³áˆˆá‰½ የሚለዠá‹áˆ… ድáˆáŒ…ት ከáˆáŠ• አንጻሠእንደሆአጎáˆá‰¶ ለማሳየት የቻለ ድáˆáŒ…ት አá‹á‹°áˆˆáˆ á¢áŠ¥áŠ•á‹° ህወሃት ስáˆá‰µ ከሆአበወረቀት ተቀáŠá‰£á‰¥áˆ® የሚጻáለትን አመታዊ ሪá–áˆá‰µ በማየት ብቻ የሚሰራቸዠá£á‹¨áˆ½áˆáˆ›á‰µ ስáŠáˆµáˆáŠ ት ሽáˆáŒ‰á‹µ á£á‰ ተጣራ መáˆáŠ© ቢሆን እና የሽáˆáˆ›á‰µ ስአስáˆáŠ ቱ አáˆá‰¥á‰¶ አደሩን እና አáˆáˆ¶ አደሩን ብቻ ያማከለ ቢሆን እና ሽáˆáˆ›á‰±áˆ ተገቢáŠá‰± ለáŠáˆáˆ± ብቻ ቢሆን በተመረጠáŠá‰ ሠá¢
áŠáŒˆáˆ áŒáŠ• ላለዠá‹áŒ¨áˆ˜áˆáˆˆá‰³áˆ áŠá‹áŠ“ áŠá‹ áŠáŒˆáˆ© á¢á‹›áˆ¬áˆ በተመሳሳዠáˆáŠ”ታ የኢትዮጵያ የáˆáˆá‰µ ገበያ መሥራችና ዋና ሥራ አስáˆáŒ»áˆš ዶáŠá‰°áˆ እሌኒ ገብረ መድህን በáŒá‰¥áˆáŠ“ áŒá‰¥á‹“ት አáˆáˆ«á‰½áŠá‰± በዓለሠአቀá ደረጃ ከሚታወቀዠያራ á‹á‹áŠ•á‹´áˆ½áŠ• የዘንድሮ ተሸላሚ በመሆን የተበረከተላቸá‹áŠ• 30 ሺሕ ዶላሠለበጠአድራáŒá‰µ ድáˆáŒ…ት ሊያá‹áˆ‰á‰µ እንደሚችሉ ተጠቅሶአሠá¢á‹¨áŠ¢á‰µá‹®áŒµá‹« ህá‹á‰¦á‰½ በá‰áŒ¥áˆ በየአመቱ በአማካዠበ3% ያድጋሠá¢á‹áˆ… ማለት በ1-15 አመት እድሜ መካከሠባላቸዠሰዎች  በአማካዠ150 ሚሊዮን የሚሆኑ ትá‹áˆá‹¶á‰½ ተáˆáŒ¥áˆ¨á‹‹áˆ የህá‹á‰¡ á‰áŒ¥áˆ በዚህን ያህሠበáŠá‹šáˆ… ጥቂት አመታት á‹áˆµáŒ¥ ከጨመረ የኢሃዴጠየáŒá‰¥áˆáŠ“á‹ áˆáˆá‰³áˆ›áŠá‰µ ያደገዠደáŒáˆž 1.7% ብቻ áŠá‹ በዚህሠሳቢያ ኢሃዴጠስáˆáŒ£áŠ• ከያዘበት ጊዜ አንስቶ ለረሃብ የተጋለጠዠገበሬ á‰áŒ¥áˆ እየጨመረ á‹áˆ„ዳሠሄዷáˆáˆá¢
ከ1994/95 አ.ሠ14 ሚáˆá‹®áŠ• ወáˆá‹¶ እንደáŠá‰ ሠየሚዘáŠáŒ‹ አá‹á‹°áˆˆáˆ በ2005 á‹°áŒáˆž 7 ሚáˆá‹®áŠ• áŠá‰ ሠá£áŠ¢áˆƒá‹´áŒ ስáˆáŒ£áŠ• ሲá‹á‹ áŒáŠ• 6 ሚሊዮን ብቻ  áŠá‰ ሠየተራበዠህá‹á‰¥ አሃዠá‰áŒ¥áˆ á¢á‹¨áŠ¢áˆ…አዴጠአገዛዠከቀጠለበት እና በተለá‹áˆ ከáˆáˆáŒ« 97 በኋላ ባለዠየእድገት እና ትራንስáŽáˆáˆœáˆ½áŠ• á‹áˆáŒˆá‰³ ዲስኩሠከተጀመረበት ጊዜ አንስቶ ማለትሠከዛሬ ሰባትእና  ስáˆáŠ•á‰µ አመታት á‹áˆµáŒ¥ ብቻ á£áˆˆáˆ¨áˆƒá‰¥ የተጋለጠዠገብሬ ከ20 እስከ 30 ሚሊዮን á‹°áˆáˆ¶áŠ ሠá¢á‹áˆ… á‰áŒ¥áˆ ከአንድ የአáሪካ አገሠጋሠየሚáŠáŒ»áŒ¸áˆ የá‰áŒ¥áˆ አሃዠáŠá‹ á¢
በእንደዚህ አá‹áŠá‰µ የኢኮኖሚ እና የáŒá‰¥áˆáŠ“ እድገት ባለባት አገሠá‹áˆµáŒ¥ የያራ á‹á‹áŠ•á‹´áˆ½áŠ• ለህወሃት አመራሠአባላት እና ወዳጆች የሚያቀáˆá‰ ዠየሽáˆáˆ›á‰µ ገንዘብ á£áˆáŠ•áŠ• ያመለከተ áŠá‹ እንዴትስ ሊሆን ቻለ ᢠáˆáŠ• አá‹áŠá‰µ  የስራ ድáˆáˆ» ተወጥተዠáŠá‹ ወ/ሮ እሌኒ ? ወá‹áˆµ የቀድሞዠጠቅላዠሚንስትሠየቅáˆá‰¥ ረዳት ሆáŠá‹ ስላገለገሉ የተበረከተላቸዠየያራ á‹á‹áŠ•á‹´áˆ½áŠ• ስጦታ ? በእንደáŠá‹šáˆ… አá‹áŠá‰¶á‰½ የስጦታ ዙሪያ ላዠáˆáŠ•áˆ አá‹áŠá‰µ የáˆáˆáˆáˆ«á‹Š ስራ ባá‹áŠ¨áŠ“ወንባቸá‹áŠ• መንáŒáˆµá‰µ ከመቀበሠወደኋላ የማá‹áˆ እንደሆአá‹á‰³á‹ˆá‰ƒáˆ á¢á‰ ተለá‹áˆáŠ¥á‰µ  የወያኔ መንáŒáˆµá‰µ ገንዘብ áˆá‹á‹áŒ¥ እና መሬት ሽያጠወደ ተባለበት ቦታ አá‹áˆ›áˆšá‹«á‰¸á‹áŠ•  በማዞሠየሃገሪቱን አንጡራ ሃብቶች áˆáˆ‰ እስከመሸጥ መለወጥ á‹°áˆáˆ°á‹‹áˆá¢ በáŒá‰¥áˆáŠ“á‹ áˆáˆ›á‰µ ያለዠአሰራሠእስካáˆáŠ• ድረስ ካለዠችáŒáˆ አንጻáˆáŠ“ ከድህáŠá‰±áˆ ባሻገሠሃገሪቱ በከáተኛ የኑሮ እና የኢኮኖሚ አዘቅት á‹áˆµáŒ¥ ገብታለች á¢á‰ ሃá‹áˆˆáŠ› á‹áŒ¥áˆ¨á‰µ á‹áˆµáŒ¥ ያለችá‹áŠ• ኢትዮጵያን የá–ለቲካዊ á‹á‹˜á‰µ ለመለወጥ በተለያዩ መንገዶች የህብረተሰቡን አሉታዊ እና አወንታዊ ተጽእኖዎች ለመቀáˆá‰ ስ የሚያመች ዘዴ መáˆáŒ ሩ አáŠáŒ‹áŒ‹áˆª ጉዳዠáŠá‹ á¢
ለወ/ሮ ኢሌኒ የሽáˆáˆ›á‰µ ስአስራትን አስመáˆáŠá‰¶ ያራ á‹á‹áŠ•á‹´áˆ½áŠ• እንደሚለዠከሆአ$60.000 የሽáˆáˆ›á‰µ ስጦታ ከዋንቻ እና የዲá•áˆŽáˆ› ሰáˆá‰°áŠáŠ¬á‰µ ጋሠሲኖረዠስድሳ ሺህ ብሩን ለáˆáˆˆá‰µ ከáሎ ለáˆáˆˆá‰µ የአáሪካ ተሸላሚዎች እንደሚሸáˆáˆ አረጋáŒáŒ¦áŠ ሠአንደኛዋ ዶ/ሠአáŒáŠáˆµ አሊባታ የሚባሉ የáŒá‰¥áˆáŠ“ እና እንሰሳት እáˆá‰£á‰³ ሚንስትሠየሆኑ ሲሆን á‹œáŒáŠá‰³á‰¸á‹ ሩዋንዳዊት ናቸዠáˆáˆˆá‰°áŠ›á‹‹ ዶ/ሠኢሌኒ ናቸዠየዶ/ሠኢሌኒን ስንመለከት áŒáŠ• ሽáˆáˆ›á‰±áŠ• ሊያገኙበት የቻሉበት የቡና áˆáˆá‰µáŠ• በከáተኛ ደረጃ ቀድሞ ከáŠá‰ ረበት በበለጠáˆáŠ”ታ አሳድገá‹á‰³áˆ ሲሠያብራራሠá‹áˆ…ሠሆኖሠእኛሠሙሉ ቃሉን እንደዚህ በእንáŒáˆŠá‹áŠ›á‹ አስቀáˆáŒ áŠá‹‹áˆ á¢Reasoning behind Dr. Eleni Gabre-Madhin’s award
Dr. Eleni Gabre-Madhin is the founder and outgoing CEO of the Ethiopia Commodity Exchange (ECX). She is being awarded the prize for showing visionary and remarkable leadership in managing the transformation process toward an efficiently functioning market, especially for smallholder coffee producers in Ethiopia.
The ECX has had a far-reaching impact in Ethiopia in several areas of agriculture and in the lives of small farmers since its inauguration in 2008. Under her leadership, ECX’s growth has seen a strong increase in volumes every year, from trading 138,000 tons in the starting year 2008/2009 to 601,000 tons in 2011/2012. The value of ECX trades reached USD 1.2 billion in 2011/2012, representing up to USD 20 million per day. With a transparent and efficient market, the share of the final export price for coffee has risen from 38 percent to 65 percent, having a positive impact for 15 million coffee farmers in Ethiopia. At present, 12 percent of ECX membership is made up of farmer cooperatives, representing 2.4 million smallholder farmers. Dr. Gabre-Madhin was among The Africa Report’s “50 Women Shaping Africa” 2011, was named Ethiopian Person of the Year 2010 and was nominated for Outstanding Businesswoman of the Year 2010 by African Business. She received the African Banker Icon Award for 2012 እንዲህ ከሆአáŠáŒˆáˆ© ታዲያ ለáˆáŠ• የኢትዮጵያ ቡና አáˆáˆ«á‰½ ገበሬዎች ማህበሠእድገቱን አያሳየንሠ?ለáˆáŠ• የራሱን የሆአመáˆáˆáˆá‹« አቋá‰áˆž á£á‹¨áŒá‰¥áˆáŠ“á‹áŠ• áˆáˆ›á‰µ አያስá‹á‹áˆ á£á‹¨á‰¡áŠ“ ገበያዠእንዲህ ሰáቶ ሃገሪቱንሠለሽáˆáˆ›á‰µ የሚያበቃ ከሆአáŒáŠ•á‰£áˆ ቀደሠተጠቃሚዠእና ተሸላሚዠገበሬዠእንጂ ዶ/ሠኢሌኒ ሊሆኑ ባáˆá‰°áŒˆá‰£ áŠá‰ ሠᢠአመት ለáቶ ጥሮ áŒáˆ® ላቡን አáስሦ የáˆáˆá‰±áŠ• á‹áŒ¤á‰µ በጥሩ áˆáŠ”ታ የማያገኘዠያገሬ ህá‹á‰¥ መች á‹áˆ†áŠ• የዚህ እድሠእጣ áˆáŠ•á‰³ የሚወጣለት ? ወá‹áˆµ ገንዘብ ካለህ በአáˆáˆ«á‰½ ገበሬዠስሠáˆá‰µáˆ°á‹¨áˆ áŒá‹µ á‹áˆ‹áˆ ?ለዚህ ሽáˆáˆ›á‰µ አáˆáŠ•áˆ ተጠያቂዠየያራ á‹á‹áŠ•á‹´áˆ½áŠ• ሲሆን áŒá‰¥áˆáŠ“ áˆáˆ›á‰µ á£áˆ›áˆáˆ¨á‰µ እና አáˆáˆ«á‰½ áˆá‹©áŠá‰±áŠ• ማወቅ ተገቢ ሲሆን ወደ á‹áŒ የሚወጡት የቡና áˆáˆá‰µ መጨመሠእና መቀáŠáˆµáˆ የሚለካዠከገበሬዠወቅታዊ የኑሮ áˆáŠ”ታ እና የáŒá‰¥áˆáŠ“ ዘáˆá የእድገት ወá‹áˆ የስራ ጥረት ቅáˆáŒ¥áና እንጂ የዶ/ሠእሌኒ የወረቀት ማሸጠስራ እንዳáˆáˆ†áŠ ሊታወቅ የሚገባ áŠá‹á¢á‰ ሌላ በኩሠየኢትዮጵያ ቡና ገበያ áˆáˆá‰µ ከገበሬዠከተወሰደ በኋላ በማከማቻዎቻቸዠበማስመጥ á£áŠ¥áŠ•á‹° እሌኒ ላሉት የጊዜዠባለሃብቶች በማከá‹áˆáˆ የስራ ድሠተቆናጠጡ ስኬትን አመጡ እያሉ ከማወደስ á‹áˆá‰… á£á‹¨áˆµáˆ« áˆáŒ ራን ለጀመሩት ታላላቅ የሃገራችን ገበሬዎች áŠá‰¥áˆ©áŠ• ባወረስናቸዠá£áˆˆáŠáŒˆá‹ የሚሆáŠá‹áŠ•áˆ የáˆáˆá‰µ ስራ እና ትáˆá áŒá‰¥áˆáŠ“ንሠባሳየን መáˆáŠ«áˆ áŠá‰ ሠáŠáŒˆáˆ áŒáŠ• á‹‹áŠáŠ“ ሰሪá‹áŠ• ከማወደስ á‹áˆá‰… ገንዘብ እና ስሠያለá‹áŠ• መገንባት የለመደዠየዚህ አለሠአሰራሠመች á‹áˆˆá‹ˆáŒ¥ á‹áˆ†áŠ• ᢠአáˆáŠ•áˆ የወá‹á‹˜áˆ® ኢሌኒ ሽáˆáˆ›á‰µ ተገቢ ሊሆን እንደማá‹á‰½áˆ áˆáŠ•áˆ ጥáˆáŒ¥áˆ የለá‹áˆ á¢áˆ™áˆ‰á‹áŠ• የያራ á‹á‹áŠ•á‹´áˆ½áŠ• ሪá–áˆá‰µ አስመáˆáŠá‰¶ ከዚህ በታች አቅáˆá‰ áŠá‹‹áˆ ያንብቡት እናመሰáŒáŠ“ለን ማለዳ ታá‹áˆáˆµ á‹áŒáŒ…ት áŠááˆá¢
|
Average Rating