Print
Email
0
0
Read Time:31 Minute, 19 Second
በሰሎሞን ተሠማ ጂ. (semnaworeq)
የአንድ ሀገሠህá‹á‰¥ በጦሠሜዳ áŒáŠ•á‰£áˆ የመጣበትን ወራሪ ጠላት መáŠá‰¶ በድሠአድራጊáŠá‰µ ቢወጣ ባለድሠመሆኑ እሙን áŠá‹á¡á¡ ድሉ በወታደራዊዠጦáˆáŠá‰µ የመጨረሻá‹áŠ• ትáŒáˆ አድáˆáŒŽ ለማሸáŠá‰ áˆáˆµáŠáˆ áŠá‹á¡á¡ በባህሉና በማንáŠá‰± በኩሠáŒáŠ• የሚመገበá‹á£ የሚለብሰá‹áŠ“ የሚáŠáŒ‹áŒˆáˆá‰ ት ዘዬᣠወራሪዎቹ ትተá‹á‰µ የሄዱትን áˆá‹áˆ«á‹¥ ብኂሠáŠá‹á¡á¡ ጦáˆáŠá‰± ብáˆá‰± ብáˆá‰± የጦሠአበጋዞችን እንጂᣠቆራጥ የባህሠጠበቆችን ወá‹áˆ ስለባህáˆáŠ“ ስለሥáŠ-ጥበብ ተáˆáˆ¨á‹ የተዘጋጠኃá‹áˆŽá‰½áŠ• (áˆáˆ‚ቃን) ስላላዘጋጀᣠከá ያለ የጥበባዊ ሽንáˆá‰µ á‹áŠ¨á‰°áˆ‹áˆá¡á¡ የባዕዳንን áˆá‹áˆ«á‹¥ ባህሠበሲኒማና በመá‹áŠ“ኛ á‹áŒ¤á‰¶á‰½ እየተመገበየሚያድጠወጣት እንደáˆáŠ• አድáˆáŒŽ የራሱን ታሪአሊተáˆáŠ á‹á‰½áˆ‹áˆ? እንዴትስ የራሱን እሴቶች ዋጋ ሊሰጥ á‹á‰½áˆ‹áˆ? ስለሆáŠáˆ ወጣቱ  የá‹áŠ•á‰¥á‹µáŠ“ና የወላባáŠá‰µáŠ• ባህሪ ብሂሉ á‹«á‹°áˆáŒˆá‹‹áˆá¡á¡ የደቡብ አáሪካᣠየቬትናáˆá£ የላቲን አሜሪካንና የበáˆáŠ«á‰³ የመካከለኛዠáˆáˆµáˆ«á‰… አገሠሕá‹á‰¦á‰½ የጦሠሜዳ ወራሪዎቻቸá‹áŠ• በወኔ ቢመáŠá‰±áˆ ቅሉᣠየወረራቸá‹áŠ• የáˆá‹•áˆ«á‰£á‹Šá‹«áŠ• ባህሠማሸáŠá አáˆá‰»áˆ‰áˆá¡á¡ áˆáŠáŠ•á‹«á‰±áˆá£ ኤድዋáˆá‹µ ሳá‹á‹µá£Â Orientalismበተሰኘዠመጽáˆá‰ á‹áˆµáŒ¥ እንዳተተá‹á£ “መሪዎቹና ሕá‹á‰¡ ሙሉ ኃá‹áˆ‹á‰¸á‹áŠ• ጦáˆáŠá‰± ላዠአድáˆáŒˆá‹á‰µ ስለቆዩᤠታሪካቸá‹áŠ•á£ ባህላቸá‹áŠ•áŠ“ ማንáŠá‰³á‰¸á‹áŠ• በá‹áŠ•áŒ“ዔና በቀáˆá‰ -ቢስáŠá‰µáˆ ስለሚዘáŠáŒ‰á‰µ áŠá‹â€ á‹áˆ‹áˆá¡á¡
 
ኢትዮጵያዊያንሠየአድዋንና የአáˆáˆµá‰±áŠ• ዓመት የá€áˆ¨-ወረራ ትáŒáˆ ካካሄዱ በኋላ ታሪካቸá‹áŠ•áŠ“ ባህላቸá‹áŠ• እንዲዘáŠáŒ‰ የጣሊያን ወራሪዎችሠሆኑ ቆንስላዎቹ á‹«áˆá‰°á‰†áŒ በጥረት አድáˆáŒˆá‹‹áˆá¡á¡ á•áˆ®áŒáˆ°áˆ ሥáˆáŒá‹ ኃብለ ሥላሴ “ዳáŒáˆ›á‹Š አጼ ሚኒሊáŠá£ የአዲሱ ሥáˆáŒ£áŠ” መስራችâ€Â በተባለዠመጽáˆá‹á‰¸á‹ ላዠእንደገለጹት “የመጀመሪያዠየሲኒማ ቤት በአንድ የáˆáˆ¨áŠ•áˆ³á‹ ተወላጅ በ1890ዎቹ ተከáቶ የáŠá‰ ረ ቢሆንሠቅሉᣠበዚያን ጊዜ አዲስ አበባ á‹áˆµáŒ¥ የáŠá‰ ሩት የá‹áŒ አገሠሰዎች á‰áŒ¥áˆ መጠáŠáŠ› ስለáŠá‰ ረᣠያሉትሠሲኒማ ለማየት ስላáˆáˆáˆˆáŒ‰á£ ኢትዮጵያዊያኑሠቶሎ ስላáˆáˆˆáˆ˜á‹± ኪሳራ ላዠወደቀá¡á¡ የሲኒማ ቤቱ ባለቤትሠá‹áˆ… ንáŒá‹µ እንደማያዋጣዠስላወቀ መሣሪያá‹áŠ• ለኢጣሊያዠሚኒስትሠቺኮዲኮሳ ሸጠለት†(ገጽ 444)á¡á¡ ቺኮዲኮሳሠየሲኒማ ማሳያá‹áŠ•á£ አᄠሚኒሊአለአዲስ áŒáŠá‰µ የáŠá‰ ራቸá‹áŠ• ጉጉት ስለሚያá‹á‰… ገጸ በረከት አቀረበላቸá‹á¡á¡ በደስታሠተቀበሉትá¡á¡ አንድ የአáˆáˆ˜áŠ• ተወላጅ እያንቀሳቀሰዠለብዙ ጊዜ ንጉሱና ንáŒáˆµá‰²á‰± ሲኒማ ሲያዩ ከቆዩ በኋላ በድንገት ተሰናከለá¡á¡ አá‹á‰¶áˆžá‰¢áˆ á‹á‹ž የመጣዠእንድሊዛዊዠቤንትሌዠጠáŒáŠ–ት እንደገና መታየቱ ቀጠለ (á•/ሠሥáˆáŒá‹á¤ ገጽ 444)á¡á¡
በ1902 á‹“.ሠየመጀመሪያዠሲኒማ ቤት ቴድሮስ አደባባዠአጠገብ “á“ቲ†የሚሰኘዠሲሆን (የዛሬዠሜጋ አáˆáŠ ቴያትሠያለበት ቦታ ላá‹) የተከáˆá‰° ሲሆን ያቋቋሙትሠáˆáˆˆá‰± ወንድማማቾች áŠá‰ ሩá¡á¡ áˆáŠ•áˆ እንኳን የáˆáˆ¨áŠ•áˆ³á‹ ተወላጆች ቢሆኑᣠየጣሊያን á‹œáŒáŠá‰µ áŠá‰ ራቸá‹á¡á¡ ሕá‹á‰¡áˆ ሲኒማ ቤቱን “የሰá‹áŒ£áŠ• ቤት†እያለ áŠá‰ ሠየሚጠራá‹á¡á¡ ከ1908 እስከ 1926 á‹“.ሠድረስሠአáˆáˆµá‰µ ሲኒማ ቤቶች ተከáተዠሲኒማ ያሳዩ áŠá‰ áˆá¡á¡ የኢጣሊያ ወራሪዎች ወደአዲስ አበባ ሲገቡ ከሰá‹áŒ£áŠ• ቤት በስተቀሠáˆáˆ‰áˆ ሲኒማ ቤቶች ተቃጠሉ (የáŠáˆáˆ ማዳበሪያና መቆጣጠሪያ ዋና áŠááˆá£ ገጽ 4-7)á¡á¡
ሆኖሠወራሪዠኃá‹áˆ የሲኒማን ጠንከራ የá•áˆ®á“ጋንዳ መሣሪያáŠá‰±áŠ•áŠ“ ኃá‹áˆ‰áŠ• ስለተረዳ በአáŒáˆ ጊዜ á‹áˆµáŒ¥ የተቃጠሉትን ሲኒማ ቤቶች አድሶᤠሲኒማ ኢታሊያ (የዛሬዠሲኒማ ኢትዮጵያ áŠá‹)ᣠሲኒማ አáˆá’ሠ(አáˆáŠ•áˆ በቦታዠላዠአለ)ᣠሲኒማ ማáˆáŠ®áŠ’ (አáˆáŠ• የብሔራዊ ቲያትሠሕንრያረáˆá‰ ት ቦታ ላዠáŠá‰ áˆ)ᣠሲኒማ ቺንኮ ማጆ (አራት ኪሎ አዲስ አበባ ዩኒቨáˆáˆ²á‰² ሣá‹áŠ•áˆµ á‹áŠ©áˆŠá‰² ቅጥሠáŒá‰¢ á‹áˆµáŒ¥ á‹áŒˆáŠ áŠá‰ áˆ)ᣠሲኒማ ዲ መáˆáŠ«á‰¶ (የዛሬዠራስ ቴያትሠáŠá‹)ᣠሲኒማ ዲá–ላቮሮ (የተáŒá‰£áˆ¨ ዕድ ት/ቤት የáŠá‰µ ለáŠá‰± ህንრወስጥ) እና በድሬዳዋ ሲኒማ አáˆá’áˆáŠ“ ሲኒማ ማጀስቲ የተባሉትንᤠበáˆáˆ¨áˆ ሲኒማ ዲ ሮማንᣠበጅማና በጎንደሠእንዲáˆáˆ በደሴ ሲኒማ ቤቶችን የወራሪ ኢጣሊያን ሹማáˆáŠ•á‰µáŠ“ ዜጎቻቸዠከáተዠáŠá‰ áˆÂ (የáŠáˆáˆ ማዳበሪያና መቆጣጠሪያ ዋና áŠááˆá£ ገጽ 4-7)á¡á¡
ከላዠየቀረቡት ማስረጃዎች እንደሚያሳዩት ከሆáŠá£ በአድዋና በሌሎችሠየጦሠáŒáŠ•á‰£áˆ®á‰½ የተመከተዠየወራሪ ኢጣሊያ ኃá‹áˆá£ የኢትዮጵያá‹á‹«áŠ•áŠ• መንáˆáˆµáŠ“ ወኔ ለማኮላሸት ሲኒማን እንደትáˆá‰… የá•áˆ®áŒ‹áŠ•á‹³ መሣሪያ ስለመጠቀሙ áŠá‹á¡á¡ ታዳጊዎቹ ኢትዮጵያá‹á‹«áŠ•áˆ የራሳቸá‹áŠ• ታሪአሳያá‹á‰á£ የወራሪá‹áŠ• ኃá‹áˆ ስáˆáŒ£áŠ”ና ዕድገት ያለáˆáŠ•áˆ ከáˆáŠ«á‹ እንዲጋቱ ተደረጉá¡á¡ ስለሆáŠáˆá¤ “ሀᣠራስህን እወቅ!†የሚለዠመሪ-ቃሠተዘንáŒá‰¶ “ለᣠሌሎችን አጥና! ሌሎችንሠáˆáˆ°áˆ!†ወደሚሠአጓጉሠáˆáˆŠáŒ¥ አሽቆለቆለá¡á¡ á‹á‰£áˆµ ብሎáˆá£ “የሌሎችን ታሪáŠáŠ“ ኪáŠ-ጥበብ ኮáˆáŒ…ᣠየሌሎችንሠሥáŠ-ጥበብ ቅዳ!†ወደሚሠአዘቅት á‹áˆµáŒ¥ ጅዠብሎ ገባá¡á¡ á‹áŠ¼á‹ የመá‹áŒ«á‹ áŒáˆ‹áŠ•áŒáˆ የጠá‹á‰¸á‹ የáŠáˆáˆ ሰሪዎች በተለá‹á£ የጥበብ ባለሙያዎች በጅáˆáˆ‹ በሥመ-አáˆá‰²áˆµá‰µáŠá‰µ áŒáˆˆáˆ› á‹áˆµáŒ¥ ገብተዠá‹á‹°áŠ“በራሉá¡á¡
                        ***************************************
የáŠáˆáˆ “ዘá‹á‰¤â€ ማለት የáŠáˆáˆáŠ“ የሲኒማ “áˆáŠ•á‰µáŠá‰µâ€áŠ• ለመበየን የሚá‹áˆ ትáˆáŒ“ሜ áŠá‹á¡á¡ “áŠáˆáˆâ€ የተንቀሳቃሽ áˆáˆµáˆŽá‰½ áˆáˆ‰ የወሠስያሜ áŠá‹á¡á¡ ለብዙኃኑᣠ“áŠáˆáˆâ€ ማለት የእንáŒáˆŠá‹áŠ›á‹áŠ• ‘movie’ እንደማለት áŠá‹á¡á¡ የእንáŒáˆŠá‹áŠ›á‹ ‘movie’ áˆáˆ›á‹³á‹Š ባህáˆáŠ• እንጂ ጥበባዊáŠá‰µáŠ• አá‹áŒˆáˆáŒ½áˆá¡á¡ የáˆáˆ¨áŠ•áˆ³á‹áŠ›á‹ ሲኒማ (cinema) ስáˆá‹ˆ-ቃሉ እንደሚያመለáŠá‰°á‹ ከáŒáˆªáŠáŠ›á‹ ‘kineine’ ተንቀሳቃሽ áˆáˆµáˆ or ‘to move’ ጋሠየተወራረሰ áŠá‹á¡á¡ ተንቀሳቃሽ áˆáˆµáˆŽá‰¹áˆ ጥበባዊ ለሆአá‹á‹á‹³ እስከዋሉና ጥበባዊáŠá‰³á‰¸á‹áŠ•áˆ እስከጠበበድረስ “ሲኒማ†ናቸዠ(Anatomy of Film, 2005: 1-2)á¡á¡
የሲኒማáŠá‰µ ደረጃ ላዠየደረሱ áŠáˆáˆžá‰½ ሊያሟላቸዠየሚገባቸዠአራት áŠáŒˆáˆ®á‰½ አሉá¡á¡ አንደኛá£Â የመተረአዕá‹á‰€á‰µáŠ“ áŠáˆ…ሎት áŠá‹á¡á¡ ለመተረአደáŒáˆž የራስን ታሪአማወቅ ያስáˆáˆáŒ‹áˆá¡á¡ አንድ ሰዠየራሱን ታሪአሳያá‹á‰… አንደáˆáŠ• አድáˆáŒŽ የሌሎችን ታሪአለመተረአá‹á‰½áˆ‹áˆ? የራስን ታሪአማወበáˆáˆˆá‰µ ጠቀሜታዎች አሉትá¡á¡ በመጀመሪያᣠበራስ ታሪአላዠእáˆáŠá‰µ ለማሳደሠማስቻሉ áŠá‹á¡á¡ የራስን ታሪአአá‹á‰†áŠ“ አቀላጥᎠመተረአየሚችáˆá£ የሌሎችሠታሪአለመተረአá‹á‰½áˆ‹áˆ (ሃá‹áˆŒ ገሪማᣠ1996)á¡á¡ ቀጥሎáˆá£ የራስን ታሪአካለማወቅና ካለመተረአየሚመáŠáŒ© ችáŒáˆ®á‰½ ዞሮ ዞሮ ወደ ኩረጃና ወደ ጥራá‹-áŠáŒ ቅáŠá‰µ ስለሚከቱ á‹áŒ¤á‰± አደገኛ áŠá‹ የሚሆáŠá‹á¡á¡
የሲኒማáŠá‰µ ደረጃ ላዠየደረሱ áŠáˆáˆžá‰½ በáˆáˆˆá‰°áŠ›áŠá‰µ ሊያሟሉ የሚገባቸዠáŠáŒ¥á‰¥ አለᤠእáˆáˆ±áˆ ብሔራዊ እá‹áŠá‰µáŠ“ á‹á‰ ት እንዴት እንደሚሰáˆáˆ መረዳት áŠá‹á¡á¡ “እá‹áŠá‰µâ€ ሲባáˆáˆ የከያኒዠá‹áˆµáŒ£á‹Š እáˆáŠá‰µáŠ“ አቋሠከከያኒዠá‹áŒ«á‹ŠáŠ“ ከባቢያዊ እá‹áŠá‰³ ጋሠየታረቀና ስáˆáˆ እንዲሆን ማድረጠáŠá‹á¡á¡ ራሱ የማያáˆáŠ•á‰ ትን áŠáŒˆáˆ ለሌሎች መናገáˆáˆ ሆáŠá£ የሌሎችን እá‹áŠá‰µ áŠá‹¶ መሟገት ትáˆá‰ ባዶ áˆáˆá‹ áŠá‹á¡á¡ ብሎሠለá•áˆ®á“ጋንዳና ለወቅታዊ áጆታ ሰáˆáˆáŠ› ከመሆን አያድንáˆá¡á¡ መገናኛ ብዙኃን ዓባá‹-ዓባዠእያሉ ሲያላá‹áŠ‘ ሰáˆá‰¶á£ “ዓባá‹â€ ወá‹áˆ ናá‹áˆ ብሎ መስገብገብ ትáˆá‰ ባዶ áŠá‹á¡á¡ ስለባህሠበሠጉዳዠወቅታዊ አጀንዳ ሲሆንሠ“የባህሠበáˆâ€ ብሎ መጣደá ትá‹á‰¥á‰µ ላዠá‹áŒ¥áˆ‹áˆá¡á¡ እáŠá‹šá‹«áŠ• “áŠáˆáˆžá‰½â€ ከጥቂት አመታት በኋላ ዞሠብሎáˆÂ የሚያየዠተመáˆáŠ«á‰½ አá‹áŒˆáŠáˆá¡á¡ የáŠáˆáˆ ሰሪá‹áŠ•áˆ ለእá‹áŠá‰µ á‹«áˆá‰†áˆ˜áŠ“ ሸቃዠመሆኑን ያጋáˆáŒ£áˆá¡á¡
በወቅታዊ ጉዳዠላዠበስገብገብሠየáŠáˆáˆ ስራá‹áŠ• በተለá‹á£ የስáŠ-ጥበቡን ዘáˆá ባጠቃላዠቅጥ የለሽ (Formless) á‹«á‹°áˆáŒˆá‹‹áˆá¡á¡ ከአáˆáˆµá‰¶á‰µáˆ ጀáˆáˆ® እስካáˆáŠ• ድረስ የተáŠáˆ¡á‰µ የስáŠ-á‹á‰ ት ሊቃá‹áŠ•á‰µ እንደሚያስገáŠá‹á‰¡á‰µ ከሆáŠá£ ያለቅáˆáŒ½ áˆáŠ•áˆ á‹“á‹áŠá‰µ á‹á‰ ት መáŒáˆˆáŒ« መንገድ የለáˆá¡á¡ “ሲያዩት ያላማረ….†የሚለዠየሃገራችን አባባሠከንጽሕና ጋሠባቻ ሳá‹áˆ†áŠ• ከቅáˆáŒ½ ጋáˆáˆ ቀጥተኛ áŒáŠ•áŠ™áŠá‰µ አለá‹á¡á¡ ስለሆáŠáˆá£ ስáŠ-á‹á‰ ትን መረዳትና ለኪáŠ-ጥበባዊ ስራá‹áŠ•áˆ ተስማሚ ቅáˆáŒ½ መስጠት የአንድ ከያኒ áŒá‹´á‰³á‹ áŠá‹á¡á¡ “የáŠáˆáˆ á‹á‹˜á‰±áŠ“ የአቀራረብ ስáˆá‰±áˆ ስáŠ-ጽሑá‹á‹Š áŠá‹áŠ“ ቅáˆáŒ½áŠ“ ቅጥ ያስáˆáˆáŒˆá‹‹áˆá¤â€ á‹áˆ‹áˆ በáˆáŠ“áˆá‹µ ዲáŠÂ Anatomy of Film በተባለዠመጽáˆá‰ á‹áˆµáŒ¥á£ ገጽ 254-6 á‹áˆ˜áˆáŠ¨á‰±)á¡á¡
በሦስተኛ ደረጃáˆá£ አንድ የáŠáˆáˆ ሠሪ ስለቋንቋá‹áŠ“ በቋንቋዠአማካá‹áŠá‰µ ሊያስተላáˆáˆá‹ ስለሚáˆáˆáŒˆá‹ እá‹áŠá‰µáŠ“ á‹á‰ ት ትáŠáŠáˆˆáŠ› አቋሠሊኖረዠá‹áŒˆá‰£áˆá¡á¡ የብዙኃኑን ሕá‹á‹ˆá‰µáŠ“ አኗኗሠለማሳየት ተáŠáˆµá‰¶ የተንጣለለ የተá‹áˆ¦ ቪላና áŽá‰… ቤት á‹áˆµáŒ¥ መንከላወስ የቋንቋ እጥረትን ያስከትላáˆá¡á¡ ስለሆንᣠከያኒዠስለሚያá‹á‰€á‹áŠ“ እየኖረበት ስላለዠሕያወት ቢተáˆáŠ ያዋጣዋáˆá¡á¡ እá‹áŠá‰³á‹áŠ• በሚያá‹á‰€á‹áŠ“ በገባዠመáˆáŠ© ሌሎች እንዲያá‹á‰á‰µáŠ“ እንዲገባቸዠለማድረጠቋንቋና እá‹áŠá‰³ እንደሰáˆá‰£áŒ… አያጥረá‹áˆá¡á¡ የáˆáˆ¨á‹°á‰£á‰¸á‹ የዩኒቨáˆáˆ²á‰² á•áˆ®áŒáˆ°áˆ®á‰½áŠ“ á–ለቲከኞችᣠቀሳá‹áˆµá‰µáŠ“ ባለጸáŒá‰½ ላዠáŠáŒ¥ ከማለቱ በáŠá‰µ የራሱን ኑሮና ሕá‹á‹ˆá‰µá£ ታሪáŠáŠ“ እáˆáŠá‰µ መáˆáˆáˆ®áŠ“ ተáˆáˆ‹áˆáŒŽ መጻá ከáŒáˆá‰¥áŠá‰µ ያድናáˆá¡á¡ የá•áˆ®áŒáˆ°áˆ©áŠ• የመáŠáŒ½áˆ አደራረáŒáŠ“ አስተያየት ሳá‹áˆ˜áˆ¨áˆáˆ©á£ ወá‹áˆ የኢንቨስተሩን ሚስት የመዋቢያ á‰áˆ³á‰áˆµ አጠቃቀáˆáŠ“ አኳኋን ሳያጠኑᣠየአዛá‹áŠ•á‰±áŠ• የእጅና የáŠá‰µ እንዲáˆáˆ የሰá‹áŠá‰µ እንቅስቃሴዎች ከáŠáˆˆá‹›á‰¸á‹ ሳá‹áˆ¨á‹±áŠ“ ሳያá‹á‰ የተዋናዩ ላንቃና መንጋጋ á‹áˆµáŒ¥ ለመጠቅጠቅ መጀሠአጉሠáŠá‹á¡á¡ የáŠáˆáˆ ሠሪ መጀመሪያá‹áŠ‘ ስለባለታሪኮቹ ማንáŠá‰µáŠ“ ስለሚናገሩት ቋንቋሠበቅጡ ሊያá‹á‰… á‹áŒˆá‰£á‹‹áˆá¡á¡
በአራተኛ ደረጃáˆá£ አንድ የáŠáˆáˆ ሠሪ የáˆáŒ ራቸዠገጸ-ባህሪያት ባለዠህብረሰብᣠባህáˆá£Â  ተáˆáŒ¥áˆ®áŠ“ በስáˆá‹“ቱ ጉድáŽá‰½ ላዠየሚያáˆáŒ½ መሆን አለበትá¡á¡ ዓመáሠለበጎ áŠá‹á¡á¡ ለለá‹áŒ¥ áŠá‹á¡á¡ ወደ ለá‹áŒ¥ áŠá‹á¡á¡ የሰዠáˆáŒ… ታሪአየማያቋáˆáŒ¥ የለá‹áŒ¥ ሂደትና ትáŒáˆáˆ áŠá‹á¡á¡ የለá‹áŒ¥ ትáŒáˆ‰áŠ“ መáጨáˆáŒ¨áˆ©áˆ ስáˆáŒ£áŠ”ን ለማወጅ áŠá‹á¡á¡ ሥáˆáŒ£áŠ”ᣠየብዙ እሴቶች ድáˆáˆ áŠá‹á¡á¡ ሰዠወደ áትህᣠእኩáˆáŠá‰µá£ ሠላáˆá£ áቅáˆá£ እá‹áŠá‰µá£ áŠáƒáŠá‰µáŠ“ ሌሎችሠረቂቅ እሴቶች á‹áŠ•á‰µ ዓለሠሲáገመገሠá‹áŠ–ራáˆá¡á¡ በáŠáˆáˆ ወስጥ ያሉት ገጸ-ባህሪያትና áŠáˆáˆ™áˆ ሰብዓዊ á‹á‰ ትንና እá‹áŠá‰µáŠ• ለማáˆáŒ£á‰µ ስለሚታገሉና ስለሚያáˆáŒ¹ ሰዎች መሆን á‹áŒˆá‰ á‹‹áˆá¡á¡ ሲረገጡና ሲበደሉᣠ“በጄ!…..እሺ!….አሜን!….ወá‹áˆ ተመስጌን!†የሚሉ áˆáስáስ ባለታሪኮችን á‹á‹ž የሚáŠáˆ³ áŠáˆáˆ ሠሪ áˆáˆˆá‰µ áŒá‹µáˆá‰¶á‰½áŠ• áˆáŒ½áˆŸáˆá¤ አንደኛᣠየሰዠáˆáŒ… በለá‹áŒ¥ ጅረት á‹áˆµáŒ¥ ወደ ስáˆáŒ£áŠ” የሚያደáˆáŒˆá‹áŠ• በá‹áŒ£ á‹áˆ¨á‹µ የተሞላ ትáŒáˆáŠ“ᤠáˆáˆˆá‰°áŠ›áˆá£ ከያኒዠለሰብዓዊ á‹á‰ ትና áŠá‰¥áˆáˆ ያለá‹áŠ• á‹á‰…ተኛ áŒáŠ•á‹›á‰¤ ያሳያሉá¡á¡
ከላዠየጠቀስኳቸá‹áŠ• አራት áŠáŒ¥á‰¦á‰½ ቸለሠካáˆáŠ“ቸዠወደብሔራዊ የáŠáˆáˆ áŒá‰¥áŠ“ ዓላማ መቼá‹áŠ•áˆ አንደáˆáˆµáˆá¡á¡ ዛሬ በተስá‹áŠ“ በጉጉት ለሰዓታት áŠáˆáˆ ቤቶች ደጃá ላዠተሰáˆáŽ ለማየት የተáŠá‰ƒáŠá‰€á‹ ተመáˆáŠ«á‰¸áˆ ደብዛዠየጠá‹áˆá¡á¡ የተመáˆáŠ«á‰¹ ንቃተ-ሕሊናሠእያደገና እየጎለበተ áŠá‹á¡á¡ በTV-Africa á‹áŠ•á‰³á£ ደህና ደህና áŠáˆáˆžá‰½áŠ• በተለያዩ Channels በማየት ላዠáŠá‹á¡á¡ በተንቀሳቃሽ áˆáˆµáˆŽá‰½ በኩሠንቃተ-ሕሊናዠእያደገ áŠá‹á¡á¡ á‹“á‹áŠ–ቹንና ቀáˆá‰¡áŠ• ከተንቀሳቃሽ áˆáˆµáˆáŠ“ ከቴáŠáŠ–ሎጂ ጋሠእያለማመደ áŠá‹á¡á¡ አንድ ቀንᣠዛሬ ላዠየተሠሩለትንና የተሠሩበትን “áŠáŒˆáˆ®á‰½â€ አሽቀንጥሮ á‹áŒ¥áˆ‹á‰¸á‹‹áˆá¡á¡
***************************************
የአገራችን áŠáˆáˆ ሞካሪና ሠሪ “áŠáŠ• ባዮች†የáŠáˆáˆáŠ•áŠ“ የሲኒማቶáŒáˆ«áŠáŠ• ዘá‹á‰¤á‹Žá‰½ በቅጡ ሳá‹áˆ¨á‹±á£ ድáˆáŒ‰áˆµ ብለዠከገቡ በኋላ አጉሠመንáˆáˆ«áŒˆáŒ¥ ላዠናቸá‹á¡á¡ á•áˆ®áŒáˆ°áˆ ሃá‹áˆŒ ገሪማ በታኅሣሥ 2001 á‹“.ሠእንደገለጸá‹á£ “ወደ áŠáˆáˆ ድáˆáŒ‰áˆµ ብለዠየመጡት ወጣቶች በመáˆáŒ£á‰³á‰¸á‹ መበበረታታት አለባቸá‹á¡á¡ ሆኖáˆá£ áŠáˆáˆáŠ“ ሲኒማቶáŒáˆ«áŠ ከባድ ዋናተኛ መሆንንና የሲኒማ ቋንቋንሠመáˆáˆ˜á‹µ የáŒá‹µ á‹áˆáˆáŒ‹áˆá¡á¡ በተለá‹áˆ ‘ከቋንቋዠጋሠየእኔ ባህáˆáŠ“ የáˆáˆ ራዠáŠáˆáˆ ዘá‹á‰¤ እንዴት áŠá‹ የሚዛመደá‹?’ ብሎ áŠáˆáˆ ሠሪዠራሱን መጠየቅ አለበትá¡á¡â€
በአገራችን ለወጣቶች አእáˆáˆ® መደናበሠአንዱ ዋና áˆáŠáŠ•á‹«á‰µá£ ከá‹áŒ እየተáŒá‰ ሰበሰ የሚገባዠá‹á‰£á‹áŠ•áŠ¬ áŠáˆáˆáŠ“ ስáŠ-ጥሑá መሆኑ እሙን áŠá‹á¡á¡ ጥሩ ቴአትሠአቅáˆá‰¦ ብዙ ተመáˆáŠ«á‰½ ያጣ አንድ á‹áŠáŠ› ደራሲᣠ“አá‹áŠ“ለሠከáŠá‰¶áˆ áŠáˆ®á‹áŠ“ ከáŠá‰¥áˆ«á‹µ ቢት ጋሠመወዳደሠአáˆá‰½áˆá‰ ትáˆ!†ሲሠተደáˆáŒ§áˆá¡á¡ እá‹áŠá‰±áŠ• áŠá‹á¡á¡ áŠáŒˆáˆ áŒáŠ• áˆáˆ‹áŒŠ አለዠተብሎ á‹°áŒáˆž የባሕሠማዶá‹áŠ• á‹á‰£á‹áŠ•áŠ¬áŠ“ እንቶáˆáŠ•á‰¶ á‹“á‹áŠá‰µ በኢትዮጵያችንና በኢጥዮጵዩá‹á‹«áŠ•áˆ ዘንድ እንዲስá‹á‹ አያስáˆáˆáŒáˆá¡á¡ መáˆá‰€á‹µáˆ የለበትáˆá¡á¡ áŒá‰£á‰½áŠ• የሰብዓዊáŠá‰µáŠ• á‹á‰ ት የሚያሳáˆáˆá£ የአዲሲቱን ኢትዮጵያዊáŠá‰µ ባሕሪ የሚያጎለáˆáˆµáŠ“ የረቀቀ ሥáŠ-ጥበብ መሆን አለበትá¡á¡ “አዲሱን ኢትዮጵያዊáŠá‰µâ€ ሲባáˆáˆá£ ወደዕድገትና መሻሻሠለመገሥገሥ በá–ለቲካᣠበኢኮኖሚᣠበወታደራዊᣠማህበራዊና በሥáŠ-ጥበብ መስኮችሠየሚዋትተá‹áŠ• ሕá‹á‰¥ á‹áŒ£ á‹áˆ¨á‹µ መስታወት ሆáŠá‹ ማሳየት አለባቸá‹á¡á¡
áŠáˆáˆáŠ• ከመስታወት ጋሠየሚያመሳስሉት ብዙ የማáˆáŠáˆ²á‹áˆáŠ• áˆáˆˆáŒ የሚያቀáŠá‰…ኑ ሊቃá‹áŠ•á‰µ አሉá¡á¡Â  “በáŠá‰µ መስታወት አማካá‹áŠá‰µ አንድ ሰዠመáˆáŠ©áŠ• አá‹á‰¶áŠ“ መáˆáˆáˆ® ለማሳመሠá‹á‰½áˆ‹áˆá¡á¡ በáŠáˆáˆ አማካá‹áŠá‰µáˆ አንድ ሰዠወá‹áˆ ሕá‹á‰¥ መáˆáŠ©áŠ•á£ መንáˆáˆ±áŠ•á£ ሞራሉንና በጠቅላላዠአኗኗሩን ተመáˆáŠá‰¶áŠ“ ተመራáˆáˆ®á£ ስሕተቱን ለማረáˆáŠ“ ኑሮá‹áŠ•áˆ ለማቃናት áŠáˆáˆ የዋጋ ድáˆá‹µáˆ አለá‹â€ á‹áˆ‹áˆ‰á¡á¡ ለáŠá‹šáˆ… ሊቃá‹áŠ•á‰µ áŠáˆáˆ ከሰáŠá‹ ሕá‹á‰¥ ጋሠየመገናኛ ዘዴ (means of Communication) áŠá‹á¡á¡
á‹áˆ… እá‹áŠá‰µ áŠá‹á¡á¡ áˆáŠáŠ•á‹«á‰±áˆ áŠáˆáˆá¤ የስáŠ-ጽሑáንᣠየáŽá‰¶áŒáˆ«áŠáŠ•á£ የሙዚቃንና የዳንስንᣠየቲያትáˆáŠ•áŠ“ የሰáˆáŠ¨áˆ¥áŠ•á£ የስዕáˆáŠ•á£ የáˆá‰µáˆƒá‰µáŠ• (የአስማትን)ና የሌሎችንሠጥበባዊ ዘáˆáŽá‰½ ባንድáŠá‰µ አዋሕዶ የያዘ በመሆኑ “ሰባተኛዠስáŠ-ጥበብâ€Â ብለዠየሚጠሩትሠአáˆáŒ በ(ሲን ኩቢትá£History of Ideas በተባለዠመጽáˆá á‹áˆµáŒ¥ በገጽ 327 ላዠእንደገለጸá‹) áŠá‹á¡á¡ በተመáˆáŠ«á‰¹áˆ ዘንድ ከáተኛ የሆአáŒáˆá‰µ አለá‹á¡á¡ የáŠáˆáˆ ስራ ንáŒá‹µáŠ• ብቻ ሳá‹áˆ†áŠ•á£ ስáŠ-ጥበባዊ በሆአአቀራረቡ ከዋáŠáŠ›á‹Žá‰¹ የመገናኛ ብዙኃን ዘዴዎች መሃከáˆáˆ አንዱ áŠá‹á¡á¡ በመሆኑáˆá£ “የáŠáˆáˆ ሠሪዠከባድ ሕá‹á‰£á‹Š ኃላáŠáŠá‰µ ያለበት áŠá‹â€ á‹áˆ‹áˆ‰ የማáˆáŠáˆ²áˆµá‰µ áˆáˆˆáŒ አቀንቃአሊቃá‹áŠ•á‰µá¡á¡
á‹«áˆáˆ†áŠ á‹áˆ…ᣠአንድ ብሔራዊ áŠáˆáˆá£ መመሥረቱና የáŠáˆáˆ ስራ ሙከራዠመጀመሩ áˆáˆµáŒ‹áŠ“ና መደá‹áˆáˆ የሚገባዠቢሆንáˆá£ ቀጣዩቹ áŠáˆáˆžá‰½ አባት እንደሌለዠዲቃላ “…አባቷ ማáŠá‹?†ወá‹áˆ ….የራሳችን የመረጃና የደሕንáŠá‰µ ቤት እንደሌለን áˆáˆ‰ “FBI†ማለቱᣠወá‹áˆ የራሳችን የሚስጥáˆáŠ“ የማዕከላዊ ድáˆáŒ…ት እንደሌለን áˆáˆ‰ “CIA†መሆኑ ያስተዛá‹á‰£áˆá¡á¡ á‹á‰£áˆµ ብሎሠእንደወረደ The Mechanic የሚለá‹áŠ• “ሜካኒኩâ€á£ The Transporter የመለá‹áŠ• “ባለታáŠáˆ²á‹á£ ቅብáˆáŒ¥áˆ±â€ ማለቱᣠየáŠáˆáˆ ሥáŠ-ጥበባችን አንዳችሠብሔራዊ áŒá‰¥áŠ“ ዓላማ የሌለዠ“ድቅáˆâ€ መሆኑን ያሳብቃáˆá¡á¡ (á‹áŠ¼ áˆáˆ‰ ሃተታ የቀረበዠወደ áŠáˆáˆžá‰¹ á‹á‹˜á‰µáŠ“ መáˆá‹•áŠá‰µ ገና ሳንገባ áŠá‹á¡á¡ ወደዚህ ጉዳዠላዠበቀጣዮቹ ጽሑáŽá‰¼ ተራ በተራ እመለስባቸዋለáˆá¡á¡)
ብሔራዊ áŒá‰¥áŠ“ ዓላማ ያለዠáŠáˆáˆ ስለመደáˆáŒ€á‰± ጉዳዠተስá‹á‹¬áŠ“ እáˆáŠá‰´ በታዳጊ ወጣቶቹ ላዠáŠá‹á¡á¡ እá‹á‰€á‰µáŠ•áŠ“ ብሔራዊ ስሜትን ከጥበባዊáŠá‰µ ጋሠአጣáˆáˆ¨á‹ á‹•áብ-ድንቅ áŠáˆáˆžá‰½áŠ• እንደሚያሳዩን  የጸና á‹•áˆáŠá‰µ አለáŠá¡á¡ የáŠáˆáˆ ቋንቋን ከቲያትራዊ ቋንቋና ትወና ለá‹á‰°á‹ ያወá‰á£ የራሳቸá‹áŠ• ታሪáŠáŠ“ ባህሠበትáŠáŠáˆ የተረዱᣠታሪáŠáŠ• መተረአየሚችሉᣠእá‹áŠá‰µáŠ•áŠ“ á‹á‰ ት አጣáˆáˆ¨á‹ መመáˆáˆ˜áˆ የሚችሉᣠየሚናገሩትን ቋንቋና የባለ-ታሪኮቹንሠቋንቋ በደንብ ያወá‰á¤ ብሎሠለሰብዓዊ áŠá‰¥áˆáŠ“ á‹á‰ ት á‹•á‰á‰¥ ያላቸዠወጣቶች ወደመድረኩ በድንገት ብቅ እንደሚሉ አáˆáŒ ራጠáˆáˆá¡á¡ እንደሻንበሠአበበቢቂላ በባዶ እáŒáˆ«á‰¸á‹ ሮጠዠታሪአየሚሰሩ የáŠáˆáˆ ስáŠ-ጥበብ ባለድሎችን በቅáˆá‰¡ እናገኛለንá¡á¡ (የዚያ ሰዠá‹á‰ ለን!!!)
Happy
0 %
Sad
0 %
Excited
0 %
Sleepy
0 %
Angry
0 %
Surprise
0 %
Average Rating