Read Time:78 Minute, 39 Second
  የሽብራዊ ያገዛá‹Â ታሪáŠ
ሽብሠáˆáŠ•á‹µ áŠá‹? መንበረ ስáˆáŒ£áŠ• የተቆጣጠረ áŠáሠሽብሠሊáˆá…ሠá‹á‰½áˆ‹áˆ? በየትኛá‹áˆ ስሌት ለበጎሠተባለ ለሌላ ሽብáˆáŠ• የሚደáŒá አá‹áŠ–áˆáˆá¡á¡ አሸባሪዎች በáˆáˆµáˆáˆ ሆአበታማአáˆáˆµáŠáˆ ተረጋáŒáŒ¦á‰£á‰¸á‹ እኩዠተáŒá‰£áˆ«á‰¸á‹ ቢጋለጥ የሚያስከá‹á‹ አá‹áŠ–áˆáˆá¡á¡ የዛሬá‹áŠ• á‹áˆµá‰¥áˆµá‰¥ ያሸባሪዎች ተáŒá‰£áˆ ለመáˆá‰°áˆ½ በታሪአገዢዎች ዜጎቻቸዠላዠየáˆá€áˆ™á‰µáŠ•Â ሽብሠማስታወስ á‹áŠ–áˆá‰¥áŠ“áˆá¡á¡ አሸባሪዎች ንáሃን ናቸዠለማለት ሳá‹áˆ†áŠ• እንደ አብዮታá‹á‹«áŠ• መሳáˆá‹« áˆáŠá‹‹áˆ ወዠየሚለá‹áŠ• ለመመáˆáˆ˜áˆ á‹áˆ¨á‹³áŠ“áˆá¡á¡
 “ሰዎች አብዛኞቹ ማሰብ አá‹á‰½áˆ‰áˆá£ የቀሩት ማሰብ አá‹áˆáˆáŒ‰áˆá£ የሚያስቡት ከዚ የቀሩት እጅጠጥቂቶቹ በደንብ አያስቡáˆá¡á¡ እጅጠበጣሠጥቂት የሆኑት በቋሚáŠá‰µá£ በትáŠáŠáˆá£ በስáˆá‰³á‹Š መንገድና እራሳቸá‹áŠ• ሳያታáˆáˆ‰ የሚያስቡት -በረዥሠáŒá‹œ áˆáŠ¬á‰µ- እáŠá‹šáˆ… ናቸዠá‹á‹á‹³ የሚኖራቸá‹á¡á¡â€
ሮበáˆá‰µ ኸá‹áŠ•áˆˆá‹áŠ•Â (Robert Heinlein) – Paul J. Watson: Order Out of Chaos ላá‹á¡á¡
á–ሠኮሊንስ (Paul David Collins) መጣጥáŽá‰¹áŠ• ካáˆáˆ†áŠ መáƒáˆ…áቱን ማáŒáŠ˜á‰µ የተሳáŠáŠ• ተመራማሪ The Hidden Face of Terrorism: The Dark Side of Social Engineering, From Antiquity to September 11 ከተሰኘዠመá…ሃá‰Â በተቀáŠáŒ¨á‰ á‹ á…áˆá ላዠበዚህ ባለንበት ዘመናዊ ዓለሠየሚጎረብጥ እá‹áŠá‰µ ሲኖሠበáˆáŒ ራ á‹á‰€á‹¨áˆ«áˆ‰ á‹áˆ‹áˆá¡á¡ ከáŠá‹šáˆ… áˆáŒ ራዎች አንዱ ሽብሠማለት ያኮረበቡድኖች ተገንጥለá‹Â የá‹á‹áŠ“ንስና ሌላ አቅማቸá‹áŠ• በራሳቸዠበማሟላት የሚáˆá…ሙት ዘáŒáŠ“አተáŒá‰£áˆ áŠá‹ የሚለዠáŠá‹á¡á¡ የሽብሠየበላዠጠባቂዎች áŒáŠ• እንደ ጋáˆá‹®áˆ»á‹á‹«áŠ• ስá–ንሰሮች ሌሎች ለማመን የሚከብዱ አካሎች ናቸá‹á¡á¡Â የሽብሠእá‹áŠá‰°áŠ› áˆáŠ•áŠá‰µáŠ• ለመረዳት በታሪአየሚከሰቱት ዓበá‹á‰µ áŠáŠ•á‹áŠ–ች ያጋጣሚ ናቸዠከሚለዠየኦáŠáˆ»áˆ አተራረአመá‹áŒ£á‰µ ያስáˆáˆáŒ‹áˆá¡á¡ የሽብሠየመጀመáˆá‹«á‹ ወሳአገá…ታዠበዓብዩ የሚáˆá€áˆ˜á‹ የመንáŒáˆµá‰µ ሽብሠáŠá‹á¡á¡ áˆáˆˆá‰°áŠ› እንዲህ አá‹áŠá‰± ሽብሠመንáŒáˆµá‰µ የáŠá‹°áˆá‹áŠ• የማህበረ-á–ለቲካዊ á•áˆ®áŒ…áŠá‰µ ለማስáˆá€áˆ አብá‹áˆƒá‹áŠ• በማሸበሠየጥቂቶችን ጥቅሠማስጠበቂያ አካሠáŠá‹á¡á¡Â (Father Ignacio MartÃn-Baró “The Psychological Consequences of Political Terror” የላá‹áŠ›á‹ መá…ሃá ላዠየተጠቀሰá¡á¡)
“Fake Terror: The Road to Dictatorship” በሚለዠመá…ሃበሚካኤሠሪቬሮ (Michael Rivero) ᡠ“[ሽብáˆ]በመá…ሃበያለ ጥንታዊዠዘዴ áŠá‹á£ እስከ ሮሠáŒá‹œ ድረስ የሚመዘá‹á¡ የሚያስáˆáˆáŒ‰áˆ…ን ጠላቶች መáጠáˆá¡á¡â€ áŠá‹ á‹áˆˆá‹‹áˆ ሽብáˆáŠ•á¡á¡ (የላá‹áŠ›á‹ መá…ሃá) በዚህ áŠáሠá‹áˆ„ን መንáŒáˆµá‰³á‰µ ስá–ንሰሠየሚያደáˆáŒ‰á‰µáŠ• ሽብሠታሪአእንዳስሳለንá¡á¡ á‹áˆ…ን የáˆáŠ“á‹°áˆáŒˆá‹ ታሪአእá‹áŠá‰µ መሆኑ ያረጋገጠዠመንáŒá‰³á‰± ያመኑበትና ቅጥረኛ ታሪአá€áˆƒáŠá‹Žá‰¹ የáƒá‰á‰µáŠ• ዋቢ በማድረጠከተሰሩ ስራዎች áŠá‹á¡á¡ መንáŒáˆµá‰µ ያላመáŠá‰ ት የሽብሠጥቃት የመስከረሠ11ᣠ2001 ጥቃት áŠá‹á£ á‹áˆ…ን ደሞ በሚቀጥሉ መእራáŽá‰½ ማስተባበያቸዠደካማ ከመሆኑ የተáŠáˆ³ ሳá‹áŠ•áˆµ ተጠቅመን ቅጥáˆá‰±áŠ• እናስáŠá‰¥á‰£á‰¹áˆƒáˆˆáŠ•á¡á¡
ሮሠሲቃጠሠኒሮ ሲጫወት áŠá‰ áˆÂ – Nero Fiddled While Rome Burned
“áŠá‹µáˆá‹µâ€Â የሚለዠየእንáŒáˆŠá‹˜áŠ› ቃሠቫዮሊን መጫወት ወá‹áˆ ማáŒá‰ áˆá‰ ሠተብሎ እንዳገባቡ á‹áˆá‰³áˆ የሮማ ከተማ በእሳት በተያያዘችበት áŒá‹œ እብዱ ንጉሷ ኒሮ ቫዮሊን ሲጫወት áŠá‰ ሠá‹á‰£áˆ‹áˆá£ ለእንሊዘኛ ተናጋሪዠየተረáˆá‹ አባባáˆáˆ áˆáˆˆá‰µ ትáˆáŒ“ሜ አለá‹á¡ ሮሠስትቃጠሠኒሮ ቫዮሊን ሲጫወት አáˆá‹«áˆ ሲያáŒá‰ ረብሠáŠá‰ ሠየሚሠáŠá‹á¡á¡ የá–ሠዋትሰን (Paul J. Watson): Order Out of Chaosየሚለዠመá…ሃá ታሪኩን á‹áŠáŒáˆ¨áŠ“áˆá¡á¡
ኒሮ ከ54 እስከ 68 á‹“.ሠየገዛ ንጉስ ሲሆን አማካሪዎቹ በሞት ሲለዩት የá€á‰£á‹ ለá‹áŒ¥ አመጣᡠየሞት ቅጣት በማስቀረትᣠáŒá‰¥áˆ በመቀáŠáˆµá£ ባሮች ጌቶቻቸá‹áŠ• እንዲከሱ በመáቀድ የሚታወቀዠተወዳጅ ንጉስ ተቀየረá¡á¡ ብቻá‹áŠ• ስáˆáŒ£áŠ• ááሠመቆጣጠሩ ááሠá‹áˆ˜áˆá‹˜á‹ ጀመáˆá¡á¡ ሮሠከመቃጠሠበáŠá‰µ የጀመረዠእብደቱ በáŠáˆ…ደት የተጠረጠረ በሞት እንዲቀጣ የሚያዠህጠአስተላáˆáŽáˆ áŠá‰ áˆá£ በዚህሠá–ለቲካዊ ተáŽáŠ«áŠ«áˆªá‹Žá‰¹áŠ•á£ ሚስቱንና እናቱን ሳá‹á‰€áˆ© አስወáŒá‹·á‰¸á‹‹áˆá¡á¡ ሲያበሳጩት የáŠá‰ ሩት áŠáˆáˆµá‰µá‹«áŠ–ችን የሚያገáŠá‰ ትን ሰበብ ሲáˆáˆáŒáˆ áŠá‰ áˆá¡á¡ áŠáˆáˆµá‰µá‹«áŠ–ቹ áŒá‹›á‰²á‰± የáˆá‰µáŠ¨á‰°áˆˆá‹áŠ• የበሰበሰ ተáŒá‰£áˆ«á‰µáŠ“ የባእድ አáˆáˆáŠ®áŠ• ሲáŠá‰…በáŠá‰ áˆá¡á¡ የታሪአáˆáˆáˆ«áŠ• እሳት አደጋዠበሚጀáˆáˆá‰ ት áŒá‹œ ኒሮ ሮማ áŠá‰ ሠወá‹áˆµ አáˆáŠá‰ ረሠየሚለá‹áŠ• á‹áŠ¨áˆ«áŠ¨áˆ©á‰ ታáˆá£ በáˆáŒáŒ áŠáŠá‰µ áŒáŠ• እሳቱ ከáተኛ ደረጃ በደረሰበት áŒá‹œ ሮማ á‹áˆµáŒ¥ áŠá‰ áˆá¡á¡ ህá‹á‰¡ ሲሞት ቅኔ ሲá…áና ሲዘáን áŠá‰ ሠየሚያያቸá‹á¡á¡ አባባሉሠከዚህ áŠá‹ የመጣá‹á¡á¡
ኒሮ ሲጫወት ዘቦቹን ጎዳናዎቹን እንዲጠብá‰áŠ“ ቃጠሎá‹áŠ• ለመቆጣጠሠየሚደረጠሙከራ እንዲያጨናáŒá‰ ትእዛዠሰጥቷቸዠáŠá‰ áˆá¡á¡ ታዘን áŠá‹ በሚሉ ሰዎች እሳት የሚያዛáˆá‰± ችቦዎች ቃጠሎዠላዠሲጨáˆáˆ© ታá‹á‰°á‹‹áˆá¡á¡ በዚህሠáˆáŠáŠ•á‹«á‰µ እሳቱን ያስጀመረዠኒሮ እራሱ áŠá‹ የሚሠáŒáˆáŒáˆá‰³ ሊሰማ ችáˆáˆá¡á¡ በትáŠáŠáˆ ያስጀáˆáˆ¨á‹ ወá‹áˆ እንዲባባስ á‹áቀድ ሊያከራáŠáˆ á‹á‰½áˆ‹áˆá£ á‹áŒ¤á‰¶á‰¹ áŒáŠ• አያከራáŠáˆ©áˆá¡á¡ ኒሮ ለእሳቱ ወድያá‹áŠ‘ áŠáˆáˆµá‰µá‹«áŠ–ችን አወገዘá¡á¡ ብቸኛ ማስረጃዠአንዳንድ áŠáˆáˆµá‰µá‹«áŠ–ች ሌሎች áŠáˆáˆµá‰µá‹«áŠ–ች ላዠመስáŠáˆ¨á‹‹áˆ የሚለዠáŠá‹á¡á¡ á‹áˆ… ደሞ እንዲህ እንዲሉ ታስረዠከተሰቃዩ በá‹áŠ‹áˆ‹ የመጣ áŠá‹á¡á¡ በከተማዠየድሆች መኖáˆá‹« አካባቢ እሳቱ እንደመጀመሩ በዚሠአካባቢ የሚኖሩትን áŠáˆáˆµá‰µá‹«áŠ–ቹን መጠáˆáŒ ሠመሰረተ-እá‹áŠá‰µ (ሎጂáŠ) የተከተለ አá‹á‹°áˆˆáˆá¡á¡ ዓላማ ከáŠá‰ ራቸዠየኒሮን ቤተመንáŒáˆµá‰µáŠ• እንጂ የራሳቸá‹áŠ• መኖáˆá‹« ለáˆáŠ• ያቃጥላሉ? እáˆáˆ± áŒáŠ• የሚጠላá‹áŠ• የተዘበራረቀá‹áŠ• ቦታ አጥáቶ እንደገና እንደáˆá‰¡ áˆáŠžá‰µ መገንባት á‹áˆáˆáŒ áŠá‰ áˆá¡á¡ ቃጠሎ እንዳበቃ ከተማዋ እንደአዲስ ንድá ወቶላት መገንባት ጀመረችᣠለኒሮ áŠá‰¥áˆ ከሚገቡ አዳዲስ ቤተመንáŒáˆµá‰¶á‰½ ጋáˆá¡á¡ ማáˆáˆˆáŒ« የተደረጉት áŠáˆáˆµá‰µá‹«áŠ–ች áŒáŠ• እጅ እáŒáˆ«á‰¸á‹ ለሰáˆáŠ¨áˆµ (ለህá‹á‰¥ መá‹áŠ“ኛ) እየታዩ ባንበሶች ተቦጫáŒá‰€á‹ የሰዠችቦ áˆáŠá‹ áŠá‰ áˆá¡á¡ ከቃጠሎ ኒሮ áˆáˆˆá‰µ áŠáŒˆáˆ®á‰½áŠ• አትáˆááˆá¡á¡ ከተማዋን ዳáŒáˆ á‹«áŠáƒá‰µ ሲሆን ለስáˆáŒ£áŠ‘ ያሰጋá‹áŠ• እንቅስቃሴንሠወáŒá‰·áˆá¡á¡ ላáŒáˆ áŒá‹œ መንበረ ስáˆáŒ£áŠ‘ን ቢያጠናáŠáˆáˆ በረዥሠáŒá‹œ áŒáŠ• ከáˆáŒ£áˆª በቀሠአላመለጠáˆá£ የደረሰባቸዠáŒá እንደአጴጥሮስ እና ጳá‹áˆŽáˆµáŠ• ወደ ሰማእትáŠá‰µ አስቀá‹áˆ¯á‰¸á‹‹áˆá¡á¡ የሮሠሰዎች ሃዘኔታ á‹áˆ°áˆ›á‰¸á‹ ጀመáˆá£ የኒሮ ዘመንሠበ68 á‹“.ሠእራሱን ካጠዠበá‹áŠ‹áˆ‹ አበቃለትá¡á¡
ዲዮáŠáˆŠá‰µá‹«áŠ• – Diocletian
ዲዮáŠáˆŠá‰µá‹«áŠ• በ284 á‹“.ሠáŠá‰ ሠስáˆáŒ£áŠ• የያዘá‹á¡á¡ የወታደሮች ጀáŠáˆ«áˆáˆ የáŠá‰ ሠሲሆን ጨቋን አያያዠá‹áŒ ቀሠáŠá‰ ሠá‹áˆˆáŠ“ሠየá–ሠዋትሰን (Paul J. Watson): Order Out of Chaos የሚለዠመá…ሃáá¡á¡ መንáŒáˆµá‰±áŠ•áˆ ሲያካሂድ የáŠá‰ ረዠአንድ ጀáŠáˆ«áˆ ወታደሮቹን እንደሚá‹á‹›á‰¸á‹ አድáˆáŒŽ áŠá‰ áˆá¡á¡ ለáŒá‹›á‰²á‰± (ኢáˆá“የáˆ) ስáˆáŠ ት መáˆáŒ£á‰µ የሚችለዠየáŒáˆˆáˆ°á‰£á‹Š áŠáƒáŠá‰µ áŠá‰áŠ› በá‰áŒ¥áŒ¥áˆ ስሠከዋለ áŠá‹ ብሎ á‹«áˆáŠ• áŠá‰ áˆá¡á¡ በ301 á‹“.ሠከጀáˆáˆ˜áŠ–ችና ከሳሳኒዶች ጋሠየáŠá‰ ረዠá‹áŒŠá‹« ሲገባደድ ለጨቋአአገዛዙ ሰበብሠአብሮ ተቋጨበትá¡á¡ ጨቋአአገዛዙን ለማስቀጠሠአዲስ ጠላት አስáˆáˆˆáŒˆá‹á¡á¡ በáŒá‹œá‹áˆ ኢኮኖሚዠቀá‹áˆµ á‹áˆµáŒ¥ ገብቷሠበማለት የተጋáŠáŠ áŒá‰¥áˆ ጫáŠá¡á¡ ህá‹á‰¡áˆ ማንገራገሠጀመረá¡á¡ እንደ-ባáˆá‹« የሆኑት ዜጎቹን ድጋá ለማáŒáŠ˜á‰µ አዲስ ጠላት መገኘት áŠá‰ ረትá¡á¡ በመጀመáˆá‹« በተሳካ መáˆáŠ© ማኒካá‹á‹«áŠ•áŠ• ካሳደደ በá‹áŠ‹áˆ‹á£ አá‹áˆ« ጣቱን á‰áˆá‰áˆ ዘቅá‹á‰† áŠá‰±áŠ• ወደ áŠáˆáˆµá‰µá‹«áŠ–ች አዞረá¡á¡ á‹áˆ… የሆáŠá‹ ላለá‰á‰µ አስራ አáˆáˆµá‰µ አመታት ከናካቴዠረስቷቸá‹/ትቷቸዠከáŠá‰ ሠበኋላ áŠá‹á¡á¡ ላለá‰á‰µÂ 50 አመታት የáŠáˆáˆµá‰µá‹«áŠ–ች á‰áŒ¥áˆ በእጥá በመጨመሠከáŒá‹›á‰²á‰± አስሠመቶኛ á‹°áˆáˆ°á‹ áŠá‰ áˆá¡á¡ áˆáˆˆá‰µ ንጉሶች ተቀá‹áˆ¨á‹ áŠá‰ áˆá¡ የሰሜን áˆáˆµáˆ«á‰… ሚሰá–ታáˆá‹« የáˆá‰µáŒˆáŠ˜á‹ የኦáˆáˆ¶áŠ¢áŠ” (Osroene) ንጉስና የአáˆáˆ˜áŠ•á‹« ንጉስá¡á¡ በሮሠወታደሠá‹áˆµáŒ¥ ሲያገለáŒáˆ‰áˆ áŠá‰ áˆá£ በአካባቢያዊ አስተዳዳሪዎች ስáˆáˆ ሰራተኞች áŠá‰ ሩᣠበንጉሳዊዠሰራተኞች á‹á‰…ተኛ ቦታ ላá‹áˆ áŠá‰ ሩá¡á¡ ዲዮáŠáˆŠá‰²á‹«áŠ• ሰበብ á‹á‰³á‹¨á‹ ጀመáˆá¡á¡
በ302 á‹“.ሠበሶáˆá‹« አንቶá‹á‰½áŠ• ለስራ በሚጎበáŠá‰ ት ወቅት እንደáˆáˆ›á‹± የጣኦት አáˆáˆáŠ®á‹ በሚጠá‹á‰€á‹ መሰረት መስዋእትáŠá‰µ ሲያካሂዱ áŠá‰ áˆá¡á¡ áŠáˆáˆµá‰µá‹«áŠ–ቹሠዘወትሠእንደሚያደáˆáŒ‰á‰µ áŠá‰ ተá…ኖን ለማስራቅ እያማተቡ እንዲህ አá‹áŠá‰µ የጣኦት ተáŒá‰£áˆ መቃወሠጀመሩᡠከáŠá‹šáˆ… áŠáˆáˆµá‰µá‹«áŠ–ች ሮማáŠáˆµ የተባለ የሚታወቀዠáŠá‰ ረበትá¡á¡ ዲዮáŠáˆŠá‰²á‹«áŠ• ተበሳጨá¡á¡ የተሰዋá‹áŠ• እንሰሳ ሰá‹áŠá‰µ አካሎች እያየ የሚተረጉመዠበáŠáˆáˆµá‰µá‹«áŠ–ቹ ተá…እኖ áˆáŠáŠ•á‹«á‰µ ሊታየዠእንዳáˆá‰»áˆˆ á‹áŠ“ገራáˆá¡á¡ ዲዮáŠáˆŠá‰²á‹«áŠ• በመቆጣት በዘá‹á‹± አካባቢ ያሉ áˆáˆ‰áˆ መስዋእትáŠá‰µ ስáˆáŠ ት እንዲáˆá…ሙ á‹«á‹›áˆá¡á¡ በዚህሠትእዛዠማሳደዱን ለመጀመሠሰበብ አገኘá¡á¡ ሮማáŠáˆµ áˆáˆ‹áˆ± ተቆáˆáŒ¦ ለአንድ አመት በወህኒ ማቀቀá¡á¡ በáŒá‹œá‹áˆ ዲዮáŠáˆŠá‰²á‹«áŠ• áŠáˆáˆµá‰µá‹«áŠáŠ–ች ለመንáŒáˆµá‰µ አማáˆáŠá‰µ መስዋእትáŠá‰µ እንዲáˆá…ሙ አáˆá‹« ቅጣት እንዲቀበሉ አዘዘá¡á¡ የንጉሱ áˆáŠá‰µáˆáˆ ጋሌሪየስ(Galerius) ቤተመንáŒáˆµá‰µ ቢቃጠሠዘመቻዠእንደሚጧጧáለት á‹áˆ˜áŠáˆ¨á‹‹áˆá£ በ16 ቀናት á‹áˆµáŒ¥Â እንዳጋጣሚ áˆáˆˆá‰´ ኒቆመድያ የሚገኘዠቤተመንáŒáˆµá‰± ቃጠሎ ደረሰበትá¡á¡ ወድያዠáŠáˆáˆµá‰µá‹«áŠ–ቹ ተወቀሱá¡á¡ áŠáˆáˆµá‰µá‹«áŠ–ች መሰባሰብ ተከለከሉá¡á¡ መá…ሀá ቅዱስ ተሰብስቦ ተቃጠለá¡á¡ የáŠáˆáˆµá‰µá‹«áŠ–ቹን ጥá‹á‰°áŠáŠá‰µ ተታሎ ያመአህá‹á‰¥ በሚገá‹á‹á‰¸á‹ አራዊቶች ተበሉá¡á¡ ሌሎቹ ታስረዠአንድ የጣኦት መስዋእትáŠá‰µ ስáŠáˆµáˆáŠ ት ከáˆá€áˆ™ ትለቀቃላችሠተባሉá¡á¡ አብዛኞቹ አáˆá‰°á‰€á‰ ሉትáˆá£ ዲዮáŠáˆŠá‰²á‹«áŠ• áŠáˆáˆµá‰µá‹«áŠ–ቹን ለመከá‹áˆáˆ ያላደረጉትን መስዋእትáŠá‰µ አደረጉ የሚሠáˆáˆáŠá‰µ á‹«á‹°áˆáŒá‰£á‰¸á‹ ጀመáˆá¡á¡ á‹áˆ… እስከ 305 á‹“.ሠድረስ ቀጠለᣠበዚህን áŒá‹œ áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ–ችን ሙሉ ለሙሉ ለማጥá‹á‰µ በማá‹á‰»áˆ መáˆáŠ© በáŒá‹›á‰²á‰± ተስá‹áተዠáŠá‰ áˆá¡á¡ በ305 á‹“.ሠአáˆá‰£áŒˆáŠáŠ‘ ታሞ ሞተá¡á¡ áˆáŠá‰µáˆ‰ ጋሌሪየስ ከáˆáŠ¥áˆ«á‰¡ áŒá‹›á‰µ áˆáŠá‰µáˆ ንጉስ ከáŠá‰ ረዠኮንስታንተá‹áˆµ ጋሠበመሆን መáŒá‹›á‰µ ጀመረá¡á¡ በ306 á‹“.ሠኮንስታትየስ በጦሠአá‹á‹µáˆ› ሞተᣠáˆáŒáˆ ኮንስታንታá‹áŠ• ተካá‹á¡á¡Â በዲዮáŠáˆŠá‰²á‹«áŠ• የተጨáˆáŒ¨á‰á‰µ በሺዎች የሚቆጠሩ áŠáˆáˆµá‰µá‹«áŠ–ች በከንቱ አáˆáˆžá‰±áˆá¡á¡ ኮንስታንታá‹áŠ• የመጀመáˆá‹«á‹ áŠáˆáˆµá‰µá‹«áŠ• ንጉስ በመሆን ዓለáˆáŠ• ቀየረá¡á¡
የባሩዱ ሴራ (Gunpowder Plot)
በእንáŒáˆŠá‹›á‹á‹«áŠ• ቀን መá‰áŒ áˆá‹« ላዠእስከዛሬ ድረስ የጋዠá‹á‹áŠ¨áˆµ ቀን (Guy Fawkes’ Day) ተብሎ የሚታሰበዠህዳáˆÂ 5á£1605 ላዠየተመዘገበዠለá–ለቲካዊ ትáˆá የተቀáŠá‰£á‰ ረዠየሽብሠá‹áˆŽáŠ• እናገኛለንá¡á¡ ዌብስተሠታáˆá•áˆˆá‹Â /Webster Tarplayá¡Â 9/11 Synthetic Terror Made in USA በሚለዠመá…ሃበታሪኩን ያስታá‹áˆ°áŠ“áˆá¡á¡ በወቅቱ ንጉስ የáŠá‰ ረዠቀዳማዊ ጀáˆáˆµ ስትዋáˆá‰µ በስብእናዠስኮትላንድንና ኢንáŒáˆ‹á‹µáŠ• ያዋሃደ á•áˆ®á‰´áˆµá‰³áŠ•á‰µ áŠá‰ áˆá£ á‰áŠ•áŒ® የካቶሊአሃá‹áˆ ከሆáŠá‰½á‹ ስá”ን ጋሠስáˆáˆáŠá‰µ የሚያወáˆá‹µá‰ ትን መንገድ ሲያáˆáˆ‹áˆáŒ áŠá‰ áˆá¡á¡ እንáŒáˆŠá‹ á‹áˆµáŒ¥ ካሉ ካቶሊኮች ጋáˆáˆ የመቻቻሠእáˆáˆáŒƒá‹Žá‰½áŠ• ሲወስድ áŠá‰ áˆá£ በሰሜን የáŠá‰ ሩት ባላባቶች በáŒá‹œá‹ ለሮማ ታማአáŠá‰ ሩá¡á¡ ለáŒáˆ‹á‰¸á‹ ጥቅሠእንደሚያገኙ ተስዠያደረጉ የቬኔሽያ á‰áŠ•áŒ®á‹Žá‰½ የላኳቸዠሰላዮች ጄáˆáˆµáŠ• ከስá”ን ጋሠሊያጋጩ መንቀሳቀስ ጀመሩá¡á¡ ለáŠáˆ±áˆ ካቶሊኮች መንáŒáˆµá‰µ ቢያሳድዳቸዠእንደሚጠቀሙበት አሰሉá¡á¡ ከáŠá‹šáˆ… ጦሠናá‹á‰‚ዎች ዋናዠበዘá‹á‹³á‹Šá‹ ገዢ ስሠቻንስለሠ(ጠ/ሚኒስትáˆ) የሆáŠá‹ የሳሊስበሬ መኳንንት የáŠá‰ ረዠሎáˆá‹µ ሮበáˆá‰µ ሴሲáˆÂ (Lord Robert Cecil) áŠá‹á¡á¡ á‹áˆ… ሰዠእቅዶቹ ንጉሱ እንዲቀበሠየተጠቀመበት ዘዴ ሽብሠáŠá‰ áˆá¡á¡ ራሱን ከትእá‹áŠ•á‰± በስተጀáˆá‰£ በመደበቅ በህቡእ ካቶሊኮችን መቀስቀስ ጀመረᣠከáŠá‹šáˆ… ዋናዠሎáˆá‹µ ቶማስ ááˆáˆ²áŠ•Â (Thomas Percy) áŠá‰ ሠየተንኮሠቀለበቱ á‹áˆµáŒ¥ የከተተá‹á¡á¡ á‹áˆ…ን ከáተኛ የካቶሊአቤተሰብ በመጠቀሠá…ንáˆáŠ›áŠ“ ጀብደኛ የሆኑ ገራገሠካቶሊኮችን በተዘዋዋሪ በማሰባሰብ የሽብሠቡድን መጠንሰስ ጀመረá¡á¡ ከáŠá‹šáˆ… ሞኞች አንዱ ጋዠá‹á‹áŠ¨áˆµ áŠá‹á¡á¡ ቶማስ ááˆáˆ² አáŠáˆ«áˆª ካቶሊአáŠá‹ ቢባáˆáˆ እá‹áŠá‰± áŒáŠ• áˆáˆˆá‰µ ሚስቶች የáŠá‰ ሩት ሰዠáŠá‹á¡á¡
እኚህ á…ንáˆáŠ› ካቶሊኮች á“áˆáˆ‹áˆ›á‹ አካባቢ ካለ ቤት áˆá‹µáˆ ለáˆá‹µáˆ በመቆáˆáˆ ከተከራዩት የá“áˆáˆ‹áˆ›á‹ áˆá‹µáˆ ቤት በኩሠበመá‹áŒ£á‰µ áˆá‹µáˆá‰¤á‰±áŠ• በተቀጣጣዠባሩድ (áˆáŠ•áŒ…) በመሙላት ንጉሱ ህዳሠላዠáˆáŠáˆ ቤቱን ለማስጀመሠበሚመጣበትና የባላባቶቹና የታችኛዠáˆ/ቤቶች በሚሰባሰቡበት ወቅት ማáˆáŠ•á‹³á‰µ የሚሠáŠá‰ áˆá¡á¡ ሆኖሠጋዠá‹á‹áŠ¨áˆµ ወንጀሉን በቀጠሮዠመሰረት እንደáŠáŒˆ ሊáˆá…ሠማታ ላዠወደ áˆá‹µáˆá‰¤á‰± ሲገባ በá‰áŒ¥áŒ¥áˆ ስሠá‹áˆŽ ከሸáˆá¡á¡ á‹á‹áŠ¨áˆµáŠ“ ቡድኑ ተሰቃá‹á‰°á‹ በስቅላት ተገደሉᣠሌሎች የካቶሊአቀሳá‹áˆµá‰µáˆ ሰለባ ሆኑá¡á¡ ጄáˆáˆµ ካቶሊኮችን መቻቻሠየሚለá‹áŠ• እቅዱን ተወá‹á£ በመቀጠáˆáˆ ከስá”ንና á–áˆá‰±áŒ‹áˆ áŒá‹›á‰¶á‰½ ጋሠድáን áŠáለ ዘመን የáˆáŒ€á‹áŠ• ጦáˆáŠá‰µ እንáŒáˆŠá‹ ጀመረችᣠከዚህሠየብሪታንያ áŒá‹›á‰µ (ኢáˆá“የáˆ) á‹áˆá‹°á‰±áŠ• አገኘá¡á¡ የጋዠá‹á‹áŠ¨áˆµ ቀን “የእንቢ ለጳጳሱâ€Â /“no poperyâ€Â  እና ለስá”ን ጥላቻ የሚታስብበት በዓሠሆáŠá¡á¡
á‹áŠ• የባሩዱን ሴራ በተመለከተ የሱሳዊዠ(ጀስዊት-የካቶሊአቀሳá‹áˆµá‰µ ህቡእ ማህበáˆ) የሆáŠá‹ ጌራáˆá‹µ እንደሚከተለዠብሎታáˆá¡
“በáŒá‹œá‹ የáŠá‰ ረዠአስተዳደሠ(የሴሲáˆ) ለዓላማዠሲሠሴረኞቹ እቅዳቸá‹áŠ• እንዲáˆá…ሙ የሚያáŠáˆ³áˆ³á‰ ትን መንገድ አáŒáŠá‰·áˆ ወá‹áˆ ቢያንስ ከጅáˆáˆ© ጀáˆáˆ® የሚደረገá‹áŠ• እያወበለራሳቸዠጥቅሠየሚያገኙበት ደረጃ ላዠእስኪደáˆáˆµ ድረስ ሴራá‹áŠ• ሲንከባከቡና ሲጠብá‰á‰µ áŠá‰ áˆá¡á¡ áˆáŠ•áˆ እንኳ ትáŠáŠáˆˆáŠ› ባህáˆá‹«á‰±áŠ• ለመረዳት የሚከብደን ቢሆንሠሴረኞቹ ወá‹áˆ አብዛኞቹ ታላቅ ጉዳት ለማድረስ ብለዠከáˆá‰¥ á‹áˆ°áˆ© የáŠá‰ ሩ ለመሆኑ ጥáˆáŒ¥áˆ የለá‹áˆá¤ ሆኖሠáŒáŠ• ከáŠáˆ± የረቀበሴረኞች ባዘጋáŒá‰µ ጨዋታ የተታለሉ ተሳታáŠá‹Žá‰½ መሆናቸዠቢረጋገጥ’ኳ ከጥá‹á‰°áŠáŠá‰µ አá‹á€á‹±áˆá¡á¡â€Â Gerard, John, S.J. What Was the Gunpowder Plot? The Traditional Story Tested by Original Evidence
á‹áˆ… የዛሬ 406 ዓመት ስለተስተናገደ ሴራ በ1897 የተáƒáˆ á‹“.áŠáŒˆáˆáŠ• á‹°áŒáˆ˜á‹ ያንብቡት ዛሬ ላዠእየተሰራ ስላለዠየዓለሠአቀá‹á‹Šá‹ የሽብሠትእá‹áŠ•á‰µ የሚለዠብዙ አለá‹á¡á¡ á‹áˆ… መንáŒáˆµá‰µ አስተዳደሠስá–ንሰሠስለሚደረጠሽብሠየተሰጠጥሩ áቺ áŠá‹á¡á¡
እዚህ ላዠመጨመሠያለበት ቀዳማዊ ጄáˆáˆµ ስለሴራዠአስቀድሞ የሚያá‹á‰€á‹ áŠáŒˆáˆ እንዳáˆáŠá‰ ረ áŠá‹á¡á¡ ሴራዠያáŠáŒ£áŒ ረዠጄáˆáˆµ ላዠáŠá‰ áˆá¤ በአንድ በተáˆáˆˆáŒˆ የá–ሊሲ አቅጣጫ እንዲሄድ áŠá‹ ያደረጉትá¡á¡ ከድáˆáŒŠá‰± በá‹áŠ‹áˆ‹ ንጉሱ የሴሲሠእጅ áˆáŠ• ያህሠእንደáŠá‰ ረበት የተረዳ á‹áˆ˜áˆµáˆ‹áˆá¡á¡
የኦተስ የáˆáŒ ራ ሴራ
በ17ኛá‹Â áŠ/ዘመን መጨረሻ አá‹áˆ« የካቶሊአሃá‹áˆ ሆና የወጣችዠáˆáˆ¨áŠ•áˆ³á‹ áŠá‰ ረችá¡á¡ ዳáŒáˆ የእንáŒáˆŠá‹ á“áˆáˆ‹áˆ› አáˆáŠ• በእንáŒáˆŠá‹ ካቶሊáŠáŠ• ዳáŒáˆ ለማደስ እያሴረች ያለችዠáˆáˆ¨áŠ•áˆ³á‹ መሆኗን መስረጃ እንዳገኘ በአንድ አáŒá‰ áˆá‰£áˆª ታá‹á‰°áˆµ ኦተስ (Titus Oates) የተባለ መስካሪ ተደáˆáŒŽ ማስረጃ ቀረበá¡á¡ እንáŒáˆŠá‹ ዳáŒáˆ በá€áˆ¨ ጳጳሱ እንቅስቃሴ ተናጠች ካቶሊኮች ተገደሉ ታሪአእራሱን እየደገመ ቀጠለá¡á¡ በ1678 መጨረሻ ሴራዠተቀባá‹áŠá‰µ ከማáŒáŠ˜á‰µáˆ በላዠስለሴራዠመኖሠየማá‹á‰€á‰ ሠእንደ አገሠከሃዲ ተደáˆáŒŽ á‹á‰†áŒ ሠáŠá‰ áˆá¡á¡ á‹áˆ… የኦተስ ሴራ እየተባለ የሚታወቀዠáˆáŒ ራ በእንáŒáˆŠá‹ á‹áˆµáŒ¥ ሰብአዊ áˆáˆ…ራሄ እንዲጠዠያደረገ áˆáŒ ራ áŠá‰ áˆá¡á¡
የዚህ ታá‹á‰°áˆµ ኦተስ የተባለ አáŒá‰ áˆá‰£áˆª ሰዠáˆáŒ ራ ስá–ንሰሮች የáŠá‰ ረዠአንቶኒ አሽሊ ኩááˆá£ ሎáˆá‹µ ሻáትስበሪᣠየዊጠá“áˆá‰² መስራች እና CABAL የሚባለዠየá‰áŠ•áŒ®á‹Žá‰½ ካቢኔ አባሠየáŠá‰ ረዠáŠá‹á¡á¡Â CABAL የስማቸዠመጀመáˆá‹« ሲሆን አáˆáˆŠáŒá‰¶áŠ•á£ ባኪንáŒáˆƒáˆá£ አሽሊ እና ላá‹á‹°áˆá‹´áˆ የáŠá‰ ሩበት áŠá‹á¡á¡ áˆáˆ‹áˆµá‹á‹ ጆን ሎአየአሽሊ á€áˆƒáŠ áŠá‰ áˆá¡á¡ በ1679 ጫጫታዠመብረድ ጀመረᣠታá‹á‰°áˆµ ኦተስሠá‹áˆ¸á‰³áˆáŠ“ አáŒá‰ áˆá‰£áˆª መሆኑ ተደረሰበትá¡á¡ በዚህን áŒá‹œ ንጉሱ ቻáˆáˆˆáˆµ 2ኛ አሽሊ በáŠáˆ…ደት ወንጀሠááˆá‹µá‰¤á‰µ እንዲቀáˆá‰¥ አደረገá¡á¡ አሽሊ ብá‹áŠ• አáˆáˆáŒ¦ የሂወት ዘመኑን በጨረሰባት ሆላድ ተሰደደá¡á¡
አዶáˆá ሂትለáˆ
የዚህ ሰዠስሠበáŠá‰ የሚáŠáˆ³á‰ ትን ያህሠሴራዎቹ ባáŒá‰£á‰¡ አá‹áŒˆáˆˆááˆá¡á¡ የስኬቱ ሚስጥሠá‹á‹áŠ“ንስ ያደረጉትን áˆáŠ¥áˆ«á‰£á‹á‹«áŠ• á‰áŠ•áŒ®á‹Žá‰½ በáŠáሠአንድ አá‹á‰°áŠá‹‹áˆá¡á¡ ባገሠá‹áˆµáŒ¥ ዲሞáŠáˆ«áˆ²á‹áŠ• ሰáˆá‹ž እራሱን á‰áˆ¨áˆ ማለትሠ“መሪ†ለማድረጠየተጠቀመበት ስáˆá‰µ ሽብሠáŠá‰ áˆá¡á¡ የሽብሩ ሚስጥáˆáˆ ለሃገሪቱ ሳá‹áˆ†áŠ• ለሂትለሠታማአየሆኑ á–ሊሶች በኸáˆáˆ›áŠ• ጎሪንáŒÂ (Herman Goering) የá•áˆ¨áˆ½á‹« á–ሊስ ሃላአሲሆን በሃገሪቱ á–ሊስ እንዲገቡ መደረጉ áŠá‹á¡á¡Â እáŠá‹šáˆ… á–ሊሶች የመንáŒáˆµá‰µ ጠላትን እንዲጠሉ ተደáˆáŒˆá‹ የሚሰለጥኑ ናቸá‹á¡á¡
የá–ሠዋትሰን (Paul J. Watson): Order Out of Chaos የሚለዠመá…ሃá እንደሚከተለዠያስáŠá‰¥á‰ ናáˆá¡á¡Â በየካቲት 1933 ኸáˆáˆ›áŠ• ጎሪንáŒá£ ጆሴá ጎቤáˆáˆµ (á•áˆ®á–ጋንዳ ሚኒስቴáˆ) እና ሂትለሠየá“áˆáˆ‹áˆ›á‹áŠ• ህንრበእሳት የሚያáŠá‹±á‰ ት እቅዳቸá‹áŠ• አጠናቀá‰á¡á¡ ሶስቱሠከሺህ አመታት በáŠá‰µ የáˆá€áˆ˜á‹áŠ• የኒሮን ተáŒá‰£áˆ አጥንተዠáŠá‰ ሠማለት áŠá‹á¡á¡ በዚሠወሠማሪáŠáˆµ ቫን ደሠሉቤ የተባለ የአá‹áˆáˆ® ችáŒáˆ ያለበት የዳች ተወላጅ የመንáŒáˆµá‰µ ህንáƒá‹Žá‰½áŠ• የማቃጠሠእቅድ አáŠáŒá‰¦ በáˆáˆŠáŠ• á‹áˆµáŒ¥ ሲዘዋወሠáŠá‰ áˆá¡á¡ በሂትለሠá‰áŒ¥áŒ¥áˆ ስሠየገባዠá–ሊስ ሰá‹á‹¨á‹áŠ• ለማሰሠáቃደኛ አáˆáˆ†áŠáˆá¡á¡ በመጨረሻ ቫን ደሠሉቤ á“áˆáˆ‹áˆ› ጠባቂዎችን አስቶ በመáŒá‰£á‰µ ሸሚዙን አቀጣጥሎ á“áˆáˆ‹áˆ›á‹áŠ• ለማጋየት ሞከረá¡á¡ የጎሪንጠáŠáሠáˆá‹µáˆá‰¤á‰µ ከá“áˆáˆ‹áˆ›á‹ áˆá‹µáˆá‰¤á‰µ ጋሠየሚያገናአየáˆá‹µáˆáˆµáˆ መተላለáá‹« ተጠቅመዠየሂትለሠá–ሊሶች (SA) እና መሪያቸዠካáˆáˆÂ ኧáˆáŠáˆµá‰µÂ (Karl Ernst) ጋዠበማáˆáŠ¨áከá እሳቱን አባብሰዠበገቡበት ተመáˆáˆ°á‹ አመለጡá¡á¡ ሂትለáˆáŠ“ á•áˆ®á–ጋንዳ ሚኒስትሩ ቶሎ ብለዠለዚህ ተጠያቂዠኮሚኒስቶች እንደሆኑ አሳወá‰á¡á¡ ሂትለሠለጋዜጠኞችá¡Â “አáˆáŠ• በጀáˆáˆ˜áŠ• ታሪአየታላቅ ዘመን ጅማሮን እያያቹ áŠá‹á¡á¡ …á‹áˆ… እሳት የመጀመáˆá‹«á‹ áŠá‹á¡á¡â€Â ብáˆá‰¸á‹ áŠá‰ áˆá¡á¡ ከዚህ በá‹áŠ‹áˆ‹ á‹áˆ… “የኮሚኒስቶች ሴራ†በመገናኛ ተደጋáŒáˆž ተለáˆáˆá¡á¡ ሂትለáˆáˆ ከቃጠሎ በáŠá‰µ የተዘጋጀበትን áˆáˆ‰ áˆá€áˆ˜á£ ተቃዋሚዎቹን ማሰሠጨáˆáˆ®á¡á¡
ከቃጠሎዠበáŠáŒ‹á‰³á‹ ሂትለሠያስቸኳዠáŒá‹œ አዋጅ አስተላለáˆá£ áŠ áŠ•á‰€á… 48ን ስራ ላዠአዋለá¡- የáŒáˆˆáˆ°á‰£á‹Š áŠáƒáŠá‰¶á‰½áŠ•á£ የመናገáˆáŠ“ የመáƒá áŠáƒáŠá‰µáŠ•á£ የመሰብሰብ áŠáƒáŠá‰µá£ የá–ስታᣠየቴሌáŒáˆ«áና ቴሌáŽáŠ• áŒáŠ•áŠ™áŠá‰µ ሚስጥáˆáŠá‰µáŠ•á£ የቤት áተሻ ትእዛá‹á£ የንብረት መá‹áˆ¨áˆµáŠ“ የአጠቃቀሠገደብ ትዛዠባንቀá እንደተጠቀሰዠእስከተáˆá‰€á‹° ድረስ እንዲጣሱ የሚያá‹áŒ€á‹áŠ• áŠ áŠ•á‰€á… á‹ˆá‹°á‰µáŒá‰ ራ አስገባá‹á¡á¡ እንዲህሠáˆáŠ– ሂትለሠአáˆá‰£áŒˆáŠáŠ• á‰áˆ¨áˆ ለመሆን የሚያስችለá‹áŠ• áˆáˆˆá‰µ ሶስተኛ ድáˆá… ማáŒáŠ˜á‰µ አáˆá‰°á‰»áˆˆá‹áˆá¡á¡ ለዚህሠሂተለሠá•áˆ¬á‹šá‹°áŠ•á‰± ሂንደንበáˆáŒ ከዚህሠየባሱ አዋጆችን እንዲáˆáˆáˆ ጫና á‹áˆáŒ¥áˆá‰ ት ጀመáˆá¡á¡ በዚህሠስáˆá‰µ ናዚዎችን መá‹á‰€áˆµ በህጠየሚያስቀጣ ተáŒá‰£áˆ በማስደረáŒáŠ“ መከላከያᣠታዛቢ áˆáˆ«áŒ†á‰½Â (jury) እና የህጠአማካሪ የሌሉበት የወታደራዊ ááˆá‹µ ቤቶች በማቆሠየህá‹á‰¥ ተወካዮችን በáራቻ በማሸበሠመቆጣጠሠጀመረá¡á¡ አዲስ á“áˆáˆ‹áˆ› በሚመረጥበት ወቅት ሂትለሠየá‹áˆáŠ•á‰³ አዋጅን (Enabling Act) በáˆáŒ ረዠየáራቻ áˆáˆ…ዳሠስሠáˆáŠá‹ እንዲያá€á‹µá‰ በማድረጠህጋዊ አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ• ለመሆን ቻለá¡á¡ á‹áˆ… áˆáˆ‰ ሊሆን የቻለዠበዛች እሳት አደጋ ተጀáˆáˆ® áŠá‹á¡á¡
ዌብስተሠታáˆá•áˆˆá‹Â /Webster Tarplayá¡Â 9/11 Synthetic Terror Made in USA የሚለዠመá…ሃá ሂትለሠሽብáˆáŠ• የተጠቀመበት ህጋዊ አáˆá‰£áŒˆáŠáŠ• ለመሆን ብቻ አá‹á‹°áˆˆáˆ አብዛኛዠሰዠጦáˆáŠá‰µáŠ• እንደማá‹á‹°áŒá ስላወቀ ጦáˆáŠá‰µ የጀመረበት የá–ላንድ ወረራá‹áŠ•áˆ ሰበብ ባቀáŠá‰£á‰ ረዠሽብሠá‹áŒ¤á‰µ áŠá‰ ሠá‹áˆˆáŠ“áˆá¡á¡ በáŠáˆáˆ´ 1939 በጀáˆáˆ˜áŠ• ማáˆáˆšá‹« ቤት የሚገኙ ወንጀለኞች ቡድን በማሰባሰብ የá–ላንድ ወታደሮች መለዮ በማስለበስ á–ላንድ ድንበሠአቅራቢያ ከሚገአáŒáˆŒá‹Šá‰µá‹ ሬድዮ ጣብያ ወሰዳቸá‹á¡á¡ እáŠá‹šáˆ… መከረኞች ወደ ሬድዮ ጣብያዠተወስደዠተረሸኑá¡á¡ ሬሳቸá‹áˆ በሬድዮ ጣብያዠዙáˆá‹« ጥቃት ሲሰáŠá‹áˆ© እንደሞቱ እንዲመስሠተስተካከሎ ተበተáŠá¡á¡ ከዛሠየናዚ ሰዎች ሲተላለá የáŠá‰ ረá‹áŠ• á•áˆ®áŒáˆ«áˆ አቋáˆáŒ ዠበá–ሊሽ ቋንቋ á€áˆ¨-ጀáˆáˆ˜áŠ• ንáŒáŒáˆ መለáˆá ጀመሩá¡á¡ á‹áˆ… ቀá‹áŠ ተá‹áŠ”ት በá•áˆ®á–ጋንዳ ሚኒስትሩ መቶ áŒá‹œ ሲለáˆá ህá‹á‰¡ ከá–ላንድ ጋሠየማá‹á‰€áˆ¨á‹áŠ• ጦáˆáŠá‰µ እንዲቀበሠአደረገá‹á¡á¡ መስከረሠ1ᣠ1939 ጦáˆáŠá‰± ጀመረá¡á¡
ዘመቻ ኖáˆá‹á‹‰á‹µáˆµÂ / Operation Northwoods
አሜሪካን ወደአንደኛና áˆáˆˆá‰°áŠ› አለሠጦáˆáŠá‰µ ለማስገባት የተáˆá€áˆ™á‰µáŠ• ሴራዎች áŠáሠአንድ ላዠተመáˆáŠá‰°áŠ“ቸዋáˆá£ እáŠáˆ±áŠ• እያስታወስን እዚህ á‹°áŒáˆž ሶስተኛ የዓለሠጦáˆáŠá‰µ ሊያስጀáˆáˆ ብሎ የáŠá‰ ረá‹áŠ• እቅድ እናስáŠá‰¥á‰£á‰½áŠ‹áˆˆáŠ•á¡á¡ á‹áˆ… ዘመቻ ኖáˆá‹á‹‰á‹µáˆµÂ የተባለዠሰáŠá‹µ የወታደራዊ የበላዠመኮንኖች ጥáˆáˆ¨á‰µ ሊቀመንበሠየሆáŠá‹ ለá‹áˆ›áŠ• ሌሚንቲዘሠአጋሮቹ መኮንኖች ካስትሮን ከኩባ ለማስወገድ ያለመ የሽብሠዘመቻ እቅድ የያዘ ሰáŠá‹µ áŠá‹á¡á¡ የመኮንኖቹ ትáŠáŠáˆˆáŠ› áላጎት በá‹áˆ ለማወቅ áŒáˆá… አá‹á‹°áˆˆáˆá¡á¡ ከካስትሮ ጋሠጦሠመማዘዠእንደáˆáˆˆáŒ‰ áŒáŠ• áŒáˆˆá… áŠá‹á¡á¡ á‹áˆ… Body of Secrets ለሚለዠመá…ሃበሲመረáˆáˆ á‹á‹ ያደረገዠጄáˆáˆµ ባáˆáŽáˆá‹µÂ (James Bamford) የተባለ የቀድሞ የኤቢሲ ጋዜጠኛ áŠá‹á¡á¡ á‹áˆ… ሰáŠá‹µ ጦáˆáŠá‰±áŠ• የአሜሪካ ህá‹á‰¥ እንዲደáŒáˆá‹ አሜሪካ ላዠሽብሠመንዛትን እቅድ የያዘ áŠá‰ áˆá¡á¡Â ዘመቻ ኖáˆá‹á‹‰á‹µáˆµ ያሉት እቅዳቸዠበአሜሪካ ጎዳናዎች ላዠንáሃን ዜጎች እንዲገደሉᣠከኩባ የሚሰደዱ ባህሠላዠእንዲሰáˆáŒ¡á£ በዋሽንáŒá‰°áŠ• ዲሲᣠሚያሚና ሌሎች ቦታዎች የአሜሪካ ሰራዊት ከባድ የሽብሠማእበሠእንዲáŠá‹› የሚጠá‹á‰… ሰáŠá‹µ áŠá‰ áˆá¡á¡ ሰዎች ባáˆáˆá€áˆ™á‰µ የቦáˆá‰¥ ጥቃት እንዲጠየá‰á£ በተራቀቀ ቴáŠáŠ–ሎጂ አá‹áˆ®á•áˆ‹áŠ–ች እንዲጠለበወá‹áˆ ሰዠአáˆá‰£ አየሮች (በáˆá‰€á‰µ መቆጣጠáˆá‹« የሚáŠá‹±) በማáˆáŠ•á‹³á‰µ ኩባ ያደረገችዠበማስመሰሠለጦáˆáŠá‰µ áˆáŠáŠ•á‹«á‰µ ማáŒáŠ› የታቀዱ áŠá‰ ሩá¡á¡ መኮንኖቹ በወታደሮቻቸዠላá‹áˆ ሞት ከመሸረብ አáˆá‰°áˆ˜áˆˆáˆ±áˆá¡- ወዳጅ ኩባá‹á‹«áŠ•áŠ• የካስትሮ ደንብ áˆá‰¥áˆµ በማáˆá‰ ስ ጓንታናሞ ቤዠየሚገኘá‹áŠ• የአሜሪካ ባህሠሃá‹áˆ እንዲያጠበማድረáŒáˆ እንዳማራጠያቀáˆá‰£áˆá¡á¡
ዘመቻ ኖáˆá‹á‹‰á‹µáˆµ ታሪáŠáŠ•áˆ እንደማጣቀሻ በመጠቀሠለሽብሠáˆáŒ ራቸዠሃሳብ á‹«áˆáˆá‰ƒáˆ‰á¡- በ1898 በሃቫና ወደብ áንዳታ የደረሰባት ማá‹áŠ” (Maine) የáˆá‰µá‰£áˆˆá‹‹ የአሜሪካ የጦሠመáˆáŠ¨á‰¥ በማስታወስ በጓንታናሞ ቤዠየአሜሪካ መáˆáŠ¨á‰¥áŠ• በማáˆáŠ•á‹³á‰µ ኩባን መá‹á‰€áˆµ እንችላለን á‹áˆ‹áˆ‰á¡á¡ የማá‹áŠ” የጦሠመáˆáŠ¨á‰¥ በ1898 በáንዳታ መስመጧ አሜሪካ የመጀመáˆá‹«á‹áŠ• ኢáˆááˆá‹«áˆŠáˆµá‰µ ጦáˆáŠá‰µ እንድታረጠያረጋት ታሪአያስቀየረ áŠáˆµá‰°á‰µ áŠá‰ áˆá¡á¡ ለዚች መáˆáŠ¨á‰¥ መስመጥ ስá”ኖች ቢወቀሱሠከአስáˆá‰µ አመታት በá‹áŠ‹áˆ‹ በሰመጠችዠመáˆáŠ¨á‰¥ ቅሪት በተደረገዠáˆáˆá‰ ራ መáˆáŠ¨á‰§ ከá‹áˆµáŒ¥ በተáŠáˆ³ áንዳታ መስመጧ ተረጋáŒáŒ§áˆá¡á¡ በáŒá‹œá‹ የáŠá‰ ረዠየá‰áŠ•áŒ®á‹Žá‰½ ጋዜጣ ስá”ንን ወቅሶ ጦáˆáŠá‰µ ሲወተá‹á‰µ áŠá‰ áˆá¡á¡
ወደ ኖáˆá‹á‹‰á‹µáˆµ ስንመለስ በአሜሪካ ያሉ á‰áŠ•áŒ®á‹Žá‰½ መንáŒáˆµá‰µ ስá–ንሰሠያደረገዠሽብáˆáŠ• ከመጠቀሠወደኋላ እንደማá‹áˆ‰ ያሳየ ሰáŠá‹µ áŠá‹á¡á¡ á•áˆ¬á‹šá‹°áŠ•á‰µ ኬáŠá‹² እቅዱን á‹á‹µá‰… ባያደáˆáŒˆá‹ ኑሮ መኮንኖቹ በዛ ቀá‹á‰ƒá‹›á‹ ጦáˆáŠá‰µ በጦáˆá‰ ት የኩባ ሚሳá‹áˆ ቀá‹áˆµ áŒá‹œ ሶስተኛ የዓለሠጦáˆáŠá‰µáŠ• ከማስጀመሠየሚገታቸዠአá‹áŠ–áˆáˆ áŠá‰ áˆá¡á¡ አáˆáŠ• የኬáŠá‹² አሟሟት እየተረዳáŠá‹ ያለን á‹áˆ˜áˆµáˆˆáŠ“áˆá¡á¡
ሃማስና ሊኩድ á“áˆá‰²
á‹áˆ… የማá‹á‰³áˆ˜áŠ• áŒáŠ• እá‹áŠ• የሆአጥáˆáˆ¨á‰µ áŠá‹á¡á¡ እስራኤሠለሃማስ ካደረገችለት ድጋá ተጠቃሹᡠá…ንáˆáŠáŠá‰± እየታወቀ ለሚያንቀሳቅሳቸዠáˆáŒá‰¥ ቤቶችᣠáŠáˆŠáŠ’ኮችᣠት/ቤቶችᣠመዋእለ ህáƒáŠ“ት እá‹á‰…ና በመስጠት የá‹á‰³áˆ…ን አማራጠአስተዳደሠስáˆáŠ ትን እንዲáŽáŠ«áŠ¨áˆ á‹á‹°áˆ¨áŒ áŠá‰ áˆá¡á¡ እáŠá‹šáˆ… “የመንደሠሊጎችâ€Â - ‘Village Leagues’ በመባሠá‹á‰³á‹ˆá‰ áŠá‰ áˆá£ የታወበየሃማስ á–ለቲካዊና አስተዳደራዊ አንቀሳቃሽ ሰዎች መሰረታቸá‹áˆ áŠá‰ ሩá¡á¡ á‹áˆ… የተጀመረዠቀድሞ ራሱ አሸባሪ የáŠá‰ ረዠየእስራኤሠጠ/ሚኒስቴሠሜናኬሠቤጊን(Menachem Begin) ሼአአህመድ ያሲን የእስላማዊ ማህበሠለመመስረት የሚጠá‹á‰… ማመáˆáŠ¨á‰» ሲያስገባ áˆá‰ƒá‹µ በሚሰጠዠáŒá‹œ áŠá‰ áˆá¡á¡ á‹áˆ… ማህበሠáŠá‹ በ1987 ወታደራዊ áŠáŠ•á‰áŠ• ሃማስ በማለት የከáˆá‰°á‹á¡á¡ የእስራኤሠá…ንáˆáŠ› ቀአዘመሙ ሊኩድ á“áˆá‰² áˆá‰ƒá‹±áŠ• የሰጠዠአንድ አá‹áŠá‰µ አጀንዳ ስለáŠá‰ ራቸዠáŠá‹á¡ የያሲን አረá‹á‰µáŠ• á‹á‰³áˆ…ን ማወአየሚáˆá¡á¡ የመንደሠሊጎቹ ለááˆáˆµáŒ¤áˆ›á‹á‹«áŠ• ስáˆáŒ ና ለመስጠት ብቻ ሳá‹áˆ†áŠ• የጠቀሙት በሺዎች የሚቆጠሩ ወሬ አቀባዮችንሠአስገáŠá‰·áˆá¡á¡ በ1993 የኦስሎ ስáˆáˆáŠá‰µ ከተደረገ በኋላሠድጋá‰áŠ“ áˆáŠ•á‹± ሲሰጠዠáŠá‰ áˆá¡á¡ ተቀናቃአቡድን ማስገባቱ የááˆáˆµáŒ¤áˆ áŠáƒ አá‹áŒª /á’.ኤáˆ.ኦ/ ድáˆáŒ…ት እንዲሳሳ አድáˆáŒ“áˆá¡á¡ በá‹áŠ‹áˆ‹ ጠ/ሚ የሆáŠá‹ ኤáˆá‹«áˆ ሻሮን የዚህ á–ሊሲ ዋና አስáˆáƒáˆš áŠá‰ áˆá¡á¡ በ1994 የአጥáቶ ማጥá‹á‰± ጥቃት ማእበሠከጀመረ በá‹áŠ‹áˆ‹ እስራኤሠከá’.ኤáˆ.ኦ ጋሠበማገናኘት ስሙን ታጎድá áŠá‰ áˆá¡á¡ ወጠአጥባቂዠሊኩድ á“áˆá‰²áˆ ከጨቋአá–ሊሲዎቹ ጋሠተቀባá‹áŠá‰µ እንዲኖረዠያስችላáˆá£ ባሸባሪ ááˆáˆµáŒ¤áˆ›á‹á‹«áŠ• ላዠአá€á‹á‹ŠÂ እáˆáˆáŒƒ እንደሚወስድ ቃሠበመáŒá‰£á‰µá¡á¡ በዌስት ባንአየሚáˆáŒ ረዠáŒáˆáŒáˆáŠ“ ስáˆáŠ ት አáˆá‰ áŠáŠá‰µ ለሊኩድ á“áˆá‰² ስáˆáŠ ት መዘáˆáŒŠá‹« á‹áˆ†áŠ“áˆá¡á¡ ሃማስ ከእስራኤሠጋሠያለዠáŒáŠ•áŠ™áŠá‰µ የአረቡ አለሠያደባባዠሚስጥሠáŠá‹á¡á¡ ሃማስ እስራኤሠየሚያሰጓትን የá’.ኤáˆ.ኦ አመራሮችንሠያስወáŒá‹µáˆ‹á‰³áˆá¡á¡
በááˆáˆµáŒ¤áˆáŠ“ እስራኤሠመካከሠሰላሠሊያወáˆá‹µ ተቃáˆá‰¦ የáŠá‰ ረá‹áŠ• የእስራኤሠመሪ á‹áˆ³á‰… ራቢንን የገደለዠዪጋሠአሚሠያሰለጠáŠá‹ የእስራኤሠሺን ቤት የተባለዠያገሠá‹áˆµáŒ¥ ደህንáŠá‰µ áŠá‹á¡á¡ ሺን ቤት መሪያቸዠá‹áˆ³á‰… ራቢን ሂወት ላዠጥቃት እንደሚáˆá€áˆ ተደጋጋሚ ጥቆማ á‹°áˆáˆ¶á‰µ áŠá‰ áˆá¡á¡ ማንኛዠየታጠቀ ሰዠሰáˆá ሰብሮ ሲገባ ወድያዠእንዲተኩሱበት የሰለጠኑት የራቢን ጠባቂዎች ገዳዩ ከስድስት ጫማ áˆá‰€á‰µ አጠገባቸዠáˆáŠ– ሲተኩስበት á€áŒ¥ ብለዠማየታቸዠእንáŒá‹³ áŠá‹á¡á¡ ኒዠዮáˆáŠ ታá‹áˆáˆµ እንደዘገበዠከሆአራቢን ተáŠáˆµá‰¶ ወደ ሊሞዚን መኪናዠእየሄደ “ያማáˆá£ áŒáŠ• ያን ያህሠአá‹á‹°áˆˆáˆâ€ እያለ ተሰáˆá‰¶ áŠá‰ ሠወደ ሆስá’ታሠየተወሰደá‹á¡á¡ እዛሠሲደáˆáˆ± ሹáŒáˆ© ከመኪናዠወጥቶ የድረሱ ጥሪ ለማሰማት ተገዶ áŠá‰ áˆá¡á¡ የተጎዳá‹áŠ• ጠ/ሚኒስትሠለመáˆá‹³á‰µ በተጠንቀቅ ሲጠብቅ የáŠá‰ ረ የሕáŠáˆáŠ“ ቡድን አለመኖሩ የማá‹áŒ በቅ áŠá‹á¡á¡ እንዲሞት የáˆáˆˆáŒ‰á‰µ ቡድኖች እንዲሞት እንዳረጉት የሚያሳዠáŠá‹á¡á¡
የራቢን ባለቤት ለሞቱ በቀጥታ ተጠያቂ ያደረችዠየሊኩድ á“áˆá‰²áŠ• ሲሆን በተለá‹áˆ ደሠየተጠማዠመሪá‹áŠ• ቤናሚን ኔታንያáˆáŠ• ወቅሳለችá¡á¡ የራቢን áŒá‹µá‹« የሃማስ ሞኞች አáˆá‹«áˆ የራሳቸዠየእስራኤሠኤጀንቶች እንደተገበሩት የሚያሳዠሲሆን ስáˆá‰±áŠ“ ዓላማዠáˆáˆŒáˆ አንድ áŠá‹á¡á¡ የእስራኤሠየቀአáŠáŠ•á á‰áŠ•áŒ®á‹Žá‰½áŠ“ ሉላዊ ጌቶቻቸዠከራቢን ሞት በáŠá‰µ የáŠá‰ ረዠየትኛá‹áŠ•áˆ የሰላሠተስዠለማጨናገá የያዙትን እቅድ የሚያሳዠáŠá‹á¡á¡
ለራቢን መሞት ሌላዠáˆáŠáŠ•á‹«á‰µ እስራኤሠለሃማስ የáˆá‰³á‹°áˆáŒˆá‹áŠ• ድጋá መቃወሙ áŠá‰ áˆá¡á¡ በ1992 ወደ 400 የሚሆኑ የሃማስ ሰዎችን ከእስራኤሠያባረረ ሲሆንᣠከመሞቱ በáŠá‰µ ባሉ ወራቶች á‹°áŒáˆž 4,000 የሚሆኑትን አስሯቸዠáŠá‰ áˆá¡á¡ (በቅáˆá‰¡ በኔታንያሠየሚመራዠአስተዳደሠከሃማስ ጋሠየእስረኛ áˆá‹á‹áŒ¥ አድáˆáŒ“áˆá¡á¡) ሃማስ የጠላቴ ጠላት ወዳጄ የሚሠአቋሠበመያዠከተቃዋሚ á“áˆá‰² የáŠá‰ ረዠሊኩድ ጋሠጥáˆáˆ¨á‰µ áˆáŒ ረá¡á¡ እንዲህ አá‹áŠá‰± መረጃ አረá‹á‰µ ወá‹áˆ ራቢን ያሰራጩት á•áˆ®á–ጋንዳ áŠá‹ የሚለá‹áŠ• ከáŒáˆá‰µ በማስገባት የ Jerusalem Post  በáˆáŠ¥áˆ° አንቀá የሃማስ-ሊኩድ አጋáˆáŠá‰µ የአáˆá‰£áŒ“ሮ መáጠáˆá‹« á•áˆ®á–ጋንዳ ሳá‹áˆ†áŠ• እንዲህ አá‹áŠá‰± ጥáˆáˆ¨á‰µ “የተለመደ እá‹á‰€á‰µ/ተáŒá‰£áˆâ€Â (“conventional wisdomâ€) áŠá‹ á‹áˆˆá‹‹áˆá¡á¡Â ‘The Hamas-Likud Pairing’ – Jerusalem Post – August 25 1995 – http://www.prisonplanet.com/news_alert_hamas4.html ከትእá‹áŠ•á‰± በስተጀáˆá‰£ á‹«áˆá‰°áˆˆáˆ˜á‹° የአገዛዠስáˆá‰µ የለáˆá¡á¡ በዚህ ላዠá‹á‰ áˆáŒ¥ ለማንበብ የá–ሠዋትሰን (Paul J. Watson): Order Out of Chaos á‹áˆ˜áˆáŠ¨á‰±á¡á¡ በቀጣዠáˆáŠ¥áˆ«áŽá‰½ ጠለቅ ብለን ስለ áˆáŠ¥áˆ«á‰¡áŠ“ የሙስሊሠá…ንáˆáŠžá‰½ ህቡእ ትስስሠእንዳስሳለንá¡á¡
ጠላትህን መáጠáˆá¡ ኢራንᣠሰሜን ኮáˆá‹« እና ቻá‹áŠ“
የሰሜን ኮáˆá‹« ገዥዎች ደጋáŒáˆ˜á‹ አለáˆáŠ• እንደሚያጠበበመዛት á‹á‰³á‹ˆá‰ƒáˆ‰á¡á¡ ሰሜን ኮáˆá‹« በጋáˆá‹®áˆ»á‹á‹«áŠ• ስáˆá‹ˆ መንáŒáˆµá‰µ የáˆá‰µáŒˆá‹› አገሠáŠá‰½á¡á¡ ሰ.ኮáˆá‹« አንድ ሚሊዮን ሰራዊትᣠበሌሎች áŒáˆá‰µ ደሞ 4 ሚሊዮን አላት የáˆá‰µá‰£áˆ አገሠስትሆንᣠገዢዎቿ ህá‹á‰¡áŠ• በማስራብና በሰá‹áŠ ማጎáˆá‹« ካáˆá–ች በማከማቸት የስታሊን አáˆáŠ ያን የሚከተሉ ናቸá‹á¡á¡ የኢራቅ ገዢዎች ሰብአዊ መብት ጥሰትና ሌሎችሠጉዳዮች ተወንጅለዠሰራዊት ተዘáˆá‰¶ ተወáŒá‹°á‹‹áˆá¡á¡ ከሰ.ኮáˆá‹« ጋሠሲáŠáƒá€áˆ© ኢራቆቹ የመዋእለ ህáƒáŠ“ት ተማሪዎች áŠá‹ የሚሆኑትá¡á¡ ለሰ.ኮáˆá‹« ገዢዎች እንኳን ሊáŠáŠ© ቀáˆá‰¶ በአሜሪካ የኒኩለሠአቅማቸዠእየተገáŠá‰£áˆ‹á‰¸á‹ áŠá‹á¡á¡ በ1994 በáŠáˆŠáŠ•á‰°áŠ• አስተዳደሠስሠበተደረገ ስáˆáˆáŠá‰µ አሜሪካ የሰ.ኮáˆá‹«áŠ• የኒኩሌሠማብሰáˆáˆ°á‹«áŠ• ወደ ቀላሠየá‹áˆƒ ኒኩሌሠማብሰáˆáˆ°á‹« ለመቀየሠተስማማታለችá¡á¡ መንáŒáˆµá‰µ የከáˆáˆ‹á‰¸á‹ ሙያተኞች á‹áˆ… የá‹áˆƒ ኒኩለሠማብሰáˆáˆ°á‹« መሳáˆá‹« ለመስራት እንደማá‹áˆ†áŠ• ተናáŒáˆ¨á‹‹áˆá¡á¡ á‹áˆ… አባባሠየኒኩለሠመሳáˆá‹« ያለማáˆáˆ›á‰µ ስáˆáˆáŠá‰µ á–ሊሲ ትáˆáˆ…áˆá‰µ ማእከሠበዋሽንáŒá‰°áŠ• ሃላአየሆáŠá‹ ሄáŠáˆª ሶኮáˆáˆµáŠª አá‹áˆµáˆ›áˆ›á‰ ትáˆá¡á¡
“ቀላሠá‹áˆƒ ማብሰáˆáˆ°á‹«á‹Žá‰½ የመሳáˆá‹« ደረጃ ያለዠá•áˆ‰á‰¶áŠ•á‹¨áˆ በሰሜን ኮáˆá‹«áˆ ሆአበኢራን á‹°áˆá‹˜áŠ• ቦáˆá‰¦á‰½áŠ• ለመስራት ያስችላሉá¡á¡ á‹áˆ… ለማንኛá‹áŠ•áˆ የቀላሠá‹áˆƒ ማብሰáˆáˆ°á‹« የሚሰራ እá‹áŠá‰µ áŠá‹á¡- á‹áˆ… አሳዛአየሆአእá‹áŠá‰³áŠ• የዩ.ኤስ. á–ሊሲ አá‹áŒªá‹Žá‰½ ሊሸሽጉት ችለዋáˆá¡á¡â€Â (‘Nuclear Succor for North Korea’ – Matt Bivens – Moscow Times – Septemner 16 2002)
ሶኮሊስኪ በሌላ áŒá‹œáˆ የሚከተለá‹áŠ• ብáˆáˆá¡-
እኚህ ማብሰáˆáˆ°á‹«á‹Žá‰½ እንደማንኛá‹áˆ ማብሰáˆáˆ°á‹«á‹Žá‰½ ናቸá‹á£ መሳáˆá‹« የመስራት አቅሠአላቸá‹á¡á¡ እናሠመጨረሻ ላዠእንዳá‹áŠ–ረዠለáˆáŠ•áˆáˆáŒˆá‹ አደገኛ የኒኩሌሠጥሰት áˆáƒáˆš ለሆáŠá‹ የኒኩሌሠመሳáˆá‹« የሚያገáŠá‰ ትን መንገድ አቅራቢ áˆáŠ•áˆ†áŠ• እንችላለንá¡á¡Â (‘US grants N Korea nuclear funds’ – BBC – April 3 2002)
የዩኤስ á‹áŒ ጉዳዠቢሮሠጉዳዩን ያጠናáŠáˆáˆáŠ“áˆá£ የእáˆáŠá‰µ ቃሉን በመስጠት ሳá‹áˆ†áŠ• áˆáŠ በቲቪ እንደáˆáŠ“ያቸዠቀሽሠዋሾዎቻቸዠቢሮá‹áˆ á‹á‰€á‰£á‹¥áˆ«áˆá¡á¡ የá‹áŒ ጉዳዠቢሮ ቀላሠየá‹áˆƒ ማብሰáˆáˆ°á‹«á‹Žá‰½ ቦáˆá‰¥ ለመስራት አá‹áˆ†áŠ‘ሠየሚሠአቋሠየሚያራáˆá‹µ ሲሆን በ2002 ራሽያ ከኢራን ጋሠየáˆá‰³á‹°áˆáŒˆá‹áŠ የኒኩሌሠትብብሠኢራንን የኒኩሌሠማሳáˆá‹« ባለቤት እንዳያረጋት እንድታቆሠጠá‹á‰ƒáˆˆá‰½á¡á¡ ራሽያ በኢራን የቀላሠá‹áˆƒ ማብሰáˆáˆ°á‹« ስትገáŠá‰£ áŠá‰ áˆá¡á¡ á‹áŒ ጉዳዠበድረ-ገá ለራሽያ በተደጋጋሚ ከኢራን ጋሠየáˆá‰³á‹°áˆáŒˆá‹áŠ• ማናቸá‹áˆ የኒኩሌሠትብብሠየቀለሠá‹áˆƒ ማብሰáˆáˆ°á‹«áŠ• ጨáˆáˆ® እንድታቆሠመጠየá‰áŠ• ገáˆá…á‹‹áˆá¡á¡Â (‘State Department on Russia-Iran Nuclear Cooperation’– U.S. Department of State – January 31 2003 -http://usinfo.state.gov/topical/pol/arms/03020321.htm)
እንደቢሮዠከሆአቴáŠáŠ–ሎጂዠበኢራን ለመሳáˆá‹« መስáˆá‹« የሚሆን ሲሆን በሰሜን ኮáˆá‹« áŒáŠ• አá‹á‹áˆáˆá¡á¡ በዚህ áŒáŠ• አሜሪካ ኢራን ጡንቻዋን አáˆáˆáŒ¥áˆ› ማስáˆáˆ«áˆá‹« እድትሆን አá‹áˆ¨á‹·á‰µáˆ ማለት አá‹á‹°áˆˆáˆá¡á¡ á‹áˆá‹áˆ©áŠ• በቀጣዠáˆáŠ¥áˆ«áŽá‰½ እናየዋለን አáˆáŠ• áŒáŠ• የአሜሪካ ቀአእጅ የሆáŠá‰½á‹ ብሪታንያ ለኢራን የቦáˆá‰¥ ደረጃ ያለዠáŒá‰¥áŠ ቶች መስጠቷን እንá‹á¡á¡ አንድ የቢቢሲ ዘገባ እንደሚከተለዠብሎ áŠá‰ áˆá¡-
á•áˆ®áŒáˆ«áˆ™ እንደዘገበዠቃለመጠá‹á‰… ያደረገለት በዩ.ኬ. á‹‹áŠáŠ› የኒኩሌሠጦሠመሳáˆá‹« ሙያተኛ የንáŒá‹µáŠ“ ኢንዱስትሪ መስáˆá‹«á‰¤á‰± ወደ ኢራን እንዲላአáˆá‰ƒá‹µ የተሰጠባቸዠየቤሪሊየáˆáŠ“ ሌሎች á‹áˆá‹áˆ®á‰½ በአጠቃላዠለኒኩሌሠጦሠመሳáˆá‹« á•áˆ®áŒáˆ«áˆ የሚሆኑ ናቸዠá‹áˆ‹áˆá¡á¡Â (‘UK sells bomb material to Iran’ – BBC – September 23 2002)
የቤሪáˆá‹¨áˆ ብረት ለኒኩሌሠጦሠመሳáˆá‹« ስራ ከመዋሠá‹áŒª ለሌላ ለáˆáŠ•áˆ áŠáŒˆáˆ አá‹áŒ ቅáˆáˆá¡á¡
ቻá‹áŠ“ስ? ቻá‹áŠ“ሠብትሆን ከá€áŒ‹á‹ ተቋድሳለችá¡á¡ ታሊባኖችን ትደáŒá‹áˆˆá‰½á£ ከá“ኪስታን ጋሠየጠበቀ áŒáŠ•áŠ™áŠá‰µ አላትá¡á¡ በዚህ á‹™áˆá‹« አሜሪካ áˆáŠ• አደረገች? በቡሽ አስተዳደሠáŒá‹œ ለብሄራዊ ደህንáŠá‰µ አስáˆáˆ‹áŒŠ የሆኑ ቴáŠáŠ–ሎጂዎችን ሲያሸጋáŒáˆ©áˆ‹á‰µ áŠá‰ ሩá¡á¡ ብቸኛ ጥቅሙ የኒኩሌሠጦሠመሳáˆá‹« መስራት የሆአየኮáˆá’á‹á‰°áˆ á•áˆ®áŒáˆ«áˆ ቻá‹áŠ“ ተሰጧታáˆá¡á¡Â (‘High-Tech Transfers To China Continue’ – Zoli Simon – Insight Magazine – July 8 2002) ለቻá‹áŠ“ የሚደረáŒáˆ‹á‰µ ድጋá አዲስ áŠáˆµá‰°á‰µ አá‹á‹°áˆˆáˆá¡á¡ ከስሠካáˆá‰³á‰°áˆ˜á‹ የአሜሪካ የሚስጥሠተቋሠየትáˆáŒ‰áˆ መá…ሃá‹á‰½áŠ• የወስደáŠá‹áŠ• እናንብá¡-
áˆáŠ የቡሽ ቤተሰቦች በመጀመáˆá‹« አካባቢ ሶá‰á‹¨á‰µ ህብረትን ሲገáŠá‰¡á£ ከዛሠናዚዎችን á‹á‹áŠ“ንስ ሲያረጉᣠበብዥታ ደሞ ከአንጎላ በስተጀáˆá‰£ እንዳገኘናቸá‹á£ አáˆáŠ• ደሞ ቡሽ የሚለዠስሠአዲስ ዲያሌáŠá‰²áŠ áŠáŠ•á‹µ ሲገáŠá‰£ እናገኘዋለንᡠኮሚá‹áŠ’ስት ቻá‹áŠ“ንá¡á¡
ሚáˆ. ኒáŠáˆ°áŠ• ጆáˆáŒ… በ1971 “á–á’â€Â (“Poppy”)  ቡሽን (ከኦáˆá‹°áˆ©Â 1948) በተ.መ.ድ. የዩ.ኤስ. አáˆá‰£á‹°áˆ አáˆáŒŽ ሾመᣠከዛ በáŠá‰µ áˆáŠ•áˆ የዲáሎማሲያዊ ስራ áˆáˆá‹µ ባá‹áŠ–ረá‹áˆâ€™áŠ³á¡á¡ እንደዋና የዩ.ኤስ መáˆáŠ¥áŠá‰°áŠ›áŠá‰± ቡሽ የቻá‹áŠ“ ሪáብሊáŠáŠ• (መጀመáˆá‹« áŠáƒ የተ.መ.ድ. አባሠየáŠá‰ ረችá‹áŠ•) ከኮሚá‹áŠ’ስት ቻá‹áŠ“ ጥቃት መከላከሠá‹áŒ በቅበት áŠá‰ áˆá¡á¡ መጠቀሠየሚችለá‹áŠ• ሰአየአሜሪካን ጉáˆá‰ ት á‹á‹ž ቡሽ በሚያሳá‹áŠ• አኳኋን ወድቋáˆá¡á¡ ሪá“ብሊኳ ተባራ ኮሚá‹áŠ’ስት ቻá‹áŠ“ ቦታዋን ተረከበችá¡á¡ ከዚህ áŒá‹™á á‹á‹µá‰€á‰µ በá‹áŠ‹áˆ‹ ቡሽ የተባበሩት መንáŒáˆµá‰³á‰µáŠ• ትቶ የሪáብሊካን ብሄራዊ ኮሚቴ ሊቀ መንበሠሆáŠá¡á¡
á‹áˆ… የአሜሪካ እጅ በቻá‹áŠ“ ያለá‹áŠ• ጠቅላላ ታሪአእሚáŠáŒˆáˆá‰ ት ቦታ አá‹á‹°áˆˆáˆá¡á¡Â የተጀመረá‹Â á‹ŽáˆÂ ስትሪት በ1911 የሰን ያት ሰን (Sun Yat Sen) አብዮት ጣáˆá‰ƒ ሲገባ áŠá‹ – እስካáˆáŠ• ህá‹á‰¥ በሚያá‹á‰€á‹ መáˆáŠ© á‹«áˆá‰°áˆ˜á‹˜áŒˆá‰ ታሪáŠá¡á¡
በ2ኛዓ.ጦ. áŒá‹œ á‹©. ኤስ. የቻá‹áŠ“ ኮሚá‹áŠ’ስቶች ወደስáˆáŒ£áŠ• እንዲመጡ ረዳቻቸá‹á¡á¡ አንድ የቻá‹áŠ“ ጥናት ላዠበሚያተኩሠቺን-ተንጠሊያንáŒÂ (Chin-tung Liang) የተባለ ስለ ጀáŠáˆ«áˆ ጆሴá ደብሊá‹. ስቲáˆá‹ŒáˆÂ (General Joseph W. Stilwell) ከ1942-1944 የዩ.ኤስ. ተወካዠበቻá‹áŠ“ ስለሆáŠá‹ እንደáƒáˆá‹ ከሆáŠá¡ “ኮሚá‹áŠ’á‹áˆáŠ• ከመታገሠአኳያ ከታየ…(ስቲáˆá‹Œáˆ) ለቻá‹áŠ“ ታላቅኢ-አገáˆáŒáˆŽá‰µáŠ•Â አድáˆáŒŽáˆ‹á‰³áˆá¡á¡â€Â á‹áˆ‹áˆá¡á¡Â (Chin-Tun Liang, General Stilwell In Chino, 1942-1944: The Full Story. St. John’s University 1972, p. 12.)
ስቲáˆá‹Œáˆ ከጀáŠáˆ«áˆ ጆáˆáŒ… ሲ. ማáˆáˆ»áˆ ከዋሽንáŒá‰°áŠ• የተላከለትን ትእዛዠብቻ áŠá‰ ሠየሚያንá€á‰£áˆá‰€á‹á¡á¡ አድማá‹áˆ«áˆ ኩአለኮንáŒáˆ¨áˆµ እንደተናገረዠከሆáŠá£ “…በ1946 ጀáŠáˆ«áˆ ማáˆáˆ»áˆ በስá‹áˆ መáˆáŠ© ቻá‹áŠ“ዎችን ትጥቅ አáˆá‰£ ለማድረጠየጥá‹á‰µ መጓጓá‹áŠ• እንዲቆሠአድáˆáŒ“áˆá¡á¡â€Â ብáˆáˆÂ (Ibid., p. 278.)
ወደ ጀáŠáˆ«áˆ ማáˆáˆ»áˆ ስንደáˆáˆµ áŒáŠ• ማወቅ ያለብን በዩ.ኤስ. የሲቪሠባለ ስáˆáŒ£áŠ‘ በወታደራዊ ጉዳዠየመጨረሻዠቃሠያለዠመሆኑንና á‹áˆ… ደሞ ወደጦሠሹሙ (ሚ/ሩ) ሄáŠáˆª ስቲáˆáˆ°áŠ•Â (Henry L. Stimson) á‹á‹ˆáˆµá‹°áŠ“áˆ-የማáˆáˆ»áˆ የበላá‹áŠ“ የኦáˆá‹°áˆ© አባሠ(ከኦáˆá‹°áˆ©1888)á¡á¡ በሚገáˆáˆ መገጣጠሠበ1911 በሰን ያት ሰን አብዮት áŒá‹œ የጦሠሹሠየáŠá‰ ረዠእራሱ ስቲáˆáˆ°áŠ• áŠá‰ áˆá¡á¡
ቻá‹áŠ“ን የመካድ ታሪáŠáŠ“ የኦáˆá‹°áˆ© ሚና ሌላ á‰…á… áˆ˜áŒ á‰ á‰… ሊኖáˆá‰ ት áŠá‹á¡á¡ ለአáˆáŠ• áŒáŠ• የኮሚá‹áŠ’ስት ቻá‹áŠ“ን እንደአዲስ የዲያሌáŠá‰²áŠ© áŠáŠ•á‹µ ለመገንባት የተወሰደá‹áŠ• á‹áˆ³áŠ” ብቻ ለማስመá‹áŒˆá‰¥ እንáˆáˆáŒ‹áˆˆáŠ• – በá•áˆ¬á‹šá‹°áŠ•á‰µ ሪቻáˆá‹µ ኒáŠáˆ°áŠ• የተወሰደ እáˆáˆáŒƒáŠ“ ወደትáŒá‰ ራ የተገባዠበሄáŠáˆª ኪሲንጀሠ(ቼዠማንሃተን ባንáŠ) እና ጆáˆáŒ… “á–á’†ቡሽ (ከኦáˆá‹°áˆ©) áŠá‹á¡á¡
á‹áˆ… ስራ ወደ ህትመት እየተሄደ እያለ (በ1984 መጀመáˆá‹«) ባችቴሠኮáˆá–ሬሽን አዲስ ባችቴሠቻá‹áŠ“ ኢንáŠ. (Bechtel China, Inc.)የተባለ ካáˆá“ኒን መስáˆá‰·áˆ -áˆáˆ›á‰µáŠ•á£ ኢንጂáŠáˆªáŠ•áŒáŠ•áŠ“ ኮንስትራáŠáˆ½áŠ• ኮትራቶችን ለቻá‹áŠ“ መንáŒáˆµá‰µ ሊá‹á‹á¡á¡ የባችቴሠቻá‹áŠ“ ኢንáŠ. አዲሱ á•áˆ¬á‹šá‹°áŠ•á‰µ ሲድኒ ቢ. áŽáˆá‹µ áŠá‹á£ ቀድሞ የባችቴሠሲቪáˆáŠ“ ሚáŠáˆ«áˆ ኢንáŠ. ማáˆáŠ¬á‰²áŠ•áŒ ማናጀሠየáŠá‰ ረá¡á¡ አáˆáŠ• ባችቴሠእየሰራ የሚገኘዠለቻá‹áŠ“ ብሄራዊ ከሰሠáˆáˆ›á‰µ ኮáˆá–ሬሽንና ለቻá‹áŠ“ ኦáሾሠኦá‹áˆ ኮáˆá–ሬሽን ጥናትን áŠá‹- á‹«á‹ áˆáˆˆá‰±áˆ የቻá‹áŠ“ ኮሚá‹áŠ’ስት ድáˆáŒ…ቶች ናቸá‹á¡á¡
á‹áˆ… እንáŒá‹² የሚመስለዠáˆáŠ•á‹µáŠ• áŠá‹ ዲትሮá‹á‰µ ከáŠá‰ ረዠአáˆá‰ áˆá‰µ ካን ኢንáŠ. (Albert Kahn, Inc) የተጫወተá‹áŠ• ሚና ሊጫወት áŠá‹ ማለት áŠá‹ – አáˆá‰ áˆá‰µ ካን በ1928 ለሶá‰á‹¨á‰µ ህብረት የመጀመáˆá‹«á‹áŠ• አáˆáˆµá‰µ አመት እቅድ ቅድመ ጥናት ያካሄደዠድáˆáŒ…ት áŠá‹á¡á¡
በ2000 ዓ.áˆ. ኮሚá‹áŠ’ስት ቻá‹áŠ“ “áˆáŠ¥áˆˆ-ሃያáˆâ€ ሃገሠትሆናለች ማለት áŠá‹á£ በአሜሪካ ቴáŠáŠ–ሎጂና ሙያ ተገንብታá¡á¡Â [á‹áˆ…ን ሲá…á1984 ላዠáˆáŠ– áŠá‰ áˆá£ በá‹áŠá‰µáˆ የኦáˆá‹°áˆ©áŠ• እንቅስቃሴ መተንበዠችáˆáˆá£ ዛሬ ቻá‹áŠ“ áˆáŠ• ላዠእንደáˆá‰µáŒˆáŠ እናá‹á‰ƒáˆˆáŠ•áŠ“á¡á¡] የኦáˆá‹°áˆ© አላማ áŠá‹ ተብሎ አንደሚገመተዠá‹áˆ…ን ሃá‹áˆ ከሶá‰á‹¨á‰µ ህብረት ጋሠበáŒáŒá‰µ መስመሠá‹áˆµáŒ¥ እንደሚያስገባ áŠá‹á¡á¡
ባችቴሠሃላáŠáŠá‰±áŠ• እንደሚወጣ ጥáˆáŒ¥áˆ የለá‹áˆá¡á¡ የቀድሞ የሲ.አá‹.ኤ. ዳá‹áˆ¬áŠá‰°áˆ ሪቻáˆá‹µ ሄáˆáˆáˆµ ለባችቴሠá‹áˆ°áˆ«áˆá£ á‹áŒ ጉዳዠሚኒስቴሠየáŠá‰ ረዠጆáˆáŒ… ሹáˆá‰µá‹áŠ“ (George Shultz) መከላከያ ሚኒስቴሠየáŠá‰ ረዠካስá“ሠዌንበáˆáŒˆáˆáˆÂ (Caspar Weinberger)ቢሆኑ ለባችቴሠእየሰሩ á‹áŒˆáŠ›áˆ‰á¡á¡ አንዱ ከዋሽንáŒá‰°áŠ• ያለ ከብሄራዊ ደህንáŠá‰µ ጋሠየተያያዘ እቅድ አá‹áŒª ከመስመሠወጥቶ ቢቃወሠá‹áˆ… በቂ ሃá‹áˆˆáŠ› ተá…እኖ አድራጊ ጥáˆáˆ¨á‰µ á‹áŒˆáŒ¥áˆ˜á‹‹áˆá¡á¡
ሆኖሠáŒáŠ• አáˆáŠ•áˆ ቢሆን ኦáˆá‹°áˆ© የተሳሳተ ስሌት አድáˆáŒ“áˆá¡á¡ ለዚህ ዲያሌáŠá‰²áŠ ለá‹áŒ¥ የሞስኮ áˆáˆ‹áˆ½ áˆáŠ• ሊሆን á‹á‰½áˆ‹áˆ? ከተለመደዠየራሽያ የጥáˆáŒ£áˆ¬ በሽታ á‹áŒªáˆ ቢሆን እዚህ ላዠትንሽ áŒáŠ•á‰€á‰µ ቢያሳዩ á‹á‰…ሠሊባሉ á‹áŒˆá‰£áˆá¡á¡ ማን áŠá‹ የቻá‹áŠ“ ኮሚá‹áŠ’ስቶች ከ2000 በá‹áŠ‹áˆ‹ ከሞስኮ ጋሠሰላሠáˆáŒ¥áˆ¨á‹ áˆáŠ¥áˆˆ-áˆáŠ¥áˆˆ-ሃያሠየሆáŠá‰½ á‹©.ኤስ.ን ለማስወገድ አá‹áŒ£áˆ˜áˆ©áˆ ያለá‹?
ሌሎች የሽብሠአገዛዠáˆáˆ³áˆŒá‹Žá‰½
የቬትናሠጦáˆáŠá‰µáŠ•Â ያስጀመረá‹Â የቶንኪን ባህረ ሰላጤ áŠáˆµá‰°á‰µÂ (The Gulf of Tonkin) በáˆáˆˆá‰µ ገጠመኞች ላዠተመስáˆá‰¶ áŠá‰ áˆá¡á¡ ከኬáŠá‹² መሞት በá‹áŠ‹áˆ‹ የተተካዠሊንደን ቢ. ጆንሰን አስተዳደሠሰሜን ቪየትናሠላዠጦáˆáŠá‰µ እንዲያá‹áŒ… ያደረገá‹á¡- የመጀመáˆá‹«á‹ ትንኮሳ ሲሆን የአሜሪካ መáˆáŠ¨á‰¥ ላዠደረሰ የተባለዠጥቃት የአሜሪካ ጥá‹á‰µ áŠá‰ áˆá¡á¡ (ያለ ቦታዠለስለላ የሄደ የአሜሪካ መáˆáŠ¨á‰¥ ስለáŠá‰ ሠተንኳሿ እራሷ አሜሪካ áŠá‰½á¡á¡) áˆáˆˆá‰°áŠ›á‹ á‹°áŒáˆž ባዶ ሜዳ ላዠበመተኮስ ተጠቃን ተብሎ የተተወአáˆáŒ ራ/á‹áˆ¸á‰µ ላዠየተመሰረተ áŠá‰ áˆá¡á¡Â በዚህ ጦáˆáŠá‰µ አንድ ሚሊዮን ቪየትናማá‹á‹«áŠ•áŠ“ 58,000 አሜሪካá‹á‹«áŠ• ሂወታቸá‹áŠ• አጥተዋáˆá¡á¡
የኦáŠáˆˆáˆ†áˆ› ከተማ áንዳታ የቀአዘመሠá…ንáˆáŠ› ሚሊሻዎች ያደረሱት ጥቃት áŠá‹ ተብሎ የተáˆáˆ¨áŒ€á‹ የሽብሠጥቃት ብዙ áŠáተቶች ያሉበት áŠá‰ áˆá¡á¡ በáንዳታዠየተጠቃዠህንრሙራ áŒá‹°áˆ«áˆ ህንáƒÂ (Murrah Federal Building) እንዲያá€á‹³á‹ ስራዠየተሰጠá‹Controlled Demolition, Inc. ለተባለዠድáˆáŒ…ት áŠá‰ áˆá£ á‹áˆ… ድáˆáŒ…ት የዓለሠንáŒá‹µ ማእከሠከáˆáˆ¨áˆ° በኋላሠእንዲጠራáˆáŒˆá‹ የተደረገዠáŠá‹á¡á¡ á–ሊስ በዚህ ህንრá…ንáˆáŠžá‰¹ የተባሉት በመኪና ደጅ ካስቀመጡት á‹áŒª ህንáƒá‹ á‹áˆµáŒ¥ የተጠመዱ áˆáˆˆá‰µ áˆáŠ•áŒ†á‰½áŠ• አáŒáŠá‰¶ áŠá‰ áˆá¡á¡ በወቅቱ ጋዜጠኞችሠዘáŒá‰ á‹á‰³áˆá¡á¡ ጡረታ የወጣዠብáˆáŒ‹á‹´áˆ ጀáŠáˆ«áˆ ቤንቶን ኬ. á“áˆá‰²áŠ•Â (Benton K. Partin) በáንዳታ áˆá‹© ሙያተኛና በዩ.ኤስ. አየሠሃá‹áˆ የ31 ዓመት áˆáˆá‹µ ያለዠሙያተኛ በ1997 ለዩ.ኤስ. áˆáŠáˆá‰¤á‰µ ህንáƒá‹ ከደጅ መኪና ላዠበተጠመደ ሳá‹áˆ†áŠ• ከá‹áˆµáŒ¥ በተጠመዱ áˆáŠ•áŒ†á‰½ እንደወደመ የሚያሳዠማስረጃ á…áˆá‰áŠ• አንብቦ áŠá‰ áˆá¡á¡ በዚሠዓመት á‹©.ኤስ. ኢንáŒáˆŠáŠ•á£ áሎሪዳ ያለዠአየሠሃá‹áˆ በሙራ ህንრáንዳታ ላዠያደረገá‹áŠ• የ56 áŒˆá… áŒ¥áŠ“á‰±áŠ• á‹á‹ አድáˆáŒŽ áŠá‰ áˆá¡á¡ የብáˆáŒ‹á‹´áˆ ጀáŠáˆ«áˆ‰áŠ• áŒáŠá‰µ የሚደገá áŠá‰ áˆá¡á¡ አዠ– በáŠáŒˆáˆ«á‰½áŠ• ላዠእንደáˆáˆáŒá‹œá‹ ባካባቢዠየáŠá‰ ሩ የጥበቃ áˆáˆµáˆ መቅረጫዎች የቀረáት áˆáˆµáˆ ለህá‹á‰¥ á‹á‹ አáˆáˆ†áŠáˆá£ እንደáˆáˆáŒá‹œá‹ አደረጉት ከተባሉት á‹áŒª ሌሎች áŠá‰¶á‰½ ሲሰሩ እንዲታዩ አá‹áˆáˆˆáŒáˆáŠ“á¡á¡ áˆáŠ•áŒÂ antiglobalconspiracy
Average Rating