(semnaworeq)
ባለቅኔዠáŠáለ ዮሃንስ ከዘመናት በáŠá‰µá£ “ወከመ ለሰማዠኢንáˆáŠ ዠሥአáŒá‹˜á‰á¤Â ትንንያ ካáˆáŠ ን በáŠáŠ•á‰!†እንዳለዠáŠá‹á¡á¡ እá‹áŠá‰µáŠá‰µ አለá‹á¡á¡ ስለâ€áŠ¥á‹áŠá‰µáˆâ€ áŠá‹ የተቀኘá‹á¡á¡ (ትáˆáŒ“ሜá‹áˆ እንዲህ áŠá‹á¤ እá‹áŠá‰µáŠ• እንኳንና ከáˆá‹µáˆ በላዠሊያስáˆá‹‹á‰µá£ ከáˆá‹µáˆ ከáˆáˆµáˆ á‹áˆµáŒ¥ ቢቀብሯትᣠበድንጋዠመá‹áŒŠá‹« ተዘáŒá‰¶á‰£á‰µá£ በጠንካራ የብረት መá‹áŒŠá‹«áˆ áŒáˆáˆ እንደገንዘብ ቢከá‹áŠ—ትና በትጉኋን ዘበኞችሠቢያስጠብቋትᣠ“እá‹áŠá‰µâ€ መቼá‹áŠ•áˆ የሚሰማ ድáˆáŒ½ አላትá¡á¡ ከትáˆá‰ የተራራ ሕንáƒáŠ“ ዋሻ á‹áˆµáŒ¥ ቢያሽጉባትሠሆáŠá£ ከጥáˆá‰ á‹á‰…ያኖስ á‹áˆµáŒ¥ ቢቀብሯትᣠበድንጋዠመá‹áŒŠá‹«áˆ ቢከረችሟትᣠከድቅድበዋሻ á‹áˆµáŒ¥áˆ አዕላá ሀሰተኞች ቀáˆá‰ ዠሊá‹á‹Ÿá‰µ ስለማá‹á‰½áˆ‰á£ በሦስተኛዠቀንሠተáŠáˆµá‰³ áˆáˆ‰áŠ•áˆ ከንቱ አድáˆáŒ‹ እስከዛሬዋ ቀን ድረስ በእá‹áŠá‰µáŠá‰· እየáŽáŠ¨áˆ¨á‰½áŠ“ እየሸለለችᣠ“አዋቂዎች áŠáŠ•!†ባዮችንᣠ“ዋሾዎች ሆá‹!†እያለች ስታሳáራቸዠትኖራለችá¡á¡ áˆáŠ በማቴዎስ ወንጌሠ27ᣠ57-66 እና በ1ኛ ቆሮ 1ᣠ18-22 እንደተመሰከረዠáŠá‹á¡á¡)
የመንáˆáˆ³á‹Š ሥáˆáŒ£áŠ•áˆ ሆአየá–ለቲካ ሥáˆáŒ£áŠ‘ ያላቸá‹áŠ• ሰዎች እንዴት የትንአáŠáŠ•á የáˆá‰³áŠáˆ ሀሰትᣠተራራ የሚያáŠáˆˆá‹áŠ• እá‹áŠá‰µ áˆá‰µáŠ¨áˆáˆ‹á‰¸á‹/áˆá‰µáŒ‹áˆá‹µá‰£á‰¸á‹ እንደáˆá‰µá‰½áˆ ለማወቅ ብንጥáˆáˆ መረዳት አáˆá‰»áˆáŠ•áˆá¡á¡ በተለá‹áˆ ብáá‹áŠ• አባቶቻችን እንዴት የቤተ-áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ•áŠ• ቀኖና ሊጥሱት እንደደáˆáˆ© ለማመንሠተቸáŒáˆ¨áŠ“áˆá¡á¡ áˆáŠ“áˆá‰£á‰µáˆá£ በሃá‹áˆ›áŠ–ት ካባ ሥሠ– ጸያá á–ለቲካን የሚያቀáŠá‰…ኑ “አማካሪ†ተብዬዎች ገá‹áተዋቸዠá‹áˆ†áŠ“ሠየሚሠቀና ጥáˆáŒ£áˆ¬ ያድáˆá‰¥áŠ“ሠእንጂᣠበááሠብáá‹áŠ• አባቶቻችንንᣠእኛ ከትንኟሠáŠáŠ•á የáˆáŠ“ንሰዠáˆá‹•áˆ˜áŠ“ን ከመá‹á‰€áˆµ ተቆጥበን ቆá‹á‰°áŠ“áˆá¡á¡ መቼáˆá£ á‹áŠƒáŠ“ ተáŒáŒ»áŒ½ á‰áˆá‰áˆ ሲተሠእንጂᣠሽቅብ ሲጋáˆá‰¥ አላየንáˆáŠ“ᣠሃሳባችንንሠበኢትዮጵያዊ á‹áˆ‰áŠá‰³áŠ“ ትሕትና አááŠáŠ• á‹á‹˜áŠá‹ ቆá‹á‰°áŠ• áŠá‰ áˆá¡á¡ ሆኖáˆá£ በኅዳሠ30/2005á‹“.ሠá‹á‹°áˆ¨áŒ‹áˆ የተባለá‹áŠ• የá“ትረያáˆáŠ áˆáˆáŒ« á‹áŒáŒ…ት ስንሰማᣠድáˆáƒá‰½áŠ•áŠ• áˆáŠ“ሰማ ወደድንá¡á¡ ሃሳባችንንáˆá£ የትንአáŠáŠ•á የáˆá‰³áŠáˆ ሕጸጽ እንዳትጋáˆá‹µá‰¥áŠ•á£ አáˆáˆ‹áŠ«á‰½áŠ• ቅዱስ እáŒá‹šáŠ ብሔáˆáˆ á‹áˆ¨á‹³áŠ• ዘንድᣠእá‹áŠá‰±áŠ•áŠ“ እá‹áŠá‰±áŠ•áˆ ብቻ እንዲያናáŒáˆ¨áŠ• ከመንበሩ ሥሠተደáተን እንማá€áŠá‹‹áˆˆáŠ•á¡á¡… ለዘላለሙ አሜን!!!
የብáá‹• ወቅዱስ አቡአቴዎáሎስ በ1968á‹“.áˆá£Â የብáá‹• ወቅዱስ አቡአመáˆá‰†áˆªá‹Žáˆµ በ1984á‹“.ሠከá“ትረያáˆáŠáŠá‰³á‰¸á‹ የተሰናበቱበትና የብáá‹• ዳáŒáˆ›á‹Š አቡአዮሳብ ከáŒá‰¥á… ቤተ-áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ• መንበራቸዠበ1947á‹“.ሠየተሰናበቱበት áˆáŠ“ቴ በብዙ መáˆáŠ© ተመሳሳዠáŠá‹á¡á¡ ሦስቱሠá“ትረያáˆáŠ®á‰½á£ በኢትዮጵያና በáŒá‰¥á… የáŠá‰ ሩትን መንáŒáˆ¥á‰³á‰µ በኃá‹áˆ ተገáˆáˆµáˆ°á‹á£ ከáŠáˆáˆ± ለጥቀዠየመጡት የደáˆáŒáŠ“ የኢሕአዴáŒ-በኢትዮጵያ በኮሎኔሠጋማሠአብደሠናስሠá‹áˆ˜áˆ« የáŠá‰ ረዠወታደራዊ ቡድንን በáŒá‰¥á… ጡጫ አቅáˆáˆ·á‰¸á‹‹áˆá¡á¡ áˆáˆˆá‰± á“ትረያáˆáŠ®á‰½ መንበራቸá‹áŠ• ለቀዠወደገዳሠሕá‹á‹ˆá‰³á‰¸á‹ ገብተዠáŠá‰ áˆá¡á¡ ብáá‹• አቡአመáˆá‰†áˆªá‹Žáˆµá£ በጥሠ1984 á‹“.ሠማለቂያ ላዠáŠá‹ ሲሰናበቱ ወደáˆáˆµáŠ«á‹¬ ህዙናን ገዳሠላáŒáˆ ጊዜ ገብተዠáŠá‰ áˆá¡á¡  በተመሳሳዠáˆáŠ”ታáˆá£ ብáá‹• ዳáŒáˆ›á‹Š አቡአዮሳብሠከካá‹áˆ® ወጣ ብላ ወደáˆá‰µáŒˆáŠ˜á‹ á‰áˆµá‰‹áˆ ገዳሠገብተዠለአንድ ዓመት ያህሠቆá‹á‰°á‹‹áˆá¡á¡ በአንጻሩᣠብáá‹• ወቅዱስ አቡአቴዎáሎስን ወታደራዊዠደáˆáŒ ገዳሠእንዲገቡ ሳá‹áˆáˆáŒ ቀáˆá‰¶á£ ለእስáˆáŠ“ ለáŒá áŒá‹µá‹« ተዳረጉá¡á¡
በሕገ ወጥ áˆáŠ“ቴሠበሰኔ 30/1968á‹“.ሠአባ መላኩ የተባሉትን የገዳሠመáŠáŠ©áˆ´ ከáˆáˆˆá‰µ ጳጳሳትና ከáˆáˆˆá‰µ መáŠáŠ®áˆ³á‰µ ጋሠአወዳድሮ ሾማቸá‹á¡á¡ እኚህ አባትሠብáá‹• አቡአተáŠáˆˆ ሃá‹áˆ›áŠ–ት ከተባሉሠበኋላᣠእንደáˆáŠ•áŠ©áˆµáŠ“ቸዠዘመን በባዶ እáŒáˆ«á‰¸á‹ áŠá‰ ሠየሚሄዱትá¡á¡ á‹°áˆáŒ በሃá‹áˆ›áŠ–ት ካባ ሥሠበሠራዠጸያá á–ለቲካáˆá£ áˆáˆˆá‰°áŠ›á‹ á“ትረያáˆáŠ ከዚህ አለሠበሞት እስኪለዩሠአላስችሠብሎትᣠየቤተ-áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ—ን የá“ትረያáˆáŠ áˆáˆáŒ« ደንብ እንደሚáˆáˆáŒˆá‹ አሻሽሎᣠለáˆá‹•áˆ˜áŠ“ኑ “á‹áŠ¼á‹áˆ‹á‰½áˆ የመረጥኩላችሠá“ትረያáˆáŠ!†አለá¡á¡ ከá ብሎ የተሰማ የተቃá‹áˆž ድáˆáŒ½ ስለመኖሩ መዛáŒá‰¥á‰µ አያሳዩáˆá¡á¡ በመሆኑáˆá£ የደáˆáŒ á€áˆ¨-ቀኖናና á€áˆ¨-ሕገ ቤተáŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ• አጀንዳ ተተገበረá¡á¡ በáˆáˆáˆŒ 7/1971á‹“.áˆáˆ…ረትሠአቡአቴዎáሎስን አንቆ ገድሎ የአቡአተáŠáˆˆ ሃá‹áˆ›áŠ–ትን ሹመት እንዳያከራáŠáˆ አድáˆáŒŽ ከረቸመá‹á¡á¡
1948/9 á‹“.áˆá£ የኢትዮጵያ ቤተ-áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ• ተወካዮች 115ኛዠá“ትረያáˆáŠ አቡአዮሳብ ወደመንበራቸዠእንደሚመለሱ áŠáተኛ ጥረት አድáˆáŒˆá‹ áŠá‰ áˆá¡á¡ áˆáˆˆá‰°áŠ›á‹ á“ትረያáˆáŠ አቡአቴዎáሎስና አራተኛዠá“ትረያáˆáŠ አቡአመáˆá‰†áˆªá‹Žáˆµ ወደመንበራቸዠእንዲመለሱ  የተደረገ እዚህ áŒá‰£ የሚባሠጥረት áŒáŠ• አáˆáŠá‰ ረáˆá¡á¡ “ቄሱሠá‹áˆá£ መጽáˆá‰áˆ á‹áˆ!†የሆአመሰለá¡á¡ á‹áˆ…ሠየብáá‹áŠ• አባቶች ተáŒá‰£áˆá£ በ35 ዓመታት á‹áˆµáŒ¥ (ከ1948-1984á‹“.áˆ) áˆáŠ• ያህሠá‰áˆá‰áˆ እንደሄድን አመላካች áŠá‹á¡á¡ ብáá‹áŠ• አባቶችና የቤተ áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ—ሠለመáˆáˆ… የመቆሠአቅሠሙáˆáŒ ብሎ ጠáቶ ወደአዘቅት ለመá‹áˆ¨á‹± ዋናዠማሳያ áŠá‹á¡á¡ ብáá‹• ወቅዱስ አቡአቴዎáሎስና አቡአመáˆá‰†áˆªá‹Žáˆµ ያለአጥጋቢ áˆáŠáŠ•á‹«á‰µ ከመንበራቸዠሲáŠáˆ± አብዛኞቹ የቤተ áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ— ሊቃአጳጳሳት የአቋሠመáŒáˆˆáŒ« እንኳን ሳያወጡ መቅረታቸዠበሰáŠá‹ አጠያá‹á‰‹áˆá¡á¡ á‹áˆá‰³á‹ ááˆáˆ€á‰µ የወለደዠáŠá‰ áˆá¡á¡ “ááˆáˆƒá‰± ከዬት መጣ?†ካሉ á‹°áŒáˆžá£ በሃá‹áˆ›áŠ–ት ካባ ስሠስá‹áˆ የዘሠá–ለቲካ የሚከተሉ አባቶች ስለáŠá‰ ሩ áŠá‹á¡á¡ ለራሳቸዠáˆáˆá‰°á‹á£ ሌሎችንሠአስáˆáˆ«áˆ©!
á‹áˆ… ባá‹áˆ†áŠ• ኖሮᣠከ35ዓመታት በáŠá‰µ የáŒá‰¥á… ቤተ-áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ• ብáá‹áŠ• አባቶች ያደረጉት ሕáŒáŠ“ ሥáˆá‹“ትን የማáŠá‰ ሠተáŒá‰£áˆ እáŠáˆáˆ±áˆ á‹áˆá…ሙት áŠá‰ áˆá¡á¡ የእስáŠáŠ•á‹µáˆá‹« á“ትረያáˆáŠ ብáá‹• ዳáŒáˆ›á‹Š አቡአዮሳብ በኅዳሠ4 ቀን 1949 á‹“.ሠካረበበኋላ áŠá‰ ሠቀጣዩ á“ትረያáˆáŠ ብáá‹• አቡአቄáˆáˆŽáˆµ ስድስተኛᣠበáŒáŠ•á‰¦á‰µ 2 ቀን 1951 á‹“.ሠ(áˆáŠ የዳáŒáˆ ትንሳኤ ዕለት) የተቀቡትá¡á¡ አቡአቄáˆáˆŽáˆµáˆ በá‰áŒ¥áˆ 116ኛዠá“ትረያáˆáŠ ሆኑና ሥራቸá‹áŠ• ጀመሩá¡á¡ በአንáƒáˆ© á‹°áŒáˆž በኢትዮጵያ የá“ትረያáˆáŠáŠá‰µ መንበሠሲቀመጡ áˆáˆˆá‰°áŠ›áŠ“ አራተኛ የሆኑት ብáá‹áŠ•á£ ከዚህ ዓለሠበሞት እስኪለዩ ድረስ ሳá‹áŒ በá‰á£ በሰኔ 30/1968 እና በáˆáˆáˆŒ 5 ቀን 1984 á‹“.áˆá£ ተተኪዎቹ á“ትረያáˆáŠ®á‰½ በአናት ተቀቡá¡á¡ ብáá‹• አቡአትáŠáˆˆ ሃá‹áˆ›áŠ–ት ከገዳሠመጥተዠየተሾሙ የመጀመሪያዠá“ትረያáˆáŠ ሲሆኑᣠብáá‹• አቡአጳá‹áˆŽáˆµ á‹°áŒáˆž ከስደት መáˆáˆµ የተሾሙሠየመጀመሪያዠá“ትረያáˆáŠ ሆኑá¡á¡
á‹áˆ… ያቡአተáŠáˆˆ ሃá‹áˆ›áŠ–ትሠሆአየአቡአጳá‹áˆŽáˆµ ሹመትᣠከáተኛ የሆአየቀኖናᣠየሕገ ቤተ áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ• ጥሰቶች የተስተዋሉበት áŠá‹á¡á¡ የዚህ ጽሑáሠመáŠáˆ» áŠáŒ¥á‰¥áˆ በዋናáŠá‰µ ስለሦስተኛá‹áŠ“ ስለአáˆáˆµá‰°áŠ›á‹ የኢትዮጵያ ብáá‹• ወቅዱሳን á“ትረያáˆáŠ®á‰½ ጉዳዠá‹áˆ˜áˆˆáŠ¨á‰³áˆá¡á¡ በእáˆáŒáŒ¥ áˆáˆˆá‰°áŠ›á‹áŠ“ አራተኛዠየተሻሩበት አáŒá‰£á‰¥áŠ“ ሦስተኛá‹áŠ“ አáˆáˆµá‰°áŠ›á‹ á“ትረያáˆáŠ®á‰½ የተሾሙበት ሥáˆá‹“ት በኒቅያዠቀኖና አንቀጽ 50ᣠእንዲáˆáˆ በዚሠበኒቂያዠቀኖና ስለá“ትረያáˆáŠ በሚናገረá‹á£ በ4ኛዠአንቀጽ በ5ኛዠáŠáሠየተደáŠáŒˆáŒ‰á‰µáŠ• ሕጎች የሚተላለá ከመሆኑሠበላá‹á¤ “ስለኢትዮጵያ á“ትረያáˆáŠ አመራረጥ የወጣá‹áŠ• የ1963 á‹“/ሠየáˆáˆáŒ« ደንብና የ1968ቱን የáˆáˆáŒ« ማሻሻያ ደንብ†ሥአሥáˆá‹“ቶች መሠረት ባለመካሄዱ ትáŠáŠáˆˆáŠ› አáˆáŠá‰ ረáˆá¡á¡
á‹áˆ…ንን ትáŠáŠáˆˆáŠ› á‹«áˆáˆ†áŠ የቤተ-áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ• ቀኖናና ደንብ ጥሰት ለማለባበስ ከሰሞኑ የሚታዩትሠሩጫዎች የሚስተዛá‹á‰¡ ሆáŠá‹‹áˆá¡á¡ የማኅበረ-ቅዱሳን áˆáˆˆá‰± áˆáˆ³áŠ–ችᣠማለትሠ“ስáˆá‹“ ጽድቅ†ጋዜጣና “áˆáˆ˜áˆâ€ መጽሔትᣠችáŒáˆ© የእáˆá‰…ና የáˆáˆ•áˆ¨á‰µ እንደሆአአድáˆáŒˆá‹ በኅዳሠወሠእትማቸዠ“ከá“ትረያáˆáŠ áˆáˆáŒ« በáŠá‰µ እáˆá‰€ ሰላሠá‹á‰…á‹°áˆâ€ የሚሠአጀንዳ ያራáŒá‰£áˆ‰á¡á¡ በáˆáŒáŒ¥ ቤተ-áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ• የዕáˆá‰…ና የáˆáˆ•áˆ¨á‰µ አደባባዠመሆኗ ባá‹áŠ«á‹µáˆá£ የተያዘዠአቋሠáŒáŠ• ትáŠáŠáˆ አá‹á‹°áˆˆáˆá¡á¡ በሌላሠበኩáˆá£ ባለáˆá‹ ጥቅáˆá‰µ ወሠተሰብስቦ የáŠá‰ ረዠየሲኖዶስ ጉባኤ አንድ አስገራሚና ከብáዓን አባቶች የማá‹áŒ በቅ á‹áˆ³áŠ” ማስተላለበተገáˆáŒ§áˆá¡á¡ “እንዴት አáˆáˆµá‰°áŠ›á‹ á“ትረያáˆáŠ ስንሠሃያ አመታት ያህሠኖረንᣠእንደገና ወደ አራተኛዠá“ትረያáˆáŠ እንመለሳለን? ሰá‹áˆµ áˆáŠ• á‹áˆˆáŠ“áˆ?†የሚሠስጋት እንዳላቸá‹áˆ ተሰáˆá‰·áˆá¡á¡ á‹áˆ…ሠቢሆን ዓለáˆáŠ• ንቀá‹á£ በእáŒá‹šáŠ ብሔሠመንገድ ለሚመላለሱ ብáá‹áŠ• አባቶች á‹«áˆá‰°áŒˆá‰£ አቋሠáŠá‹á¡á¡ ከበበየሃá‹áˆ›áŠ–ት መሪዎችና አባቶች አእáˆáˆ® እንዲህ ያለ የá‹áˆ‰áŠá‰³áŠ“ የá–ለቲከኛáŠá‰µ አስተያየት እንሰማለን ብለንሠለማንጠብቀዠለኛ ለáˆá‹•áˆ˜áŠ“ኑሠቢሆን አሸማቃቂ áŠá‹á¡á¡
ዛሬሠከ55ዓመታት በኋላ የኢትዮጵያ ቤተ-áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ• አባቶችᣠየዛሬ ሃያ ዓመት የáˆá€áˆ™á‰µáŠ• ስህተት ለማረሠወኔ ማጣታቸዠያስደንቃáˆá¡á¡ ታሪአጠቅሰንᣠየዛሬ 55ዓመት የኢትዮጵያ ቤተ-áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ• መሪዎች እንዴት በዜáŒáŠá‰µ ባዕድ ለሆኑትᤠáŠáŒˆáˆ áŒáŠ• በሃá‹áˆ›áŠ–ት መሪáŠá‰³á‰¸á‹ ለሚያከብሯቸዠለብáá‹• ዳáŒáˆ›á‹Š አቡአዮሳብ እንደተከራከሩና ታሪáŠáˆ እንደሰሩ እናስታá‹áˆ³á‰½áˆá¡á¡ (እáˆáŒáŒ¥ áŠá‹á£ áŠáŒˆáˆ«á‰½áŠ• áˆáˆ‰ “ለቀባሪዠአረዱት†ዓá‹áŠá‰µ áŠá‹á¡á¡) የመáŒáˆˆáŒ«á‹ መáŒá‰¢á‹« ቃሠእንዲህ á‹áŠá‰ ባáˆá¡á¡ “የኢትዮጵያ ኦáˆá‰¶á‹¶áŠáˆµ ቤተ-áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ•á¤ የእስáŠáŠ•á‹µáˆªá‹« á“ትረያáˆáŠ ብáá‹• ዳáŒáˆ›á‹Š አቡአዮሳብ ከሥáˆáŒ£áŠ“ቸዠመወገዳቸá‹áŠ• እንደሰማችᤠá‹áˆ… ከሲኖዶስ የወጣ አደራረáŒá¤ አንደኛ) ከአባቶቻችን ከáˆá‹‹áˆá‹«á‰µ ሲያያዠየመጣá‹áŠ• መንáˆáˆ³á‹Š ሥáˆá‹“ት የሚቃወሠበመሆኑᤠáˆáˆˆá‰°áŠ›) ኢትዮጵያ ከ1600 ዘመን ጀáˆáˆ® ከመንበረ-ማáˆá‰†áˆµ ጋሠባላት መንáˆáˆ³á‹Š áŒáŠ•áŠ™áŠá‰µ መሠረትᣠየእስáŠáŠ•á‹µáˆªá‹«áŠ• á“ትረያáˆáŠ መንáˆáˆ³á‹Š መብት የሚáŠáŠ« áŠáŒˆáˆ በተáŠáˆ£ ጊዜ áˆáˆ‰ ጉዳዩ በቀጥታ የሚያገባት መሆኑን በማመáˆáŠ¨á‰µ ለáŒá‰¥á… መንáŒáˆ¥á‰µáŠ“ ለመጅሊስ ሚሊ አባሎችáˆâ€ መáˆá‹•áŠá‰µ ተáˆáŠ³áˆá¡á¡
ብáá‹• ዳáŒáˆ›á‹Š አቡአዮሳብን ወደመንበራቸዠለመመለስ በáŠá‰ ረዠáŠáˆáŠáˆ ዋና ዋናዎቹ የመከራከሪያ áŠáŒ¥á‰¦á‰½ የሚከተሉት áŠá‰ ሩá¡á¡ አንደኛ) የኢትዮጵያ ኦáˆá‰¶á‹¶áŠáˆµ ቤተ-áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ• በáŠáˆáˆ´ 30/1947á‹“.ሠየá“ትረያáˆáŠ©áŠ• ከመንáˆáˆ³á‹Š ሥáˆáŒ£áŠ“ቸዠመáŠáˆ£á‰µ ተቃá‹áˆ›á£ በመስከረሠ16/1948á‹“.ሠ“ቀኖና ተጥሷáˆâ€ ብላ በሊቀ ጳጳሷ በኩሠቴሌáŒáˆ«áˆ ማስተላለáን ያወሳáˆá¡á¡ áˆáˆˆá‰°áŠ›áˆ) ኢትዮጵያ በትáˆá‰ የዓለሠá“ትረያáˆáŠ®á‰½ ጉባኤ ላዠበስáˆáŠ•á‰°áŠ›á‹ መንበሠላዠየáˆá‰µá‰€áˆ˜áŒ¥ ሀገáˆáŠ“ ተሰሚáŠá‰·áˆ ቢሆን ከáተኛ እንደሆáŠáŠ“ á‹áˆ…ሠበኒቂያዠቀኖና በ42ኛዠአንቀጽ መሠረት የá€áŠ“ መሆኑን á‹áŒˆáˆáƒáˆá¡á¡ ሦስተኛ) በዚሠበኒቂያዠቀኖና በአንቀጽ 50 መሠረትᣠአንድ á“ትረያáˆáŠ ላዠáŠáˆµ ሲቀáˆá‰¥ áŠáŒˆáˆ©áŠ• ለመስማት በሚደረገዠጉባኤᣠበሃá‹áˆ›áŠ–ት መካከሠቢያንስ አንድ á“ትረያáˆáŠá£ ቢበዛ á‹°áŒáˆž áˆáˆˆá‰µáŠ“ ከዚያሠበላዠá“ትረያáˆáŠ®á‰½ መገኘት የሚገባቸዠሲሆንᣠ“በá“ትረያáˆáŠ© ብáá‹• ዳáŒáˆ›á‹Š አቡአዮሳብ ላዠá‹áˆ³áŠ” ሲደረጠበስብሰባዠላዠአንድሠá“ትረያáˆáŠ á‹«áˆá‰°áŒˆáŠ˜á‰ ት በመሆኑ ስብሰባá‹áˆ ሆአá‹áˆ³áŠ”ዠሕጋዊ አá‹á‹°áˆˆáˆá¤â€ á‹áˆ‹áˆá¡á¡ አራተኛ) በኒቂያዠቀኖና ስለá“ትረያáˆáŠ በሚናገረዠ4ተኛዠአንቀጽᣠበ5ተኛዠáŠáሠእንደሚደáŠáŒáŒˆá‹ ከሆáŠáŠ“ᣠበቤተ-áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ•áˆ ቀኖና መሠረትᤠ“አንድ á“ትረያáˆáŠ ከመንáˆáˆ³á‹Š ሥáˆáŒ£áŠ‘ የሚáŠáˆ³á‹ አእáˆáˆ®á‹ ከተናወጸ ብቻ áŠá‹á¤â€ á‹áˆ‹áˆá¡á¡ ስለዚህሠá‹áˆ³áŠ”ዠሕáŒáŠ• የተመረኮዘ አለመሆኑን በስá‹á‰µ የዛሬá‹á‰± ኢትዮጵያ ጋዜጣᣠዓáˆá‰¥ ጥሠ4/1948á‹“.áˆá£ ገጽ-1 ላዠá‹áŒˆáˆáƒáˆá¡á¡
እáŠá‹šáˆ… ከላዠየጠቀስናቸዠáˆáˆˆá‰µ የመከራከሪያ áŒá‰¥áŒ¦á‰½ መሠረትᣠብáá‹• ወቅዱስ አቡአመáˆá‰†áˆªá‹Žáˆµá£ ከá“ትረያáˆáŠáŠá‰³á‰¸á‹ የተሰናበቱበት አáŒá‰£á‰¥ ሕጋዊ አáˆáŠá‰ ረáˆá¡á¡ በመጀመሪያᣠአንድሠየተገኘ á“ትረያáˆáŠ ሳá‹áŠ–ሠበመሰናበታቸá‹áŠ“ᤠáˆáŠ•áˆ የጤንáŠá‰µ ችáŒáˆ ሳá‹áŠ–áˆá‰£á‰¸á‹ ከመንበራቸዠበመáŠáˆ³á‰¸á‹ áŠá‹á¡á¡ የጤናቸá‹áŠ• ጉዳዠላለá‰á‰µ 21ዓመታት በሙሉሰá‹áŠá‰µ መኖራቸዠያረጋáŒáŒ£áˆá¡á¡ በስደትሠላዠሆáŠá‹ ቤተ-áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ•áŠ• እየመሩ ናቸá‹á¡á¡ በተጨማሪáˆá£ á“ትረያáˆáŠ© የተሰናበቱት በሽáŒáŒáˆ መንáŒáˆ¥á‰± ጠቅላዠሚኒስትሠትዕዛዠለመሆኑ የwikileaksሠማረጋገጫ ከአዲስ አበባዠየአሜሪካን ኤáˆá‰£áˆ² ተገáŠá‰·áˆá¡á¡ á‹áŠ¼ ሕገ-ወጥ አካሄድᣠእ.አ.አበ1929 በዓለሠአብያተ-áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ“ት ጉባኤ የተወሰáŠá‹áŠ•áŠ“ ኢትዮጵያሠያá€á‹°á‰€á‰½á‹áŠ• የጳጳሳት áˆáˆá‹á‰°-ጉባኤ ደንብ ያላከበረ áŠá‹á¡á¡ ስáˆáˆáŠá‰± እንደሚለዠከሆáŠá£ የሲኖዶስ á‹áˆ³áŠ”ዎች ሲወሰኑ ቢያንስ áˆáˆˆá‰µ-ሦስተኛዠየጳጳሳት áˆáˆá‹á‰°-ጉባኤ መሟላት áŠá‰ ረበትá¡á¡ በ1984á‹“.ሠáŒáŠ• á‹áˆ… አáˆáˆ†áŠáˆá¡á¡ አቶ ታáˆáˆ«á‰µ ላá‹áŠ”ᣠበáˆá‹© ትዕዛዠá“ትረያáˆáŠ©áŠ• አሰናብቶ ሲያበቃᣠበáˆáˆáˆŒ 5/1984á‹“.ሠበተወካዩ በአቶ መረባ አለማየሠአማካá‹áŠá‰µ እንዲህ አለᤠ“ያለá‰á‰µ የáŒáˆˆáˆ› ዓመታት አáˆáˆá‹ ሰላáˆá£ ዲሞáŠáˆ«áˆ² የሕጠየበላá‹áŠá‰µ እየተስá‹á‰ áŠá‹â€ (አዲስ ዘመን ጋዜጣᣠáˆáˆáˆŒ 7/1984á‹“.áˆá£ ገጽ-1)á¡á¡ (እá‹áŠá‰µ áŠá‹á¤ ሰላሠተስá‹áቷáˆá¡á¡ áŠáŒˆáˆ áŒáŠ•á£ የዲሞáŠáˆ«áˆ²á‹áŠ•áŠ“ የሕጠየበላá‹áŠá‰±áŠ• መስá‹á‹á‰µ አቶ ታáˆáˆ«á‰µ አንዴ á‹á‹°áŒáˆ™áˆáŠ• á‹áˆ†áŠ•? እንጃ! አá‹áˆ˜áˆµáˆˆáŠ•áˆá¡á¡)
**********************
á‹áˆ…ንን ጽሑá ከማጠናቀቃችን በáŠá‰µ ለሰáŠá‹ የዚህ መጣጥá አንባቢዎች አንዳንድ ታሪካዊ ማስታወሻዎችን áˆáŠ“ካáላቸዠእንወዳለንá¡á¡ በተለá‹áˆ እስከዛሬዋ ዕለት ድረስᣠአራተኛዠá“ትረያáˆáŠ á‹áˆ˜áˆˆáˆ± á‹áˆ†áŠ• ወá‹áˆµ ስድስተኛá‹áŠ• á“ትረያáˆáŠ á‹áˆ˜áˆáŒ¡áŠ“ በኢ-መáˆáˆ•á£ በኢ-ቀኖናና በ1963á‹“.ሠየá€á‹°á‰€á‹áŠ•á£ “ስለኢትዮጵያ á“ትረያáˆáŠ አመራረጥ የወጣá‹áŠ• የáˆáˆáŒ« ደንብናâ€á¤ በ1968á‹“.ሠየወጣá‹áŠ• ማሻሻያ ወደጎን ትተዠá‹á‰€áŒ¥áˆ‰á‰ ት á‹áˆ†áŠ•?†ለáˆáŠ•áˆˆá‹ áˆá‹•áˆ˜áŠ“ን በቂ መáˆáˆµ á‹áˆ°áŒ ናáˆá¡á¡ ከላዠእንደገለጽáŠá‹ አራተኛá‹áŠ• á“ትረያáˆáŠ መáˆáˆ¶ በመንበራቸዠማስቀመጥ ከáተኛ የሆአáŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ“á‹Š ተáŒá‰£áˆáŠ“ ለቀኖናሠተገዢáŠá‰µ áŠá‹á¡á¡ “የለáˆá£ አáˆáˆµá‰°áŠ›á‹ ስንሠኖረን እንዴት ወደአራተኛዠá“ትረያáˆáŠ እንመለሳለን!†ማለቱ á‹°áŒáˆž ቤተ-áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ—ን ከáተኛ ዋጋ ሊያስከáላት እንደሚችሠእናáˆáŠ“ለንá¡á¡ (መቼስᣠ“ሃá‹áˆ›áŠ–ት ማለት ማመን áŠá‹áŠ“ᣠ“እንዴት áˆá‰³áˆáŠ‘ ቻላችáˆ?†ብላችሠእንደማትጠá‹á‰áŠ•á£ አáˆáŠ•áˆ እናáˆáŠ“ለን!!!)
ስድስተኛዠáˆáŠ¥áˆ° ሊቃአጳጳሳት ዘኢትዮጵያ መጡáˆ-አáˆáˆ˜áŒ¡áˆá£ ከአንደኛዠእስከ አáˆáˆµá‰°áŠ›á‹ ብáá‹• ወቅዱስ á“ትረያáˆáŠ áˆáŠ¥áˆ° ሊቃአጳጳሳት ዘኢትዮጵያ ሆáŠá‹ ሲመረጡ áˆáŠ• á‹“á‹áŠá‰µ የቤተ-áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ• አገáˆáŒáˆŽá‰µ አበáˆáŠá‰°á‹ እንደሆአተራ በተራ እናወሳለንá¡á¡ በመጀመሪያሠከብáá‹• ወቅዱስ አቡአባስáˆá‹®áˆµ እንጀáˆáˆ«áˆˆáŠ•á¡á¡ በ1884á‹“.ሠበሚዳ አá‹áˆ«áŒƒá£ በአሞደሠጊዮáˆáŒŠáˆµ ተወለዱá¡á¡ ሥመ-ጥáˆá‰€á‰³á‰¸á‹áˆ ገብረ ጊዮáˆáŒŠáˆµ áŠá‰ áˆá¡á¡ በ1905á‹“.áˆáˆ…ረትሠአመáŠáˆ¯á‰¸á‹áŠ• ጨáˆáˆ°á‹ በደብረ ሊባኖስ መáŠáŠ®áˆ±á¡á¡ በ1911á‹“.ሠጀáˆáˆ®áˆ የመናገሻ ማáˆá‹«áˆ መáˆáˆ…ሠሆáŠá‹ ተሾሙá¡á¡ ብáá‹• አቡአማቴዎስሠየá‰áˆáˆµáŠ“ ማዕረጠጨመሩላቸá‹á¡á¡ ከ13ዓመታትሠበኋላᣠበ1924á‹“.ሠበአዲስ አበባ የመንበረ መንáŒáˆ¥á‰µ ቅዱስ ገብኤሠ(áŒá‰¢ ገብáˆáŠ¤áˆ) አስተዳዳሪ ሆáŠá‹ ተሾሙá¡á¡ በ1925á‹“.ሠደáŒáˆžá£ በኢየሩሳሌሠየኢትዮጵያ ገዳማት ራá‹áˆµ(ጠቅላዠአስተዳዳሪ) ሆáŠá‹ ለáˆáˆˆá‰µ ዓመታት ሠሩá¡á¡ በ1927á‹“.ሠከኢየሩሳሌሠተጠáˆá‰°á‹ መጥተዠየደብረ ሊባኖስ 59ኛዠእጨጌ ሆáŠá‹ ተሾሙá¡á¡ በ1940á‹“.ሠበእጨጌáŠá‰± ላዠየጵጵስና ማእረጠተሰጣቸá‹á¡á¡ እስከ1951á‹“.áˆáˆ…ረትሠአáˆá‰£ áˆáˆˆá‰µ አብያተ-áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠá‰µáŠ• አሠáˆá‰°á‹‹áˆá¡á¡ አስራ áˆáˆˆá‰µ ትáˆáˆ…áˆá‰µ ቤቶችንሠአáˆáˆá‰°á‹‹áˆá¡á¡ በተለá‹áˆá£ በደብረ ጽጌ ያለá‹áŠ• የእብáŠá‰µ ትáˆáˆ…áˆá‰µ ቤት በáŒáˆ ገንዘባቸዠáŠá‰ ሠየሚያስተዳድሩት (አዲስ ዘመንᣠጥቅáˆá‰µ 3/1963á‹“.áˆ)á¡á¡
ጥሠ6/1943á‹“.áˆá£ “ሊቀ ጳጳሳት ዘኢትዮጵያ†ተብለዠእስከ 1951á‹“.ሠድረስ ቆዩá¡á¡ በሰኔ 21 ቀን 1951á‹“.áˆá£ የኢትዮጵያ ኦáˆá‰¶á‹¶áŠáˆµ ቤተ áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ• ለመጀመሪያ ጊዜ የራሷን “áˆáŠ¥áˆ° ሊቃአጳጳሳት ወá“ትረያáˆáŠâ€ ስታገáŠá¤ ብáá‹• ወቅዱስ አቡአባስáˆá‹®áˆµ የኢትዮጵያ á“ትረያáˆáŠ áˆáŠ¥áˆ° ሊቃአጳጳሳት ሆáŠá‹ ካá‹áˆ® በሚገኘዠየቅዱስ ማáˆá‰†áˆµ ቤተ-áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ•á£ ከብáá‹• ወቅዱስ አቡአቄáˆáˆŽáˆµ ሳድሳዊ እጅ ተሾሙá¡á¡ በተወለዱ በ79ዓመታቸዠጥቅáˆá‰µ 2/1963á‹“.áˆá£ ከቀኑ በአስሠሰዓት á‹áˆ¨á‰á¡á¡ ጥቅáˆá‰µ 4/1963á‹“.ሠበደብረ ሊባኖስ ተቀበሩá¡á¡
áˆáˆˆá‰°áŠ›á‹ á“ትረያáˆáŠáˆ በዓለ ሲመት መጋቢት 29 ቀን 1963 á‹“.ሠበመንበረ á“ትረያáˆáŠ ቅድስተ ቅዱሳን ማáˆá‹«áˆ ቤተ áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ• ተከናወáŠá¡á¡ “ሕá‹á‰£á‹Š መንáŒáˆ¥á‰µ እንጂᣠወታደራዊ áŒáŠ•á‰³ አያዋጣንáˆ!†ስላሉᣠወታደራዊ á‹°áˆáŒ የካቲት 9/1968á‹“.ሠከመኖሪያ ቤታቸዠወስዶᣠመጀመሪያ በእዮቤáˆá‹© ቤተ-መንáŒáˆ¥á‰µá£ ከዚያሠበáˆá‹‘ሠራስ አስራተ ካሣ ቤት አስሮ ካቆያቸዠበኋላᣠበáˆáˆáˆŒ 7/1971á‹“.ሠበዚያዠበታሰሩበት ቤት በገመድ ታንቀዠእንዲገደሉ ተደረጉና እዚያዠእንዲቀበሩ መደረጋቸá‹áŠ•á£ አዲስ ዘመን ጋዜጣ በáˆáˆáˆŒ 3/1984á‹“.ሠዕትሙ á‹áŒˆáˆáƒáˆá¡á¡ ከáˆá‹‘ሠራስ አስራተ ካሣ áŒá‰¢áˆ አá…ማቸዠወጥቶᣠበáˆáˆáˆŒ 4/1984á‹“.áˆá£ በቅድስተ ቅዱሳን ሥላሴ ካቴድራሠተቀበሩá¡á¡ á“ትረያáˆáŠ ከመሆናቸá‹áˆ በáŠá‰µ የáˆáˆ¨áˆáŒŒ ሊቀ ጳጳስ ሆáŠá‹ ከ1943á‹“.ሠጀáˆáˆ® ከሠላሳ áˆáˆˆá‰µ አብያተ-áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ“ትን አሠáˆá‰°á‹‹áˆá¡á¡ አቡአጳá‹áˆŽáˆµáŠ• ጨáˆáˆ®á£ በáˆáŠ«á‰³áˆ ጳጳሳትን ሾመዋáˆá¡á¡
ሦስተኛዠá“ትረያáˆáŠáˆ ሆáŠá‹ የተመረጡት ብáá‹• ወቅዱስ አቡአተáŠáˆˆ ሃá‹áˆ›áŠ–ት ናቸá‹á¡á¡ á“ትረያáˆáŠ ከመሆናቸá‹áˆ በáŠá‰µ በወላá‹á‰³ አá‹áˆ«áŒƒá£ በደብረ መንáŠáˆ«á‰µ ተáŠáˆˆ ሃá‹áˆ›áŠ–ት ገዳሠመáŠáŠ©áˆ´ áŠá‰ ሩá¡á¡ ሆኖáˆá£ በሰኔ 30/1968á‹“.ሠከ619 ድáˆáŒ½ á‹áˆµáŒ¥ 317ቱን አáŒáŠá‰°á‹ á“ትረያáˆáŠ ሆኑá¡á¡ በáŠá‰ ሩበትሠበወላá‹á‰³ አá‹áˆ«áŒƒ ከሦስት መቶ ሺህ በላዠáˆáŠ¥áˆ˜áŠ“ንን ከማጥመቃቸá‹áŠ“ የቤተ áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ—ሠተከታዮች ከማድረጋቸዠበላá‹á£ 35 አብያተ-áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ“ትን አሠáˆá‰°á‹‹áˆá¡á¡ አስራ ስድስት የሕáƒáŠ“ት ማሳደጊያዎችን አቋá‰áˆ˜á‹á£ ከሃያ ሺህ በላዠችáŒáˆ¨áŠ› ሕáƒáŠ“ትን አሳድገዋáˆá¡á¡…. áŒáŠ•á‰¦á‰µ 28/1980á‹“.ሠከዚህ ዓለሠበሞት ተለዩና ስáˆá‹“ተ-ቀብራቸá‹áˆ በቅድስት ሥላሴ ካቴድራሠሰኔ 1 ቀን 1980á‹“.ሠተáˆá€áˆ˜á¡á¡
አራተኛዠá“ትረያáˆáŠáˆ ሆáŠá‹ የተመረጡት ብáá‹• ወቅዱስ አቡአመáˆá‰†áˆªá‹Žáˆµ ናቸá‹á¡á¡ ከላዠበመáŒá‰¢á‹«á‰½áŠ• በሰáŠá‹ ስለáˆáˆ³á‰¸á‹ ያተትን በመሆኑ አንደáŒáˆ˜á‹áˆá¡á¡ áŠáˆáˆ´ 22/1980á‹“.ሠá“ትረያáˆáŠ áˆáŠ¥áˆ° ሊቃአጳጳሳት ዘኢትዮጵያ ሆáŠá‹ እስኪመረጡ ድረስᣠየጎንደሠáŠáለ-ሀገሠሊቀ ጳጳስ áŠá‰ ሩá¡á¡ በáŠáለ-ሀገሩሠሠላሳ አብያተ áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ“ትን ከማሠራታቸá‹áˆ ባሻገáˆá£ የተለያዩ የአረጋዊያን መጦሪያ ተቋማትንᤠከሃያ በላዠወáጮ ቤቶችንᣠ32 ዳቦ ቤቶችንና የተለያዩ የáˆáˆ›á‰µ ተቋማትን አሠáˆá‰°á‹ እንደáŠá‰ áˆá£ አዲስ ዘመን ጋዜጣ በáŠáˆáˆ´ 24/1980á‹“.ሠዕትሙ ገáˆáŒ§áˆá¡á¡ እኚህ á“ትረያáˆáŠ ከሀገሠከወጡሠበኋላ የዴንቨሠየቅዱስ ገብáˆáŠ¤áˆ ቤተ-áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ• ብዙ ጳጳሳትን ሾመዠሲኖዶሳቸá‹áŠ• አጠናáŠáˆ¨á‹‹áˆá¡á¡
ወደማጠቃለያችን እየሄድን áŠá‹á¡á¡ አáˆáˆµá‰°áŠ›á‹ á“ትረያáˆáŠáˆ ሆáŠá‹ የተመረጡት ብáá‹• ወቅዱስ አቡአጳá‹áˆŽáˆµ ናቸá‹á¡á¡ በáˆáˆáˆŒ 5/1984á‹“.ሠá“ትረያáˆáŠ ከመሆናቸዠበáŠá‰µá£ በደáˆáŒ መንáŒáˆ¥á‰µ ለሰባት ዓመታት ያህሠታስረዋáˆá¡á¡ ከዚያሠበስደት áŒá‰¥á…-አሌáŠáˆ³áŠ•á‹°áˆªá‹«áŠ“ አሜሪካን ኖረዋáˆá¡á¡ በስደት ላá‹áˆ ሳሉᣠበሥáŠ-መለኮት የዶáŠá‰µáˆ¬á‰µ ዲáŒáˆªá‹«á‰¸á‹áŠ• ተቀብለዋáˆá¡á¡ በ1983á‹“.ሠማብቂያሠላዠበወደ ኢትዮጵያ ተመáˆáˆ°á‹á£ አáˆáˆµá‰°áŠ›á‹ á“ትረያáˆáŠ ለመሆን በቅተዋáˆá¡á¡ እስከሚሾሙሠድረስ ያሠሯቸá‹áŠ• አብያተ-áŠáˆáˆµá‰²á‹«áŠ“ት á‰áŒ¥áˆ አዲስ ዘመን ጋዜጣ አáˆáŒˆáˆˆá€áˆá¡á¡ በታኅሣሥ 1968á‹“.ሠጵጵስና የሾሟቸá‹áŠ• የáˆáˆˆá‰°áŠ›á‹áŠ• á“ትረያáˆáŠ የብáá‹• አቡአቴዎáሎስን አጽሠከበá‹áˆˆ ሢመታቸዠአንድ ቀን ቀደሠብለá‹á£ በáˆáˆáˆŒ 4/1984á‹“.ሠበáŠá‰¥áˆ እንዲያáˆá በዋናáŠá‰µ የተጉትᣠብáá‹• ወቅዱስ አቡአጳá‹áˆŽáˆµ ናቸá‹á¡á¡ በáŠáˆáˆ´ 11/2005á‹“.áˆáˆ…ረትሠከዚህ ዓለሠበሞት ተለá‹á‰°á‹á£ በáŠáˆáˆ´ 18/2005á‹“.ሠበቅድስት ሥላሴ ካቴድራሠተቀብረዋáˆá¡á¡ (ቸሠእንሰንብት!)Â
Average Rating