Read Time:38 Minute, 24 Second
                                                                         የታሪአተወቃሽáŠá‰±áŠ• ከራሳችን እንጀáˆáˆÂ !
                                                                                                 በመንገሻ ሊበን
እኛ ኢትዮጵያዊያን የአኩሪ ታሪአባለቤቶች እንደሆን ከáˆáŒ…áŠá‰µ እድሜያችን ጀáˆáˆ® እየተáŠáŒˆáˆ¨áŠ• á‹«á‹°áŒáŠ• ህá‹á‰¦á‰½ áŠáŠ• ᢠየሰዠáˆáŒ… መገኛ á¤á‹¨á‰…ዱሳን አገሠá¤á‹¨áŒ€áŒáŠ–ች መáለቂያ áˆá‹µáˆ ᤠመቅደላ á¤áŠ ድዋᤠማá‹áŒ¨á‹ ወ.ዘ.ተ የሚሉት ቃላት በእያንዳንዱ ኢትዮጵያዊ አእáˆáˆ® á‹áˆµáŒ¥ የሚያቃáŒáˆ‰ የታሪአá€áŠá‹Žá‰»á‰½áŠ• የብእሠትሩá‹á‰¶á‰½ ናቸዠᢠእጅጠየሚገáˆáˆ˜á‹ áŒáŠ• ᣠየአᄠቴድሮስ እጅና እáŒáˆ ቆራáŒáŠá‰µ ᤠየአᄠዮሃንስ አንገት ቀንጣሽáŠá‰µ የአᄠáˆáŠ’áˆáŠ ጡት ዘáˆá‹›á‹áŠá‰µ እንደዚáˆáˆ የአᄠኃá‹áˆˆáˆµáˆ‹áˆ´ ᤠየኮሎኔሠመንáŒáˆµá‰±áŠ“ የአቶ መለስ ዜናዊ አሰቃቂ ወንጀሎች የታሪካችን አንድ አካሠመሆናቸዠእየታወቀ በታሪአá€áˆƒáŠá‹Žá‰»á‰½áŠ• ዘንድ áŒáŠ• ብዙሠየሚዳሰሱ áŠáŒˆáˆ®á‰½ አለመሆናቸዠáŠá‹ á¢
እንደዚህ á…áˆá አቅራቢ እáˆáŠá‰µ ᣠመáˆáŠ«áˆ™áŠ• ታሪካችን እንዴት አቅበን መጓዠእንዳለብንና ከመጥᎠታሪካችንሠáˆáŠ• á‹“á‹áŠá‰µ áˆáˆá‹µ መቅሰሠእንደሚገባን መማሠየáˆáŠ•á‰½áˆˆá‹ ታሪአá€áˆƒáŠá‹Žá‰»á‰½áŠ• ትáŠáŠáˆˆáŠ›á‹áŠ• ታሪካችንን ያለáˆáŠ•áˆ መዛáŠáና ወገንተáŠáŠá‰µ በሃቀኛ ብእራቸዠሲከትቡáˆáŠ• ብቻ áŠá‹ á¢áˆ˜áˆ¨áˆ¨áˆ ጣáˆáŒ ሠየኛ ታሪአየኛ የራሳችን áŠá‹áŠ“ á¢
ለመንደáˆá‹°áˆªá‹« ያህሠá‹áˆ…ን ካáˆáŠ© በቀጣá‹áŠá‰µ ላáŠáˆ³á‹ ወደáˆáˆˆáŠ©á‰µ áˆá‹•áˆ° ጉዳዠላáˆáˆ«á¢
አá‹áˆ®á“á‹á‹«áŠ• ቅአገዥዎች እንደ ቅáˆáŒ« በተከá‹áˆáˆá‰µ የጥá‰áˆ®á‰½ áˆá‹µáˆá£ በጀáŒáŠ–ች አባቶቻቸን ከáተኛ መስዋእትáŠá‰µ ብቸኛዋ የáŠáƒáŠá‰µ ቀንዴሠየሆáŠá‰½á‹ እናት አገራችን ኢትዮጵያá£Â ካለá‰á‰µÂ 50 እና 60 ዓመታት በተለá‹áˆ á‹°áŒáˆž ካለá‰á‰µÂ 22 ዓመታት ወዲህ እያጋጠማት ያለዠህáˆá‹áŠ“ዋን የሚáˆá‰³á‰°áŠ• ኩáŠá‰µ የቱን ያህሠከባድና አሳሳቢ እንደሆአብዙዎቻችን የáˆáŠ•áŒˆáŠá‹˜á‰ á‹ áŠáŒˆáˆ á‹áˆ˜áˆµáˆˆáŠ›áˆá¢
እንደ እኔ እáˆáŠá‰µ ለዚህ የአገáˆáŠ• ህáˆá‹áŠ“ በቀጣá‹áŠá‰µ አሳሳቢ ደረጃ ላዠእየጣለ ለሚገኘዠየተወሳሰበችáŒáˆ ተጠያቂዎቹᣠከ1983 በኋላ መንበረ ስáˆáŒ£áŠ‘ን የተቆጣጠረዠየወያኔ ስáˆá‹“ትና ከእáˆáˆ± በáŠá‰µ የáŠá‰ ሩት áˆáˆˆá‰µ መንáŒáˆµá‰³á‰µ ብቻ ሳá‹áˆ†áŠ‘ᣠየሃገራችን ታሪአá€áˆƒáŠá‹Žá‰½á¤ ሙሉ እድሜያቸá‹áŠ• በተቃዋሚáŠá‰µ ጎራ ተሰáˆáˆáŠ“ሠየሚሉ ሃá‹áˆŽá‰½áŠ“ የኢትዮጵያን ችáŒáˆ እንደ እጃችን መዳá ጠንቅቀን እናá‹á‰€á‹‹áˆáŠ• እያሉ በየአደባባዩ የሚመáƒá‹°á‰á‰µ á–ለቲከኞቻችን áŒáˆáˆ ናቸá‹á¢
በእáˆáŒáŒ¥áˆ እáŠá‹šáˆ ሃá‹áˆŽá‰½áŠ“ ተመáƒá‹³á‰‚ áŒáˆˆáˆ°á‰¦á‰½ ᣠአá‹á‰€á‹áˆ ሆአሳያá‹á‰ ᣠያáˆáŠá‰ ረን ታሪአየáŠá‰ ረ አስመስሎ በማቅረብና ᣠ“ታሪአእንደá€áˆƒáŠá‹ áŠá‹â€ እንዲሉ ᣠከሞላ ጎደሠáˆáˆ‰áŠ•áˆ ታሪካችንን (መጥáŽáˆ á‹áˆáŠ• ጥሩ ታሪáŠÂ ) ለá€áˆƒáŠá‹ ወá‹áˆ ለገዥዠአካሠበሚመች መንገድ በማቅረብ ᣠአንዳንዴሠኢáˆáŠ•á‰±áŠ• ááƒáˆœ እጅጠበተጋáŠáŠ‘ የማንህሎáŠáŠá‰µ ቃላት በመጀቦን ወá‹áˆ á‹°áŒáˆž ትá‹áˆá‹µ ሊማáˆá‰ ት የሚገባá‹áŠ• አንኳሠááƒáˆœ áˆáŠ•áˆ እንዳáˆá‰°áˆá€áˆ˜ በማስመሰáˆá£ አላስáˆáˆ‹áŒŠ የህá‹á‹ˆá‰µáŠ“ የጊዜ መስዋእትáŠá‰µ እንድንከáሠከማድረጋቸá‹áˆ በላዠ… በአገራችን ኢትዮጵያ ላá‹áˆ አሳá‹áˆª á‹á‹µá‰…ት እንዲከተáˆáŠ“ ትá‹áˆá‹µáˆ ያለሠታሪኩን በሚገባ እንዳá‹áŒˆáŠá‹˜á‰¥ የየራሳቸá‹áŠ• ድáˆáˆ» አበáˆáŠá‰°á‹‹áˆ ብቻ ሳá‹áˆ†áŠ• እስከ ዛሬሠእያበረከቱ á‹áŒˆáŠ›áˆ‰ á¢
ስለሆáŠáˆ ታሪáŠáŠ• በማá‹áˆˆáˆµ ረገድ ᣠየታሪአተወቃሽáŠá‰± መጀáˆáˆ ያለበትᣠá‹áˆ…ንን በማወቅሠá‹áˆáŠ• ባለማወቅ የተáˆáŒ¸áˆ˜ በደሠá‹á‹ አá‹áŒ¥á‰¶ በáŒáˆá… በመወያየትና በመመካከሠእንጅᣠበተá‹áˆˆáˆ° ታሪአላዠተንተáˆáˆ¶ በጥá‹á‰µ ላዠጥá‹á‰µ በመስራት አáˆá‹«áˆ á‹°áŒáˆž የራስን ሌባ ጣት ወደ ሌላ በመቀሰáˆáŠ“ ተጠያቂáŠá‰±áŠ• በሌሎች ላዠበመለደá መሆን የለበትáˆá¢
እንደáˆáˆ‰áˆ የአለሠአገራት ᣠአገራችን ኢትዮጵያሠበተለያዩ ááƒáˆœá‹Žá‰½ መጥáŽáŠ“ ደጠኩáŠá‰¶á‰½áŠ• ያስተናገደች áˆá‹µáˆ ናት ᢠá‹áˆ… áˆáˆˆá‰µ ተáƒáˆ«áˆª ኩáŠá‰µ በታሪአመá‹áŒˆá‰¥ ላዠበሚገባ ሊሰááˆáŠ“ ትá‹áˆá‹µáˆ በጥáˆá‰€á‰µ ሊማáˆá‰ ት የሚገባዠáŠáŒˆáˆ á‹áˆ˜áˆµáˆˆáŠ›áˆ ᢠአስቀድሜ በá…áˆáŒ መáŒá‰¢á‹« ላዠእንደጠቀስኩት ከመጥᎠታሪካችን áˆáŠ• á‹“á‹áŠá‰µ áˆáˆá‹µ መቅሰሠእንደሚገባንና መáˆáŠ«áˆ™áŠ• ታሪካችን á‹°áŒáˆž እንዴት አቅበን መጓዠእንዳለብን መማሠየáˆáŠ•á‰½áˆˆá‹ ታሪካችን ያለáˆáŠ•áˆ መዛáŠáና ወገንተáŠáŠá‰µ በሃቀኛ á€áˆƒáŠá‹Žá‰½ ተከá‹áŠ– ሲቀáˆá‰¥áˆáŠ• ብቻ áŠá‹á¢ ከዚያ á‹áŒ áŒáŠ• መáŠáŒˆáˆ ያለበት ሃቀኛዠታሪካችን በáŒáˆˆáˆ°á‰¦á‰½áŠ“ የá–ለቲካ ሃá‹áˆŽá‰½ አስተሳሰብ ᤠስሜትና áላጎት ላዠብቻ ተመáˆáŠ©á‹ž መáƒá‰áŠ• ከቀጠለ ᣠየታሪአመá‹áˆˆáˆµ እንዳያስከትሠበእጅጉ ሊያሰጋን የሚገባ áŠáŒˆáˆ áŠá‹ á¢
ለመንደáˆá‹°áˆá‹« ያህሠአንድ አንኳሠáŠáŒ¥á‰¥ ላንሳ ᢠá‹áˆ… አንኳሠáŠáŒ¥á‰¥ ᣠላለá‰á‰µÂ 50 እና 60 ወá‹áˆ ከዚያ በላዠለሆኑ ዓመታት ᣠየህá‹á‰£á‰½áŠ•áŠ“ የá–ለቲካ ሃá‹áˆŽá‰»á‰½áŠ•áŠ• ቀáˆá‰¥ በከáተኛ ደረጃ ከሳቡት የአገራችን የá–ለቲካ አጀንዳዎች መካከሠአንዱ áŠá‹á¢ á‹áˆ… አንኳሠጉዳዠበአገራችን የታሪአመá‹áŒˆá‰¥ ላዠያለáˆáŠ•áˆ መዛáŠáና ወገንተáŠáŠá‰µ በሚገባ ሰáሯáˆáŠ•â€¦? ወá‹áˆ á‹°áŒáˆž ከእስካáˆáŠ‘ ááƒáˆœ በኋላስ ትá‹áˆá‹µ ሊማáˆá‰ ት የሚገባዠሃቀኛ ታሪአያለወገንተáŠáŠá‰µ እየተáƒáˆ áŠá‹áŠ•â€¦? ለሚለዠጥያቄ áˆáˆ‹áˆ½ á‹áˆ°áŒ¥á‰ ት ዘንድ አንባቢን በአáŠá‰¥áˆ®á‰µ እጋብዛለሠá¢
áˆáˆ‰áˆ እንደሚያá‹á‰€á‹ በአገራችን የá–ለቲካ ታሪአá‹áˆµáŒ¥ ጉáˆáˆ… ድáˆáˆ»áŠ• ከሚá‹á‹™á‰µ አንኳሠጉዳዮች መካከሠአንዱ የኤáˆá‰µáˆ« ጉዳዠáŠá‹á¢ á–ለቲከኞቻችንና á€áˆƒáŠá‹Žá‰»á‰½áŠ• á‹áˆ…ንኑ አንኳሠጉዳዠአስመáˆáŠá‰°á‹ ከደáˆá‹˜áŠ• በላዠየሆኑ መጣጥáŽá‰½áŠ• ለንባብ ማብቃታቸዠየሚታወቅ áŠáŒˆáˆ ቢሆንሠ“ታሪአእንደá€áˆƒáŠá‹ áŠá‹â€ የተሰኘዠብሂሠáŒáŠ• በመጣጥáŽá‰»á‰¸á‹ ላዠመንá€á‰£áˆ¨á‰ አáˆá‰€áˆ¨áˆ ᢠለáˆáˆ³áˆŒ ያህሠበቀዳማዊ ኃá‹áˆˆáˆµáˆ‹áˆ´ ᤠበደáˆáŒáŠ“ በወያኔ ዘመኖመንáŒáˆµá‰³á‰µ የኤáˆá‰µáˆ«áŠ• ጉዳዠበሚመለከት በá–ለቲከኞቻችንና á€áˆƒáŠá‹Žá‰»á‰½áŠ• አማካáŠáŠá‰µ ለንባብ የበበመጣጥáŽá‰½áŠ• ብንመለከት ᣠትá‹áˆá‹µ ሊማáˆá‰ ት የሚገባዠታሪካችን የቱን ያህሠእየተá‹áˆˆáˆ°áŠ“ ያለጥáˆá‰… ጥናት በá€áŠá‹ áላጎትና ስሜት ላዠብቻ ተንተáˆáˆ¶ እየተáƒáˆ እንደሆአለመገáŠá‹˜á‰¥ የáŒá‹µ ተመራማሪáŠá‰µáŠ• አá‹áŒ á‹á‰…ሠᢠያሠሆአá‹áˆ… áŠáŒˆáˆ ከማንዛዛትና አንባቢን ከማሰáˆá‰¸á‰µ በቀጥታ በቀዳሚáŠá‰µ ላáŠáˆ³á‹ ወደáˆáˆˆáŒáŠ©á‰µ áˆáŠ¥áˆ° ጉዳዠእናáˆáˆ« ᢠበዚህ ጉዳዠላዠሶስቱን መንáŒáˆµá‰³á‰µ ጨáˆáˆ® á–ለቲከኞቻችንና á€áˆƒáŠá‹Žá‰»á‰½áŠ• ሲከተሉት የáŠá‰ ረá‹áŠ• አቋሠበመጠቃቀስáˆá£ ከእá‹áŠá‰°áŠ›á‹ የታሪአááƒáˆœ አኳያ የየራሳችንን ድáˆá‹³áˆœ ለመስጠት እንሞáŠáˆá¢
እስካáˆáŠ• ድረስ በáŒá‰¥á‰³á‹ŠáŠá‰µ ስንከተላቸዠከቆዩት የታሪአá€áŠá‹Žá‰»á‰½áŠ•áŠ“ á–ለቲከኖቻችን መጣጥá አንáƒáˆ ከዚህ በታች የሰáˆáˆ©á‰µ እá‹áŠá‰³á‹Žá‰½ ለመቀበሠየሚያዳáŒá‰±áŠ“ እንደ እሬት የመረሩ መሆናቸዠአሌ ባá‹á‰£áˆáˆ ᣠየኛ ታሪአየኛ የራሳችን áŠá‹áŠ“ ለትá‹áˆá‹µ á‹á‰ ጅ ዘንድ ያለáˆáŠ•áˆ መሸá‹áˆáŠ• መáŠáŒˆáˆáŠ“ መáƒá አለበት የሚሠá…ኑ እáˆáŠá‰µ አለአᢠá‹áˆ… የኔ ብቻ ሳá‹áˆ†áŠ• የብዙዎቻችንሠእáˆáŠá‰µ እንደሚሆን ተስዠአደáˆáŒ‹áˆˆáˆ á¢
በበáˆáŠ«á‰³ የታሪአድáˆáˆ³áŠ“ት ላዠከሰáˆáˆ© መጣጥáŽá‰½ መገንዘብ እንደሚቻለዠᣠየኤáˆá‰µáˆ« ጉዳዠበኢትዮጵያ á–ለቲካ á‹áˆµáŒ¥ እንደከáተኛ አገራዊ አጀንዳ በተደራጀ መáˆáŠ© ተጋáŒáˆŽ መስተጋባት የጀመረዠበአጼ ሃá‹áˆˆáˆµáˆ‹áˆ´ ዘመአመንáŒáˆµá‰µ áŠá‹ ᢠከንጉስ ሃá‹áˆˆáˆµáˆ‹áˆ´ በáŠá‰µ የáŠá‰ ሩት የአገራችን áŠáŒˆáˆµá‰³á‰µÂ (ንጉሰ áŠáŒˆáˆµá‰³á‰µ áˆáŠ’áˆáŠáŠ• ሳá‹áŒ¨áˆáˆ) ኢትዮጵያን አáˆáŠ• በያዘችዠየሉዓላዊáŠá‰µ ቅáˆá… የማስተዳድሠእድሉን ስላላገኙትና (የኢትዮጵያ áŒá‹›á‰µ አንዴ á‹áŒ ብ ሌላ ጊዜ á‹°áŒáˆž á‹áˆ°á‹ እንደáŠá‰ ረ áˆá‰¥ á‹áˆáˆ) የáŒá‹›á‰µ ጠረá‹á‰¸á‹áˆ በáŠá‰ ራቸዠየሃá‹áˆ ሚዛን ላዠየተመረኮዘ ስለáŠá‰ ረᣠበማስገበáˆáˆ á‹áˆáŠ• በሌላ áˆáŠáŠ•á‹«á‰µÂ (ለáˆáˆ³áˆŒ አᄠዮሃንስ መጥቀስ á‹á‰»áˆ‹áˆÂ ) አáˆáŽ አáˆáŽ ወደ ደጋማዠየኤáˆá‰µáˆ« áŒá‹›á‰µ ከመá‹áˆˆá‰… ባሻገሠኤáˆá‰µáˆ«áŠ• እንደ áŠáለ–አገሠወá‹áˆ እንደ ጠቅላዠáŒá‹›á‰µ አáˆáŠ• በያዘችዠቅáˆáŒ½áŠ“ á‹á‹žá‰³ የኔ ናት ብሎ የተáŠáˆ³ አንድሠየኢትዮጵያ ንጉስ በታሪአአáˆá‰°áˆ˜á‹˜áŒˆá‰ áˆá¢ á‹áˆ… ማለት áŒáŠ• የባህሠበሠጥያቄ አá‹áŠáˆ³áˆ áŠá‰ ሠማለት አá‹á‹°áˆˆáˆá¢ የባህሠበሠጥያቄዠáŒáŠ• አሰብና áˆáŒ½á‹‹áŠ• ብቻ ሳá‹áˆ†áŠ• áŒá‰¡á‰²áŠ•áŠ“ ሶማሊያንሠያካትት እንደáŠá‰ ሠመዘንጋት ታሪáŠáŠ• ማá‹áˆˆáˆµ áŠá‹ á¢
የáŒá‹›á‰µ ጅማሮá‹áŠ• አሰብና አካባቢዋን በማድረáŒáŠ“ ወደተቀረዠየኤáˆá‰µáˆ« áŒá‹›á‰µ በáጥáŠá‰µ በመዛመት ለ60 አመታት ያህሠየቅአáŒá‹›á‰µ ቀንበሩን በኤáˆá‰µáˆ« ህá‹á‰¥ ላዠየጫáŠá‹ የጣሊያዠá‹áˆ½áˆµá‰µ ስáˆá‹“ትᣠየመስá‹á‹á‰µ ህáˆáˆ™áŠ• እá‹áŠ• ለማድረጠበኢትዮጵያሠላዠተደጋጋሚ ትንኮሳዎችንና የወረራ ሙከራዎችን ማድረጉ á‹á‰³á‹ˆá‰ƒáˆ ᢠáŠáŒˆáˆ áŒáŠ• በተለያዩ የማደናገáˆá‹« ስáˆá‰¶á‰½áˆ ሆአበሃá‹áˆ የኢትዮጵያን ህá‹á‰¥ እንደሌሎች የአáሪካ ህá‹á‰¦á‰½ አንበáˆáŠáŠ®áŠ“ ረáŒáŒ¦ መáŒá‹›á‰µ እንደማá‹á‰»áˆ ᣠበጀáŒáŠ–ች አያቶቻችን ብáˆáˆ…áŠá‰µ ᤠአáˆá‰† አስተዋá‹áŠá‰µáŠ“ ከáተኛ መስዋእትáŠá‰µ በታሪካዊዠየአድዋ ጦáˆáŠá‰µ ላዠሲረጋገጥ ᣠወራሪዠየባእድ ሃá‹áˆ ያለá‹á‹µ በáŒá‹± ኢትዮጵያን እንደ ሉዓአላዊት አገሠተቀብሎ ከአᄠáˆáŠ’áˆáŠ ጋሠየተለያዩ ስáˆáˆáŠá‰¶á‰½áŠ• ለማድረጠተገደደ á¢
ከáŠá‹šáˆ… ስáˆáˆáŠá‰¶á‰½ መካከሠተጠቃሾቹ የጣáˆá‹«áŠ• ቀአáŒá‹›á‰µáŠ•áŠ“ (ኤáˆá‰µáˆ«áŠ•) የኢትዮጵያን ድንበሠበተመለከተ በ1900 ᤠበ1902 እና በ1908 (እ.ኤ.አ) በáˆáˆˆá‰± አገሮች መካከሠየተáˆáˆ¨áˆ™ የስáˆáˆáŠá‰µ ሰáŠá‹¶á‰½ ናቸዠᢠበáŠá‹šáˆ… የስáˆáˆáŠá‰µ ሰáŠá‹¶á‰½ መሰረት á‹áˆ½áˆµá‰µ ጣሊያን የኢትዮጵያን ዳሖድንበሠበáˆáŠ•áˆ አá‹áŠá‰µ መáˆáŠ© ላለመጣስና የአገሪቱንሠሉዓላዊáŠá‰µ ለመቀበሠስትገደድᣠኢትዮጵያ በáŠáŠ“á‹‹ ከጣáˆá‹«áŠ• ጋሠበáˆáŠ•áˆ አá‹áŠá‰µ መንገድ በጠብ ላለመáˆáˆ‹áˆˆáŒ የá‹áˆ ቃሠኪዳን አስራለች á¢
በአድዋዠጦáˆáŠá‰µ የጣሊያá‹áŠ• á‹áˆ½áˆµá‰µ አá‹á‰€áŒ¡ ቅጣት በመቅጣት ወራሪ ሰራዊቱን ከአገራችን ሉዓላዊ áŒá‹›á‰¶á‰½ ጠራáˆáŒŽ ያባረረዠየኢትዮጵያ ንጉሰ áŠáŒˆáˆµá‰µ መንáŒáˆµá‰µá£ በጀáŒáŠ–ች አያቶቻችን የማያዳáŒáˆ áˆá‰µ ተደናáŒáŒ¦ የተበታተáŠá‹áŠ•áŠ“ የመዋጋትና የመከላከሠአቅሙ ከዜሮ በታች የወረደá‹áŠ• የá‹áˆ½áˆµá‰µ ሰራዊት እስከ አስመራ ድረስ ዘáˆá‰† ከáˆáŠ•áŒ© የማድረቅ…ብቃትና ሞራሠቢኖረá‹áˆ ᣠያáˆáŠá‰ ረን ታሪአእንደገና መáጠáˆáŠ“ የáŠá‰¥áˆ ስሙን በወራሪáŠá‰µ መá‹áŒˆá‰¥ ላዠማስáˆáˆ አáˆáˆáˆˆáŒˆáˆ ᢠእንዲያá‹áˆ ንጉሰ áŠáŒˆáˆµá‰³á‰µ áˆáŠ’áˆáŠ አሸናአሰራዊታቸዠድንበሩን ተሻáŒáˆ® እንዳá‹áŒˆáˆ°áŒáˆµ መመáˆá‹« ሲያስተላáˆá‰ “ የአገሩ á‹›á የለዠᤠየወንዱ ባት የለዠᤠየሴቱ ጡት የለá‹á¢ ከዚህ በኋላ አገሬ አá‹á‹°áˆˆáˆáŠ“ ᣠተመለስ !! â€Â በማለት እንደተናገሩ እስካáˆáŠ• ድረስ በእድሜ ጠገብ አያቶቻችንና አባቶቻችን የሚáŠáŒˆáˆáŠ“ የሚተረአእá‹áŠá‰³ áŠá‹ ᢠá‹áˆ… ታሪካዊ ááƒáˆœ የጀáŒáŠ–ች አያቶቻችንን ህጠአáŠá‰£áˆªáŠá‰µ የሌሎችን áŒá‹›á‰µ ያለመመኘት ጨዋáŠá‰µ በተጨባጠያሳየ ተáŒá‰£áˆ áŠá‹á¢ ከታሪካዊዠየአድዋ ጦáˆáŠá‰µ በኋላ የተáˆáˆ¨áˆ™á‰µ ሶስቱ ታሪካዊ ስáˆáˆáŠá‰¶á‰½ á‹°áŒáˆž የኢትዮጵያዊያኑን የአáˆáŒˆá‹›áˆ ባá‹áŠá‰µáŠ“ የአገáˆáŠ• ዳሖድንበሠአሳáˆáŽ ያለመስጠት አኩሪ ታሪአያስመሰከረ አንኳሠááƒáˆœ áŠá‹ á¢
áŠáŒˆáˆ áŒáŠ• ስለኤáˆá‰µáˆ« ጉዳዠቀን ከሌት የሚሰብኩን የዘመናችን á–ለቲከኞች á‹áˆ…ንን እá‹áŠá‰³ በትáŠáŠáˆˆáŠ› ታሪáŠáŠá‰± ሲያስáŠá‰¥á‰¡áŠ• አáˆá‰³á‹©áˆ ᢠእንዲያá‹áŠ• á‹á‰£áˆµ ብለዠበወቅቱ የáŠá‰ ሩ áˆáŠ”ታዎችን ሸá‹ááŠá‹ በማለáና የኢትዮጵያá‹áŠ• ንጉሰ–áŠáŒˆáˆµá‰µ መንáŒáˆµá‰µ ህጠአáŠá‰£áˆªáŠá‰µ በማጣጣሠለጀáŒáŠ–ች አáˆá‰ ኞቻችን መረብን ተሻáŒáˆ® አለመሄድ የተለያዩ áˆáŠáŠ•á‹«á‰¶á‰½áŠ• ከመáጠሠባለሠየወቃሽáŠá‰µ ጣታቸá‹áŠ• በአᄠáˆáŠ’áˆáŠ ላዠሲቀስሩ á‹áˆµá‰°á‹‹áˆ‹áˆ‰ ᢠየታሪአመá‹áŒ‹á‰¢á‹Žá‰½ ወá‹áˆ áŠáŒ‹áˆªá‹Žá‰½ ስራ እá‹áŠá‰°áŠ›á‹áŠ• ታሪአበተገቢዠመንገድ በመá‹áŒˆá‰¥ ላዠማስáˆáˆ ሆኖ እያለ ᣠየኛዎቹ ጸሃáŠá‹Žá‰½áŠ“ á–ለቲከኞች áŒáŠ•á£ ባáˆáŠá‰ ሩበትና ባáˆá‰°áŠ«áˆáˆ‰á‰ ት ታሪአá‹áˆµáŒ¥ ሆáŠá‹ የታሪአáˆáŒ»áˆšá‹Žá‰½áŠ• ስራ በማጣመáˆáŠ“ የየራሳቸá‹áŠ• ትáˆáŒ‰áˆ በመስጠት ᣠየáˆáŠ’áˆáŠáŠ• ወደ ኤáˆá‰µáˆ« áŒá‹›á‰µ ዘáˆá‰† አለመáŒá‰£á‰µá£ አንዴ ከሰራዊታቸዠበረሃብና በá‹áˆƒ ጥሠመድከሠጋáˆá£ ሌላ ጊዜ á‹°áŒáˆž ከመሃሠአገሠየሰራዊት ሃá‹áˆ መሳሳት ጋሠእያዛመዱ በመáŒáˆˆá… ᣠእስካáˆáŠ• ድረስ መáትሄ ላáˆá‰°áŒˆáŠ˜áˆˆá‰µ á‹áˆµá‰¥áˆµá‰¥ ችáŒáˆ«á‰½áŠ•áŠ“ የህá‹á‹ˆá‰µá¤ የንብረትና የáŒá‹œ ኪሳራችን የበኩላቸá‹áŠ• አሉታዊ አስተዋá…á‹– አበáˆáŠá‰°á‹‹áˆ ᢠá¢
እዚህ ላዠመጠቀስ ያለበት ሌላሠታሪአአለ ᢠእáˆáˆ±áˆá£- በታሪአá€áˆƒáŠá‹Žá‰»á‰½áŠ• ዘንድ ብዙሠየማá‹á‹ˆáˆ³á‹áŠ“ አᄠáˆáŠ’áˆáŠ በአድዋዠጦáˆáŠá‰µ ወቅት በተማረኩት የኤáˆá‰µáˆ« ተወላጅ የጣáˆá‹«áŠ• ወታደሮች ላዠየáˆá€áˆ™á‰µ እጅጠአሰቃቂ በደሠáŠá‹ ᢠአᄠáˆáŠ’áˆáŠ ድሠየáŠáˆ·á‰¸á‹áŠ• የጣáˆá‹«áŠ• áˆáˆáŠ®áŠžá‰½ ሰብአዊáŠá‰µ በተመላበት áˆáŠ”ታ ተንከባáŠá‰¥á‹ በáŠá‰¥áˆ እንደሸኟቸዠበታሪአá€áˆƒáŠá‹Žá‰»á‰½áŠ• መጣጥáŽá‰½ ላዠተደጋáŒáˆž የተáŠáŒˆáˆ¨áŠ• áŠáŒˆáˆ ቢሆንሠ… በጦáˆáŠá‰± ላዠየማረኳቸá‹áŠ• የኤáˆá‰µáˆ« ተወላጆች áŒáŠ• እንዴት እጆቻችá‹áŠ• እየቆረጡና በአንገታቸዠላዠእንደሚዳሊያ እያንጠለጠሉ ወደ አገራቸዠኤáˆá‰µáˆ« እንደሸኟቸዠበታሪአጸሃáŠá‹Žá‰»á‰½áŠ• ብእሠብዙሠየተáŠáŒˆáˆ¨áˆˆá‰µáŠ“ የተወሳለት ጉዳዠአá‹á‹°áˆˆáˆ ᢠለáˆáŠ•â€¦?
እáˆáŒáŒ¥ áŠá‹ á‹áˆ… እá‹áŠá‰³ ለብዙ አመታት ስንጋተዠከቆየáŠá‹ የተá‹áˆˆáˆ° ታሪአአንáƒáˆ ለብዙዎቻችን የማá‹á‹‹áŒ¥áŠ“ እንደ ኮሶ የመረረሠሊሆን á‹á‰½áˆ‹áˆ ᢠáŠáŒˆáˆ áŒáŠ• ጣáˆáŒ ሠመረረሠየኛ ታሪአየኛ áŠá‹áŠ“ áˆáˆ‰áˆ á‹áˆ›áˆá‰ ት ዘንድ በሚገባ መáƒá አለበት ᢠያሠሆአá‹áˆ… በዚህ ጉዳዠላዠተጨማሪ ጊዜ ከማባከን አáˆáŠ•áˆ ወደ ዋናዠáŠáŒ¥á‰¤ áˆáˆ˜áˆˆáˆµ á¢
ቅድሠእንዳáˆáŠ©á‰µ ካለá‰á‰µÂ 50 ወá‹áˆÂ 60 ወá‹áˆ á‹°áŒáˆž ከዚያ በላዠከሆኑ ዓመታት ጀáˆáˆ® እስከአáˆáŠ• ድረስ የመላዠህá‹á‰£á‰½áŠ•áŠ• ቀáˆá‰¥ በመሳብና በአገራችን የá–ለቲካ አጀንዳ á‹áˆµáŒ¥áˆ ጉáˆáˆ… ድáˆáˆ» በመያዠየሚታወቀዠáˆáŠ¥áˆ° ጉዳዠኤáˆá‰µáˆ«áŠ• የሚመለከተዠáŠáሠáŠá‹ á¢
á‹áˆ½áˆµá‰± የጣáˆá‹«áŠ• መንáŒáˆµá‰µ በአድዋዠጦáˆáŠá‰µ ድሠተáŠáˆµá‰¶áŠ“ በáŠáŒ®á‰½ አለሠአሳá‹áˆª የá‹áˆá‹°á‰µ ሸማን ተከናንቦ ከድሠáŠáˆ½á‹‹ ኢትዮጵያ ጋሠሶስት የተለያዩ ስáˆáˆáŠá‰¶á‰½áŠ• ከተáˆáˆ«áˆ¨áˆ˜ በኋላሠቢሆን የተስá‹áŠáŠá‰µ አባዜá‹áŠ• እáˆáŒá አድáˆáŒŽ ለመተዠአáˆáˆáˆˆáŒˆáˆ ᢠእንዲያá‹áˆ á‹á‰£áˆµ ብሎ በአድዋዠጦáˆáŠá‰µ የደረሰበትን አሳá‹áˆª á‹áˆá‹°á‰µ ለማካካስ ለረጅሠአመታት የዘለቀ áˆáˆˆáŠ•á‰°áŠ“á‹Š á‹áŒáŒ…ት ሲያደáˆáŒ áŠá‰ ሠየቆየዠᢠበዚህ የረጅሠአመታት á‹áŒáŒ…ቱ áŠá‹ እንáŒá‹²á‹«á‹áˆµ ለáˆáˆˆá‰°áŠ› ጊዜ በኢትዮጵያ ላዠመጠኖሰአየሆáŠáŠ“ በከáŠáˆáˆ ቢሆን ስኬታማ የሆáŠá‰ ትን ወረራ ያካሄደዠá¢Â (በዚህ áˆáŠ¥áˆ° ጉዳዠዙáˆá‹« ብዙ ስለተባለና ስለተáŠáŒˆáˆ¨â€¦á‹ˆá‹° á‹áˆá‹áˆ© ገብቼ በመáƒá የአንባቢዎችን ጊዜ ማባከን አስáˆáˆ‹áŒŠ አá‹áˆ˜áˆµáˆˆáŠáˆá¢)
ያሠሆአá‹áˆ… በዚህ ጉዳዠላዠመጠቀስ ያለበትና በታሪአá€áˆƒáŠá‹Žá‰»á‰½áŠ•áŠ“ á–ለቲከኞቻችን አንደበት ብዙá‹áŠ• ጊዜ በáŒáˆá… የማá‹áŠáŒˆáˆ¨áŠ• አንድ áŠáŒ¥á‰¥ አለ ᢠá‹áˆ„á‹áˆ የጣáˆá‹«áŠ• የአáˆáˆµá‰µ አመታት የቅአáŒá‹›á‰µ ዘመን በማንና በáˆáŠ• መáˆáŠ© እንደተቋጨ ተድበስብሶ የሚáƒáˆá‹ ታሪካችን áŠá‹ ᢠእáˆáŒáŒ¥ áŠá‹ ጀáŒáŠ–ች አያቶቻችንና አባቶቻችን በá‹áˆ½áˆµá‰± ጣáˆá‹«áŠ• የተደáˆáˆ¨á‹áŠ• የአገራቸንን áŠá‰¥áˆ ወደ áŠá‰ ረበት ለመመለስ ለአáˆáˆµá‰µ አመታት ያህሠያደረጉት አኩሪ ተጋድሎ áˆáˆŒáˆ ሊዘከሠየሚገባዠáŠá‹á¢ áŠáŒˆáˆ áŒáŠ• በá‹áˆ½á‰µ ጣáˆá‹«áŠ• የተደáˆáˆ¨á‹ የኢትዮጵያ áŠá‰¥áˆ ዳáŒáˆ ወደ áŠá‰ ረበት የተመለሰዠያለማንሠእáˆá‹³á‰³áŠ“ ድጋá በጀáŒáŠ–ች አባቶቻችን ቆራጥ ተጋድሎ ብቻ áŠá‹ ብሎ መáƒá ታሪáŠáŠ• ማá‹áˆˆáˆµ áŠá‹ á¢
የእንáŒáˆŠá‹áŠ• ወረራ ለመመከት በመቅደላ አá‹á ላዠህá‹á‹ˆá‰³á‰¸á‹áŠ• እንደሰዉት አጼ ቴድሮስ (በእáˆáŒáŒ¥ አᄠቴድሮስ በራሳቸዠሽጉጥ ወá‹áˆµ በጠላት ጥá‹á‰µ ተገደሉ የሚለዠታሪአአወዛጋቢ ቢሆንáˆ) ᣠስለ ኢትዮጵያ áŠá‰¥áˆ እስትንá‹áˆ³á‰¸á‹áŠ• á‹áˆ°áŒ£áˆ‰ ተብለዠሲጠበበáŒáˆ«á‰¸á‹áŠ• ቆáˆáˆá‹ በመáˆáˆáŒ ጥ ለንደን ላዠየታዩት የáŒáˆáˆ›á‹Š ቀዳማዊ ኃá‹áˆˆ ስላሴ አሳá‹áˆª ታሪáŠáŠ“ ᣠየጣáˆá‹«áŠ•áŠ• á‹áˆ½áˆµá‰µ ጦሠከኢትዮጵያ áˆá‹µáˆ ጠራáˆáŒŽ ያወጣዠየእንáŒáˆŠá‹ ሰራዊት ከáተኛ ሚናሠየታሪካችን አንዱ አካሠበመሆኑ ᣠእንደ እሬት ቢመረንሠየáŒá‹µ መáƒá አለበትá¢Â (ስለአዲስ አበባዎቹ የጄኔራሠዊንጌት ትáˆáˆ…áˆá‰µ ቤት ᤠየዊንስተን ቸáˆá‰½áˆáŠ“ የኮለኔሠበáˆáŠ’ንáŒáˆƒáˆ መንገዶች ᣠየስሠአወጣጥ መáŠáˆ» ታሪአየሚያá‹á‰€á‹ ኢትዮጵያዊ ወጣት ስንት áŠá‹â€¦..? )
ከáጻሜ ማህደሮቻችን á‹áˆµáŒ¥ áˆáˆáŒ¥ áˆáˆáŒ¡áŠ• ብቻ እየለቃቀሙ በታሪአድáˆáˆ³áŠ“ት á‹áˆµáŒ¥ ማስáˆáˆ ᣠትá‹á‰¥á‰µ ብቻ ሳá‹áˆ†áŠ• ትá‹áˆá‹µáŠ•áˆ ማሳሳት áŠá‹ ᢠየታሪአድáˆáˆ³áŠ• ማለት አኩሪ ááƒáˆœ ብቻ የታጨቀበት መá‹áŒˆá‰¥ አá‹á‹°áˆˆáˆá¢ ጣá‹áŒáŠ“ መራራá‹áˆ በአንድ ላዠተቀá‹áŒ¦ የሰáˆáˆ¨á‰ ት የእá‹áŠá‰°áŠ› ááƒáˆœá‹Žá‰½ ሰáŠá‹µ እንጅ ᢠስለዚህ ለትá‹áˆá‹µ á‹á‰ ጅ ዘንድ ያላንዳች መሸá‹áˆáŠ• áˆáˆ‰áˆ መáƒá አለበትá¢
ወደ መáŠáˆ» áŠáŒ¥á‰¤ áˆáˆ˜áˆˆáˆµâ€¦â€¦â€¦
በáˆáˆˆá‰°áŠ›á‹ የአለሠጦáˆáŠá‰µ በአáŠáˆ²áˆµ ሃá‹áˆŽá‰½ ላዠየደረሰá‹áŠ• ሽንáˆá‰µ ተከትሎ á£á‹¨áŒ£áˆŠá‹«á‹ á‹áˆ½áˆµá‰µ ጦሠእንደ ሊቢያና ሶማሊያ áŒá‹›á‰¶á‰¹ áˆáˆ‰ ለአáˆáˆµá‰µ አመታት ከገዛት ኢትዮጵያና ለ 60 አመታት ከአስተዳደራት ኤáˆá‰µáˆ« ጠቅáˆáˆŽ ለመá‹áŒ£á‰µ ሲገደድ ᣠኢትዮጵያ ከስደት በተመለሱት ንጉስ ገዥáŠá‰µ በáŠáƒáŠá‰µ ᣠኤáˆá‰µáˆ« á‹°áŒáˆž ጣáˆá‹«áŠ•áŠ• አሸንáˆá‹ በመጡት እንáŒáˆŠá‹žá‰½ ስሠበሞáŒá‹šá‰µáŠá‰µ መመራት ጀመሩ ᢠከዚህን ጊዜ በኋላ áŠá‹ እንáŒá‹²áˆ… የኤáˆá‰µáˆ« ጉዳዠበአገራችን የá–ለቲካ አጀንዳ á‹áˆµáŒ¥ በተደራጀ መáˆáŠ© በከáተኛ ደረጃ መራገብ የጀመረዠᢠá‹áˆ… ጉዳዠከአገራችን ባሻገሠአለማቀá‹á‹Š ደረጃ እንዲá‹á‹áŠ“ á‹á‰ áˆáŒ¥ እንዲቀጣጠሠካደረጉት መካከሠደáŒáˆž አᄠኃá‹áˆˆáˆµáˆ‹áˆ´áŠ“ በወቅቱ የá‹áŒ ጉዳዠሚኒስትራቸዠየáŠá‰ ሩት አቶ አáŠáˆŠáˆ‰ ሃብተወáˆá‹µ በቀዳሚáŠá‰µ ቢጠቀሱáˆá£ ኤáˆá‰µáˆ«áŠ• በሞáŒá‹šá‰µáŠá‰µ ስሠየተረከበዠአዲሱ የእንáŒáˆŠá‹ አስተዳደáˆáˆ ቢሆን ከራሱ የá–ለቲካ ጥቅሠአንáƒáˆ ጉዳዩን á‹á‰ áˆáŒ¥ በማቀጣጠáˆáŠ“ አለማቀá‹á‹Š ትኩረት በማሰጠት ረገድ የተጫወተዠሚናሠበቀላሉ የሚገመት አá‹á‹°áˆˆáˆ á¢á‹áˆ…ሠየታሪካችን አንዱ አካሠáŠá‹áŠ“….ያለáˆáŠ•áˆ መሸá‹áˆáŠ• አáˆáŠ•áˆ መáƒá አለበት á¢
                                                                                                                                                              &n bsp;                    á‹á‰€áŒ¥áˆ‹áˆâ€¦â€¦.
                                                                                                                                                              &n bsp;                       መንገሻ ሊበን
ማንኛá‹áŠ•áˆ አስተያየት ለመቀበሠየá€áˆƒáŠá‹ የኢሜሠአድራሻ áˆáˆŒáˆ áŠáት áŠá‹ á¢Â mengeshalibenn@yahoo.com
Â
Average Rating